Nhấn để phóng to ảnh
Xe quân sự Mỹ bàn giao cho quân đội Afghanistan hồi tháng 2/2021 (Ảnh: Reuters).
Cách đây chỉ khoảng một tháng, Bộ Quốc phòng Afghanistan mới đăng tải trên mạng xã hội những bức ảnh cho thấy 7 chiếc trực thăng mới ở Kabul mà Mỹ cung cấp cho quân đội nước này. Tuy vậy, chỉ vài tuần sau, Taliban đã chiếm hầu hết lãnh thổ Afghanistan, thu giữ hàng loạt vũ khí, trang thiết bị quân sự mà quân đội Afghanistan bỏ lại.
Các video chia sẻ trên mạng xã hội cho thấy các tay súng Taliban đang kiểm tra những hàng dài xe quân sự, mở các thùng súng mới, thiết bị liên lạc và thậm chí cả máy bay không người lái quân sự. "Tất cả những thứ chưa bị phá hủy đều đang trong tay Taliban", một quan chức giấu tên của Mỹ nói với Reuters.
Giới chức Mỹ cả đương nhiệm và mãn nhiệm đều nói rằng, họ lo ngại những vũ khí này có thể bị Taliban sử dụng để sát hại dân thường hay thực hiện các vụ tấn công nhằm vào những lợi ích của Mỹ trong khu vực, hoặc rơi vào tay các nước đối đầu Mỹ như Nga, Trung Quốc.
Do những lo ngại này, chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden đang cân nhắc một số phương án, trong đó không loại trừ việc triển khai các vụ không kích phá hủy những vũ khí lớn như máy bay, trực thăng. Tuy vậy, Washington cũng lo ngại, phương án này có thể làm gia tăng đối đầu với Taliban vào thời điểm mà mục tiêu chính của Mỹ là sơ tán người.
Một quan chức khác cho biết, hiện chưa biết chính xác số vũ khí rơi vào tay Taliban, nhưng theo các đánh giá tình báo hiện tại, Taliban được cho là đang kiểm soát hơn 2.000 xe bọc thép, trong đó có xe Humvees, khoảng 40 máy bay, trực thăng như UH-60 Black Hawk, máy bay không người lái ScanEagle.
"Chúng tôi đã nhìn thấy các tay súng Taliban sử dụng vũ khí do Mỹ sản xuất mà họ chiếm được của quân đội Afghanistan. Điều này gây ra mối đe dọa lớn cho Mỹ và các đồng minh", ông Michael McCaul, một quan chức thuộc Ủy ban Đối ngoại Hạ viện Mỹ, cho biết.
Ước tính Mỹ đã chi 83 tỷ USD để huấn luyện, trang bị vũ khí cho quân chính phủ Afghanistan suốt 20 năm qua. Trong giai đoạn từ năm 2002 đến 2017, Mỹ đã cung cấp 28 tỷ USD vũ khí cho quân đội Afghanistan, trong đó có súng, rocket, thiết bị nhìn xuyên đêm, máy bay không người lái cỡ nhỏ có khả năng làm nhiệm vụ trinh sát.
Từ năm 2003, Mỹ đã bàn giao cho Afghanistan ít nhất 600.000 vũ khí bộ binh, trong đó có súng M16, 162.000 thiết bị liên lạc, 16.000 thiết bị nhìn xuyên đêm.
Tuy nhiên, các máy bay, trực thăng như Black Hawk được xem là viện trợ đáng kể nhất giúp đem lại lợi thế lớn nhất của quân đội Afghanistan trong cuộc chiến với Taliban. Từ năm 2003 đến 2016, Mỹ đã cung cấp cho Afghanistan 208 máy bay, trực thăng. Tuần trước, nhiều trực thăng trong số này đã được các phi công Afghanistan sử dụng để tháo chạy khỏi Taliban. Một quan chức Mỹ cho biết, quân nhân Afghanistan đã lái khoảng 40-50 trực thăng đến Uzbekistan lánh nạn trong bối cảnh Taliban bắt đầu chiến dịch ám sát phi công quân đội Afghanistan thậm chí từ trước khi chiếm đóng Kabul.
Một số máy bay đang được bảo dưỡng ở Mỹ sẽ giữ lại ở Mỹ. Giới chức Mỹ nói rằng, mặc dù họ lo ngại việc các máy bay, trực thăng rơi vào tay Taliban, nhưng thực tế việc vận hành chúng cũng không dễ dàng, nhiều loại khó lái nếu không được đào tạo bài bản, hơn nữa chúng đòi hỏi phải bảo dưỡng định kỳ.
( C. H sưu tầm)