Theo các cựu chiến binh Hội Truyền thống Trường Sơn-Đường Hồ Chí Minh Việt Nam, bến phà Xuân Sơn có nhiệm vụ bảo đảm cho việc đưa người, phương tiện vận chuyển hàng hóa, vũ khí, quân lương, quân trang qua sông Son, chi viện cho các hướng trên chiến trường. Tại đây, Đại đội 16 cầu phà, Binh trạm 14, Binh đoàn Trường Sơn được giao nhiệm vụ bảo đảm giao thông.

Nơi bến phà Xuân Sơn ngày nay. Ảnh: MINH TÚ

Với khẩu hiệu: “Động là nhà, bến phà là trận địa”, sẩm tối, cán bộ, chiến sĩ Đại đội 16 tiến hành lắp cầu phao để xe vượt sông, đến tờ mờ sáng thì tháo gỡ cầu phao, cho ca nô kéo vào cất giấu ở động Phong Nha. Với vị trí quan trọng nên bến phà thường xuyên bị không quân địch đánh phá và được ví như một trong những “túi bom” của Trường Sơn. Nơi đây xuất hiện nhiều gương chiến đấu dũng cảm, sẵn sàng hy sinh để bảo đảm cho các đoàn xe vượt sông Son an toàn.

Điển hình như tấm gương đồng chí Võ Thế Chơn, để phá bom từ trường và ngư lôi được địch thả dày đặc lòng sông, đồng chí đã đề xuất phương án và xung phong nhận nhiệm vụ dùng ca nô 90 mã lực để phá bom từ trường và ngư lôi. Ngày 7-5-1968, Đại đội 16 tổ chức lễ truy điệu sống cho đồng chí Võ Thế Chơn trước khi làm nhiệm vụ nguy hiểm này. Sau lễ truy điệu, dưới sự điều khiển của Võ Thế Chơn, chiếc ca nô vun vút lao trên mặt nước tại các điểm mà trinh sát báo có bom từ trường và ngư lôi của địch. Nơi ca nô vừa xé nước lao qua, hàng loạt tiếng nổ vang lên, hình thành các cột nước bung cao trong lòng sông. Trong khung cảnh đó, chiếc ca nô vẫn an toàn lướt sóng. Nhờ vậy, đường giao thông ở bến phà Xuân Sơn lại được thông suốt, chỉ trong đêm 7-5, hơn 300 lượt xe vào Nam vượt sông an toàn, chi viện cho chiến trường miền Nam.

Chuyến phà cuối cùng ở bến phà Xuân Sơn qua sông Son, khi cầu Xuân Sơn được khánh thành năm 2005. Ảnh: MINH TÚ

Ngày 9-12-2013, Thủ tướng Chính phủ ký Quyết định số 2383/QĐ-TTg công nhận Di tích quốc gia đặc biệt cho hệ thống Đường Trường Sơn-Hồ Chí Minh, trong đó có bến phà Xuân Sơn. Trong khung cảnh bình yên của dòng sông Son, bia Di tích lịch sử Bến phà Xuân Sơn là một "địa chỉ đỏ" giáo dục truyền thống cho người dân và du khách khi đến thăm nơi này.

NGUYỄN VIỆT/ DANH BÌNH ST TỪ QĐND