Dấu ấn đối ngoại trong mắt Phó Thủ tướng

Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh trao đổi với báo chí về tình hình đối ngoại của Việt Nam trong năm 2018 và định hướng năm 2019.

Phó Thủ tướng đánh giá thế nào về công tác đối ngoại 2018?

Hoạt động đối ngoại của Đảng và Nhà nước ta vẫn triển khai đầy đủ các hoạt động. Các chuyến thăm của lãnh đạo cấp cao đến các nước vẫn được mở rộng.

Việt Nam tiếp tục mở rộng và nâng cấp quan hệ với một số nước. Đây là điều không dễ dàng trong bối cảnh hết sức phức tạp hiện nay.

Một dấu ấn hết sức quan trọng là việc Việt Nam tham gia tích cực vào các hoạt động đa phương, tổ chức các diễn đa phương quan trọng tại Việt Nam với vai trò dẫn dắt, đặt ra những vấn đề quan tâm chung.

Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh trao đổi với báo chí. Ảnh: Phạm Hải

Hiệp định CPTPP chính thức có hiệu lực, Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - EU (EVFTA) cũng sắp có hiệu lực. Theo Phó Thủ tướng, Việt Nam có cơ hội và thách thức gì trong đầu tư và mở rộng thương mại?

Ngày 14/1, CPTPP bắt đầu có hiệu lực. Việt Nam là nước thứ 7 trong số 11 nước thành viên phê chuẩn hiệp định.

Cơ hội trong CPTPP là rõ ràng nhưng thách thức cũng tồn tại, đó là khả năng cạnh tranh. Việt Nam cần phải tăng cường khả năng cạnh tranh của các DN nếu muốn thụ hưởng thuận lợi, cơ hội mở ra của CPTPP cũng như EVFTA.

Việt Nam có nhiều FTA, đặc biệt là hiệp định thương mại tự do đã từ lâu trong ASEAN, thị trường hơn 650 triệu dân nhưng DN Việt trong thời gian qua chưa tranh thủ được nhiều.

Năm 2019, chúng ta bắt đầu thực hiện cam kết của ASEAN, tức là giảm toàn bộ thuế về 0 thì khả năng cạnh tranh sẽ rất cao.

Tôn trọng luật pháp quốc tế

Phó Thủ tướng đánh giá như thế nào về diễn biến trên Biển Đông năm qua? Quan điểm của Việt Nam trong giải quyết vấn đề trên biển thế nào, thưa ông?

Năm 2018, tình hình diễn biến phức tạp vì sự thay đổi nguyên trạng Biển Đông, do kết quả của vấn đề mở rộng các đảo đá, quân sự hóa các đảo đá khu vực, làm cho các nước hết sức lo ngại về việc Biển Đông trong tương lai sẽ trở thành khu vực dễ xảy ra xung đột.

Các nước quan tâm và có nhiều hoạt động quân sự diễn tập tại khu vực này, làm cho tình hình Biển Đông nóng hơn. Chúng ta nhất quán quan điểm rằng Biển Đông là mối quan tâm chung, không được tiến hành các hoạt động có thể đến sự cố, gây xung đột trong khu vực.

Lập trường của chúng ta là tôn trọng luật pháp quốc tế, Công ước LHQ về Luật Biển năm 1982 ; thúc đẩy và hoan nghênh các sáng kiến nào góp phần duy trì hòa bình trên Biển Đông.

Cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung tác động như thế nào tới Việt Nam?

Việt Nam đã tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu, nếu kinh tế, thương mại toàn cầu giảm, đương nhiên Việt Nam sẽ bị tác động.

Kinh tế Việt Nam tiếp tục phát triển nhưng cũng phải tiếp tục ứng phó không chỉ với cạnh tranh hiện nay giữa Mỹ - Trung Quốc mà còn rất nhiều cạnh tranh khác trong tương lai, kể cả giữa các nước phát triển với nhau. Chúng ta phải hướng tới nền kinh tế có thể chống lại các sức ép đó.

Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh. Ảnh: Phạm Hải

Quan hệ Việt - Trung đang có thuận lợi, khó khăn gì, thưa Phó Thủ tướng?

Quan hệ Việt - Trung năm qua tiếp tục phát triển. Trung Quốc vẫn là đối tác thương mại lớn nhất của Việt Nam hiện nay.

Hai bên cũng có những tồn tại, đó là vấn đề trên biển. Qua các trao đổi, chúng ta vẫn tiếp tục nêu các vấn đề như diễn biến trên Biển Đông, đồng thời triển khai các cơ chế của chúng ta.

Thời gian qua có nhiều thay đổi trong chính quyền Mỹ. Điều này tác động như thế nào đối với quan hệ Việt - Mỹ?

Quan hệ Việt - Mỹ phát triển từ cựu thù đến đối tác toàn diện. Quan hệ này không phải là với một đảng cầm quyền mà với cả hai đảng, dù dưới thời Tổng thống nào, không phải là quan hệ với một cá nhân mà là với cả một đất nước.

Do đó, quan hệ không bị ảnh hưởng bởi sự thay đổi nào trong chính quyền Mỹ. Điều rất mừng là cả hai đảng cũng đều rất ủng hộ quan hệ với Việt Nam.

Việt Nam chuẩn bị những gì cho năm 2020 khi đảm nhận vai trò Chủ tịch ASEAN?

Chúng ta đã chuẩn bị cho vai trò này từ rất sớm. Cuối tháng 12 là chính thức thành lập Ủy ban quốc gia về ASEAN.

Chúng ta phải chuẩn bị bảo đảm thành công về mặt nội dung, hậu cần cho ASEAN 2020, cũng cần phải quảng bá hình ảnh đất nước, con người Việt Nam.

Phó Thủ tướng đánh giá thế nào về công tác bảo hộ công dân trong năm qua?

Trong năm 2018, theo số liệu thống kê, số lượng bảo hộ công dân tăng 22% so với năm 2017, trên 10 nghìn người được bảo hộ công dân dưới nhiều hình thức, từ những thuyền viên, cho đến người lao động, đi du lịch, học tập…

Có trường hợp không may xảy ra như dịp Tết dương lịch đoàn du lịch Việt ở Ai Cập bị đánh bom. Đại sứ quán Việt Nam tại Ai Cập đã chủ động giải quyết ngay cùng với địa phương bảo hộ công dân.

Hay việc đi du lịch bất hợp pháp sang Đài Loan, một hành động chúng ta phản đối vì vi phạm pháp luật.

Trong năm qua, công tác bảo hộ công dân diễn ra tích cực, đảm bảo người dân chúng ta đi ra bên ngoài, trước tiên là tôn trọng luật pháp sở tại, thứ hai là luôn luôn được hưởng quyền bảo vệ công dân trong việc đối xử một cách nhân đạo.

Năm 2019, chúng ta sẽ triển khai các hoạt động đối ngoại cấp nhà nước đến những nước có vai trò, vị thế quan trọng. Đây cũng là năm đầu tiên triển khai chỉ thị của Ban Bí thư nâng tầm đối ngoại đa phương, thể hiện ở chỗ tích cực chủ động để tham gia các hoạt động đối ngoại đa phương.