Nhà Vật lý hàng đầu Việt Nam - GS.VS Nguyễn Văn Hiệu qua đời

Ngày 23/1, thông tin từ ĐH Quốc gia Hà Nội cho biết, GS.VS Nguyễn Văn Hiệu đã qua đời, hưởng thọ 92 tuổi.

GS.VS, Nhà giáo Nhân dân Nguyễn Văn Hiệu (sinh ngày 21/7/1938) thời gian gần đây sức khỏe suy yếu do mắc bệnh về phổi, thận. Ông đã trút hơi thở cuối cùng tại bệnh viện Hữu nghị Việt Xô, hưởng thọ 92 tuổi. 

GS.VS. Nguyễn Văn Hiệu - nguyên Ủy viên Ban chấp hành Trung ương Đảng, nguyên Viện trưởng Viện Khoa học Việt Nam, nguyên Giám đốc Trung tâm KHTN&CN Quốc gia, Hiệu trưởng sáng lập Trường Đại học Công nghệ (ĐHQGHN).

Viện sĩ là một nhà quản lý có tầm nhìn chiến lược, người dành cả cuộc đời cho sự nghiệp nghiên cứu khoa học, luôn đau đáu trăn trở tìm giải pháp cho sự tiến bộ của nền khoa học nước nhà, một nhà khoa học đầu ngành của Việt Nam, đặc biệt là trong lĩnh vực vật lý và khoa học vật liệu, người được ví như một tượng đài khoa học thuộc thế hệ các nhà khoa học đầu đàn của nền khoa học Việt Nam.

Thông tin từ trường ĐH Công nghệ - ĐH Quốc gia Hà Nội, GS.VS. Nguyễn Văn Hiệu sinh ngày 21/7/1938 tại Cầu Đơ nay thuộc Phường Hà Cầu - Quận Hà Đông - Hà Nội trong 1 gia đình viên chức nhỏ.

Năm 1956, ông tốt nghiệp cử nhân Vật lý loại xuất sắc, và được điều về giảng dạy tại trường Đại học Tổng hợp (Nay là Đại học Quốc gia Hà Nội). Năm 1960, ông được cử sang làm việc tại Viện liên hiệp nghiên cứu hạt nhân Dubna thuộc Liên Xô Cũ.

Tháng 4/1963 sau hơn 2 năm ở Dubna cùng với việc công bố 12 công trình về vật lý, ông đã bảo vệ xong luận án Tiến sĩ khi chưa đầy 26 tuổi. Năm 1968, khi mới 30 tuổi ông đã được công nhận chức danh Giáo sư Vật lý lý thuyết và Vật lý toán của Viện Dubna và Đại học Lô mô nô xốp. Năm 1969, ông trở về Việt Nam và trở thành người có đóng góp to lớn trong việc thành lập Viện Vật lý - Viện Khoa học Việt Nam. 

Trong hơn 60 năm hoạt động của mình, GS.VS. Nguyễn Văn Hiệu đã được Đảng, Nhà nước giao nhiều trọng trách chức vụ khác nhau như Viện trưởng Viện Vật lý, Viện trưởng Viện Khoa học vật liệu, Viện trưởng Viện Khoa học Việt Nam.

Viện sỹ là nhà khoa học có uy tín lớn và nổi tiếng trong giới khoa học trong nước cũng như nước ngoài, là Viện sỹ Viện Hàn lâm Khoa học Liên Xô, Viện sỹ Viện Hàn lâm Khoa học Thế giới thứ 3.

Ngoài ra, ông còn là đại biểu quốc hội khóa IV, V, VI, VII và VIII. GS.VS Nguyễn Văn Hiệu từng là Chủ nhiệm Khoa Công nghệ - ĐHQGHN và là Hiệu trưởng sáng lập Trường ĐHCN. Hiện nay, ông đang là Chủ nhiệm Bộ môn Quang tử thuộc Khoa Vật lý Kỹ thuật và Công nghệ Nano của Trường.

Ông đã được trao tặng nhiều giải thưởng về khoa học có uy tín nhất ở trong nước cũng như trên thế giới (Giải thưởng Lê nin về Khoa học và Kỹ thuật năm 1986, Giải thưởng Hồ Chí Minh đợt 1 về khoa học và kỹ thuật năm 1996,…), được Chủ tịch nước tặng thưởng Huân chương độc lập hạng nhất (năm 2009), danh hiệu Nhà giáo nhân dân (năm 2010).

Ngoài những công trình nổi tiếng thế giới về Vật lý hạt cơ bản, Vật lý lý thuyết chất rắn và quang tử, GS.VS. Nguyễn Văn Hiệu còn là tác giả, đồng tác giả và nhà kiến tạo nhiều công trình nghiên cứu ứng dụng có tác động lớn đến sự phát triển của đất nước như công trình thoát lũ miền Tây tại đồng bằng sông Cửu Long, công trình chống sốt rét bằng nguyên liệu trong nước, là một trong những người đầu tiên đặt nền móng cho ngành khoa học và công nghệ vũ trụ Việt Nam thông qua chương trình intercosmos… 

( C. H sưu tầm)