"30-4-1975 Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử toàn thắng, Đất nước vang khúc khải hoàn ca" - Ký sự của Phạm Huy Chương
Hướng tới Kỷ niệm 50 năm giải phóng hoàn toàn miền Nam thống nhất Đất nước
(30/4/1975-30/4/2025).
-------------------
30/4/1975 CHIẾN DỊCH HỒ CHÍ MINH LỊCH SỬ TOÀN THẮNG,
ĐẤT NƯỚC VANG KHÚC KHẢI HOÀN CA!
Ký sự của Phạm Huy Chương
Sau tiếng súng mở màn chiến dịch Nam Tây Nguyên ngày 10/3/1975, quân ta tiến công Buôn Ma Thuột. Thực hiện mệnh lệnh của Bộ Tư lệnh chiến dịch, lực lượng Tây Nguyên nhanh chóng phát triển về phía Đông, phối hợp với các lực lượng quân khu 5, bộ đội chủ lực trên toàn chiến trường miền Nam, tiến công thần tốc tiêu diệt địch giải phóng các tỉnh Trị - Thiên – Huế, Quảng Đà, Bình Định, Phú Yên, Khánh Hòa, Nha Trang, Cam Ranh…Thời cơ giải phóng miền Nam đã đến – với khí thế tiến công “một ngày bằng 20 năm”. Ngày 26/4/1975. Chiến dịch Hồ Chí Minh chính thức mở màn. Với 5 mũi tiến công đồng loạt đánh từ 4 hướng đã làm cho Mỹ, Ngụy tan giã trở tay không kịp. buộc chính quyền Ngụy Sài Gòn phải đầu hàng vô điều kiện. Từ đây Bắc- Nam liền một giải; giang sơn thu về một mối.
(2).jpg)
Trước khí thế tiến công địch như vũ bão, ta chiến thắng địch vang dội trên các chiến trường, nhiều tỉnh Nam Trung bộ và Tây nguyên đã được giải phóng. Bộ chính trị và Quân ủy Trung ương đã quyết định mở cuộc Tổng công kích tiến công giải phóng Sài Gòn lấy tên là “ Chiến dịch Hồ Chí Minh do Đại tướng Văn Tiến Dũng làm Tư lệnh, đồng chí Phạm Hùng làm Chính ủy. Ngày 26/4/1975 Chiến dịch Hồ Chí Minh chính thức mở màn. Ngay từ rạng sáng 26/4/1975, sau giờ phát lệnh của Bộ Tư lệnh chiến dịch. Tất cả các binh đoàn chủ lực trên toàn chiến trường, từng hướng đồng loạt tiến công vào nội Đô, đánh chiếm các mục tiêu then chốt của chiến dịch. Mở màn trận đột phá cuối cùng vào sào huyệt địch, trận địa pháo tầm xa của ta đặt ở khu vực Nhơn Trạch phia hướng Đông; và Củ Chi, Hóc Môn phia hướng Tây Bắc, bắn phá dữ dội vào sân bay Tân Sơn Nhất, vào Bộ tổng tham mưu quân đội Sài Gòn. Sân bay Tân Sơn Nhất nhanh chóng bị tê liệt, một nửa số máy bay trên sân bay bị trúng đạn. Cùng lúc đó, quân ta bắt đầu ào ạt tiến công vào các mục tiêu đóng quân và trận địa của địch..
Mũi tiến công hướng Tây Bắc Sài Gòn: Đúng 5 giờ ngày 30-4, Quân đoàn 3 với lực lượng đột kích thọc sâu chủ yếu là Sư đoàn 10 tăng cường, từ bàn đạp dọc đường số 1 phía bắc ngã ba Bà Quẹo, được pháo binh chiến dịch và pháo quân đoàn chi viện bắn phá liên tục vào sân bay Tân Sơn Nhất, Bộ Tổng tham mưu quân đội Sài Gòn, Bộ tư lệnh quân dù, Bộ tư lệnh thiết giáp, Bộ tư lệnh không quân..., đã đồng loạt hành tiến bằng cơ giới hướng vào sân bay Tân Sơn Nhất và Bộ tổng tham mưu quân đội Sài Gòn. Sau khi tiêu diệt quân địch cố thủ ngã tư Bảy Hiền, đội hình thọc sâu Sư đoàn 10 tiếp tục phát triển. Đến trưa 30-4, Trung đoàn 24 của Sư đoàn 10 đã làm chủ hoàn toàn sân bay Tân Sơn Nhất, Trung đoàn 28, Sư đoàn 10 làm chủ Bộ tổng tham mưu quân đội Sài Gòn.
Trên mũi tiến công hướng Bắc Sài Gòn: do Quân đoàn 1 đảm nhận, suốt đêm 29 rạng sáng ngày 30-4, theo chỉ thị của Bộ tư lệnh Quân đoàn, Sư đoàn 312 cho Trung đoàn 209, Trung đoàn 141 (thiếu) đã cùng các đơn vị binh chủng kỹ thuật tăng cường, với 1 tiểu đoàn bộ đội địa phương hỗ trợ, thực hiện bao vây, ngăn chặn Sư đoàn bộ binh só 5 của quân đội Sài Gòn ở cụm cứ điểm Lai Khê. Gần trưa ngày 30-4, địch ở cứ điểm Lai Khê đã kéo cờ trắng ra hàng. Cùng thời gian, Bộ tư lệnh Quân đoàn 1 của ta sử dụng Trung đoàn 165 thuộc Sư đoàn 312 có 10 xe tăng yểm trợ và 2 đại đội bộ đội địa phương phối hợp, tiến công căn cứ Phú Lợi. Sau đó tiếp tục đánh chiếm thị xã và tiểu khu Bình Dương, bảo đảm hành lang cho lực lượng đột kích thọc sâu của Quân đoàn tiến vào thành phố.
Được Sư đoàn 312 tạo bàn đạp thuận lợi dọc Quốc lộ số 13, đội hình thọc sâu Sư đoàn 320B của ta đã đập tan hệ thống phòng ngự chi khu quân sự Lái Thiêu, mở toang “cánh cửa cứng” cuối cùng trên hướng Bắc dũng mãnh tiến vào nội đô Sài Gòn. Rạng sáng ngày 30-4, Trung đoàn 27 của Sư đoàn 320B được tăng cường đại đội 3 xe tăng thuộc Lữ đoàn 202 nhanh chóng phát triển tiến công cầu Bình Phước và bộ tư lệnh các binh chủng địch theo kế hoạch. Nhưng khi đến giáp cầu Vĩnh Bình, Trung đoàn 27 bị lực lượng địch phòng thủ ở đây chặn đánh quyết liệt. Cuộc chiến đấu giành giật cầu Vĩnh Bình giữa ta và địch diễn ra vô cùng ác liệt. Đến 8 giờ 30 phút, Trung đoàn 27 đã làm chủ cầu Vĩnh Bình, sau đó được nhân dân địa phương dẫn đường, đánh chiếm cầu Bình Phước và bộ tư lệnh các binh chủng ở Gò Vấp. Mũi thọc sâu chủ yếu vào nội đô do Trung đoàn 48 của Sư đoàn 320B đảm nhiệm đột phá tuyến phòng ngự địch chốt giữ cầu Bình Triệu. Quân ta chớp thời cơ nhanh chóng thọc sâu theo đường Bạch Đằng, Chi Lăng đánh vào bộ Tổng tham mưu quân đội Sài Gòn. Tại bộ Tổng tham mưu quân đội Sài Gòn, trong khi Sư đoàn 10 Quân đoàn 3 của ta đánh chiếm cổng số 1 và cắm cờ trên nóc sở chỉ huy đại bản doanh thì Trung đoàn 48 cũng đánh chiếm được cổng số 2, khu điện toán, khu trung tâm truyền tin và cắm cờ chiến thắng trên nóc nhà Trung tâm hành quân của địch.
Ở hướng Tây Nam: đêm ngày 29-4, lực lượng Quân giải phóng của ta mũi đột kích chủ yếu của Đoàn 232 do Sư đoàn 9 đảm nhiệm đã tiến vào nội thành Sài Gòn theo ba trục chính. 10 giờ 30 phút, ngày 30-4, sau khi tiêu diệt các trung đoàn đối phương cản đường, lực lượng thọc sâu Sư đoàn 9 (chủ yếu là Trung đoàn 1 và Trung đoàn 2) đã vây chặt biệt khu Thủ đô. Không còn đường thoát, tướng Lâm Văn Phát, Tư lệnh biệt khu thủ đô đã phải dẫn thuộc cấp ra đầu hàng và kêu gọi sĩ quan, binh lính thuộc quyền hạ vũ khí.
Trên mũi tiến công quan trọng hướng Đông - Đông Nam: trưa ngày 29-4, nhận được chỉ thị của Thường trực Quân ủy Trung ương và Bộ Tư lệnh chiến dịch đã mật lệnh cho Quân đoàn 2 và Quân đoàn 4 “tiến công vào nội đô Sài Gòn” từ 16 giờ ngày 29-4-1975 (sớm hơn 12 giờ so với các hướng khác). Chấp hành mệnh lệnh, Bộ tư lệnh Quân đoàn 4 và Bộ tư lệnh Quân đoàn 2 tổ chức thực hiện ngay. 14 giờ ngày 29-4, Sư đoàn 325, Quân đoàn 2 nhanh chóng đánh chiếm các mục tiêu còn lại ở khu vực Nhơn Trạch, bến phà Cát Lái thuộc phía Bắc và thành Tuy Hạ. Rạng sáng ngày 30-4, được pháo binh và xe tăng yểm trợ, Sư đoàn vượt sông Đồng Nai, đánh chiếm căn cứ hải quân Cát Lái, sau đó phát triển vào nội thành đánh chiếm bộ tư lệnh hải quân địch, tiếp tục phát động và hỗ trợ cho nhân dân Quận 9 nổi dậy giành quyền làm chủ.
Mũi đột kích thọc sâu của Quân đoàn 2 do Bộ tư lệnh tiền phương Quân đoàn trực tiếp chỉ huy. Số đầu xe hỗn hợp của lực lượng thọc sâu lên tới 400 chiếc, trong đó có khoảng 1/3 xe pháo, đạn dược Quân đoàn thu hồi được trong các trận chiến đấu hoặc trên dọc đường địch hoang mang tháo chạy bỏ lại quân ta thu hồi. 5 giờ sáng ngày 30-4, đội hình thọc sâu hành tiến trên quãng đường xa lộ Biên Hòa - Sài Gòn dài gần 4 km cùng các cánh quân trên bốn hướng chiến dịch đồng loạt tiến công vào nội đô Sài Gòn. Dọc đường hành tiến, đội hình thọc sâu Quân đoàn 2 quét sạch các đồn, bốt, tuyến phòng ngự chốt chặn của địch. Cũng trong buổi sáng 30-4, tại khu vực thành phố Biên Hòa, Bộ tư lệnh Quân đoàn 4 cho Sư đoàn 6 được tăng cường Trung đoàn 3 thuộc Sư đoàn 341, tiến công đánh chiếm sở chỉ huy quân đoàn 3 ngụy. Cùng lúc, Sư đoàn 341 đánh chiếm khu vực Hốc Bà Thức và phát triển vào Thủ Đức. 10 giờ, Trung đoàn 209 đánh chiếm sở chỉ huy sư đoàn 18, khu biệt động quân. Khoảng hơn 11 giờ, Trung đoàn 3 vượt cầu Ghềnh, tiến vào thành phố. Sư đoàn 7 được tăng cường Trung đoàn 52, Quân khu 5 và các đơn vị binh chủng phối hợp đánh thọc sâu, tổ chức đánh địch ở ngã ba Tam Hiệp. Sau khi tiêu diệt địch ở Tam Hiệp, tổ chức vượt cầu Ghềnh, cầu yếu, xe tăng, thiết giáp không thể qua được, nên đội hình thọc sâu phải chuyển hướng sang cầu xa lộ Đồng Nai theo hướng Quân đoàn 2 tiến vào thành phố.
Tiếp đó đội hình thọc sâu Quân đoàn 2 sau khi đè bẹp một số mục tiêu quan trọng ở quận Thủ Đức, đã tiến sát cầu Sài Gòn. Tại đây ta gặp sự phản kích dữ dội của địch. Nhưng trước sự phối hợp hỏa lực hiệu quả và các mũi tiến công của quân ta, địch phải bỏ vũ khí tháo chạy. 9 giờ, lực lượng đi đầu binh đoàn đột kích thọc sâu của Quân đoàn 2 tiếp tục vượt cầu Sài Gòn, tiến về phía Dinh Độc Lập. Tại phía nam cầu, Phó tư lệnh Quân đoàn 2 chỉ thị cho cán bộ Lữ đoàn xe tăng 203 điều chỉnh Tiểu đoàn 2 thiết giáp dàn đội hình, giữ cự ly, bám Tiểu đoàn 1 xe tăng đi đầu; chỉ thị cho Ban chỉ huy tiền phương Trung đoàn 66 do Trung đoàn phó Phạm Xuân Thệ phụ trách chỉ huy cán bộ, chiến sĩ Tiểu đoàn 7 bám sát đội hình xe tăng tiến vào Dinh Độc Lập, Tiểu đoàn 8 tiến vào đánh chiếm Đài phát thanh. Vượt qua sự chống trả quyết liệt ở cầu Thị Nghè, lực lượng thọc sâu cơ động dọc theo tường rào Thảo Cầm Viên. Tiểu đoàn 1 xe tăng do Đại đội 4 dẫn đầu, tiếp cận cổng chính Dinh Độc Lập. Xe tăng đi đầu mang số hiệu 843 do Đại đội trưởng Bùi Quang Thận chỉ huy quay nòng pháo, nhấn ga, húc vào cánh cổng bên trái (từ ngoài vào). Do đột ngột gặp sức cản lớn nên xe chết máy. Chiếc xe tăng mang số hiệu 390 do Chính trị viên Vũ Đăng Toàn chỉ huy đi sau vượt lên, lao vào húc đổ cánh cổng chính cửa Dinh Độc Lập.
Đúng 11 giờ 30 phút ngày 30-4-1975 cờ Giải phóng đã tung bay trên đỉnh nóc Dinh Độc Lập. Đó chính là thời khắc báo hiệu Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử đã toàn thắng. Cùng lúc đó, Lữ đoàn thiết giáp 203 do Chính ủy Bùi Văn Tùng chỉ huy mũi thọc sâu cùng một số cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn 66 do Trung đoàn phó Phạm Xuân Thệ phụ trách tiến vào Dinh Độc Lập, nhanh chóng xông vào phòng Khánh tiết. Buộc Tổng thống Dương Văn Minh và các thành viên nội các chính quyền Sài Gòn đầu hàng. Các đồng chí Trung đoàn 66 đưa Dương Văn Minh và Vũ Văn Mẫu sang Đài phát thanh Sài Gòn đọc lời tuyên bố đầu hàng không điều kiện Quân giải phóng.
Phối hợp vối các hướng tiến công dũng mãnh của Quân giải phóng, các tầng lớp quần chúng nhân dân nhiều nơi trong nội đô, được các tổ võ trang công tác của Khu và Thành ủy hướng dẫn, đã nổi dậy chiếm công sở, kêu gọi chính quyền địch đầu hàng, bảo vệ an toàn cơ sở chính trị, kinh tế, văn hoá, xã hội trên toàn thành phố. Miền Nam hoàn toàn giải phóng. Trong niềm vui khôn tả, nhân dân đổ ra chật cứng trên các ngả đường ngõ phố đón chào bộ đội giải phóng tiến vào tiếp quản Sài Gòn. Cả Sài Gòn rực rỡ cờ bay vang khúc khải hoàn ca - Đất nước thống nhất, non sông thu về một mối.
Phát huy thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, 50 năm qua đất nước thống nhất dưới sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng đi theo con đường Chủ tịch Hồ Chí Minh đã lựa chọn. Phát huy thành quả đạt được trong 40 năm công cuộc đổi mới của đất nước và Nghị quyết Đại Hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII của Đảng. Quân và dân cả nước nguyện đoàn kết, ra sức thi đua phấn đấu thực hiện thắng lợi sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam Xã hội chủ nghĩa bước vào kỷ nguyên mới – kỷ nguyên vươn mình của dân tộc./.
Phạm Huy Chương.
CTV Trang TT&BT Trường Sơn
Hội viên Hội VHNT Trường Sơn
-----------------------------
* Nguồn T/L tham khảo: - Cuộc tổng tiến công và nổi dậy mùa xuân 1975 (NXB tổng hợp TPHCM 2005).
- Chiến thắng 30/4/1975. Đỉnh cao sức mạnh của chiến tranh nhân dân VN, thời đại Hồ Chí Minh (NXB QĐND 2020).