Tổng thống Volodymyr Zelensky (Ảnh: Getty).
"Chúng tôi cần sự đảm bảo an ninh từ các quốc gia hàng đầu. Chúng tôi muốn các quốc gia, những bên muốn đảm bảo an ninh cho Ukraine, công khai tham gia cùng Mỹ, Anh, Đức, Pháp, Thổ Nhĩ Kỳ", Tổng thống Volodymyr Zelensky nói trong một cuộc phỏng vấn với Fox News được phát sóng hôm 1/4.
Tổng thống Zelensky cho biết, các quốc gia trên là những nước đã bày tỏ sự sẵn sàng trở thành bên đảm bảo an ninh cho Ukraine, hoặc là những nước đã được Kiev liên hệ và trao đổi dự thảo về đảm bảo an ninh.
Việc Ukraine chuyển dự thảo đảm bảo an ninh cho các nước là tín hiệu cho thấy nỗ lực của Kiev nhằm hướng tới một thỏa thuận hòa bình, chấm dứt xung đột với Nga.
Trong cuộc đàm phán tại Istanbul (Thổ Nhĩ Kỳ) tuần này, các quan chức Ukraine cho biết Kiev sẵn sàng tuyên bố trung lập vĩnh viễn, từ bỏ hy vọng gia nhập NATO và đáp ứng yêu cầu then chốt của Moscow. Các nhà đàm phán Ukraine cũng cho biết, họ sẵn sàng thảo luận về các yêu cầu lãnh thổ của Nga, nhưng với điều kiện Kiev phải được "đảm bảo an ninh" từ một nhóm các quốc gia khác.
Các quan chức Ukraine đề xuất một thỏa thuận, trong đó một nhóm quốc gia - có thể bao gồm các nước thành viên NATO như Mỹ, Anh, Thổ Nhĩ Kỳ, Pháp và Đức - sẽ cam kết bảo vệ Ukraine nếu Kiev bị tấn công. Đối với một số nhà phân tích an ninh, đề xuất này có nhiều điểm tương đồng với quy tắc phòng vệ tập thể của NATO.
Theo hiệp ước của NATO, liên minh này sẽ "kích hoạt" Điều 5, tức hành động quân sự tập thể, khi một hay nhiều thành viên của khối bị tấn công quân sự.
Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan hôm 31/3 tuyên bố, nước này về nguyên tắc có thể giúp đảm bảo an ninh cho Ukraine. Các quốc gia khác có thể cũng đưa ra tuyên bố tương tự.
Nhà đàm phán cấp cao của Ukraine, Mykhailo Podolyak, nói với đài truyền hình NTV của Thổ Nhĩ Kỳ hôm 31/3 rằng, các đảm bảo an ninh có thể giúp chấm dứt chiến tranh.
Ông Podolyak cho biết những quốc gia được gọi là bên bảo đảm an ninh sẽ có nghĩa vụ pháp lý theo luật pháp quốc tế, sẵn sàng cung cấp vũ khí, quân nhân hoặc trợ giúp tài chính nếu xung đột liên quan đến Ukraine nổ ra. Ông cũng cho biết các cuộc đàm phán sơ bộ đã được tiến hành với Mỹ, Anh, Pháp, Đức và Thổ Nhĩ Kỳ, đồng thời khẳng định các nước này đã thể hiện sẵn sàng chấp thuận các điều khoản theo đề xuất của Ukraine.
"Ý nghĩa của thỏa thuận này như sau: Một quốc gia nếu có ý định tấn công Ukraine sẽ biết trước rằng, Ukraine không đơn độc. Các quốc gia khác cùng quân đội và vũ khí của họ đang sát cánh với Ukraine", ông Podolyak nói.
Tuy nhiên, một thỏa thuận về đảm bảo an ninh sẽ đối mặt với nhiều rào cản, đặc biệt là sự miễn cưỡng của các cường quốc phương Tây khi phải vướng vào một cuộc xung đột vũ trang với Nga. Hiện cũng chưa rõ liệu Nga có chấp thuận một thỏa thuận như vậy không.
Các cuộc đàm phán trong thời gian qua bắt đầu cho thấy những dấu hiệu tiến triển đầu tiên giữa Nga và Ukraine. Bộ Quốc phòng Nga tuyên bố giảm quy mô các hoạt động quân sự gần thủ đô Kiev và khu vực Bắc Ukraine nhằm "tăng cường sự tin cậy lẫn nhau và tạo điều kiện cần thiết cho các cuộc đàm phán tiếp theo".
( C. H sưu tầm)