Học giả thế giới nói gì về cuộc gặp Donald Trump - Kim Jong-un tại Hà Nội (Phần 2)

Ông Doug Bandow là cựu trợ lý đặc biệt của tổng thống Ronald Reagan. Ông là tác giả của sách "Dây bẫy nổ: Triều Tiên và chính sách ngoại giao của Hoa Kỳ trong một thế giới đã đổi thay":

Ông Doug Bandow, cựu trợ lý đặc biệt của tổng thống Ronald Reagan.

Vòng một cuộc gặp gỡ Trump - Kim là một điều ngạc nhiên. Sau khi đe dọa sẽ gây ra "bão lửa và cuồng nộ" với Đảng Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên, tổng thống Donald Trump đã có cuộc gặp thân thiện với lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un tại Singapore. Mặc dù, kết quả của cuộc gặp vẫn còn hạn chế nhưng tổng thống Hoa Kỳ nhấn mạnh Triều Tiên cuối cùng cũng sẽ giải trừ hạt nhân.

Hơn nữa, tác động quan trọng nhất của việc công khai cuộc gặp cấp cao là để thai nghén cho sự tiếp xúc giữa Triều Tiên và Hàn Quốc. Tuy họ không trực tiếp tiến đến việc giải trừ hạt nhân, nhưng họ góp phần làm ấm lên mối quan hệ mà Bình Nhưỡng nhấn mạnh là cần thiết để có thể dẫn tới việc giải trừ quân bị.

Những gì diễn ra sắp tới hoàn toàn phụ thuộc vào tổng thống Hoa Kỳ. Việc ông có vẻ tin tưởng rằng ông Kim sẽ ngay lập tức loại bỏ kho vũ khí của Triều Tiên hoàn toàn không thực tế. Vũ khí hạt nhân của Triều Tiên chỉ có thể bị tiêu hủy với một cái giá lớn. Đây cũng là phương tiện mà ông Kim phải dựa vào để duy trì vị thế chính trị. Và cũng là lý do duy nhất khiến các nước rất chú ý đến Triều Tiên. Vì thế, không ngạc nhiên khi tình báo Hoa Kỳ nghi ngờ ý muốn giải trừ vũ khí của ông Kim Jong-un.

Như các nhà ngoại giao Hàn Quốc nói chuyện cùng với tôi đã nhấn mạnh: Ngay cả khi ông Kim đã đưa ra một "quyết định chiến lược" để từ bỏ vũ khí hạt nhân, ông ấy cũng sẽ không làm điều đó miễn phí. Ông Kim sẽ không hy sinh lợi thế của mình mà không nhận được một sự bảo đảm vững chắc. Hãy nghĩ tới số phận của tổng thống Libya Muammar Gaddafi. Vì thế, cách thức của Triều Tiên đã thể hiện rõ rệt trong tuyên bố vào hội nghị thượng đỉnh tháng 6 năm ngoái: quan hệ tốt hơn, và môi trường thuận lợi hơn trước khi giải trừ hạt nhân.

Có thông tin rằng chính quyền Hoa Kỳ đang đưa ra một chương trình kinh tế với Triều Tiên. Nhưng vấn đề cốt yếu hơn với ông Kim Jong-un là an toàn của chế độ. Ông ta sẽ không thỏa hiệp bằng tương lai của mình. Những tiến trình quan trọng cần được đặt ra để giải quyết vấn đề này.

Nếu không sẽ lại có bế tắc xảy ra. Điều này có thể đẩy Washington tới một cuộc chạm trán mới với Triều Tiên, với kết quả là gia tăng căng thẳng với Nga và Trung Quốc - hai nước cơ bản sẽ không chấp nhận "áp lực tối đa". Chính quyền của ông Trump cũng sẽ xung đột với Seoul vốn đã lo lắng vì tổng thống Hoa Kỳ đã thất bại trong việc đáp ứng thỏa đáng với đề nghị của Triều Tiên.

Thực tế, giống như châu Âu bất hòa với Mỹ trong việc áp dụng lại các lệnh trừng phạt với Iran, Washington có thể thấy mình bị cô lập. Có thể chỉ có mỗi Nhật Bản là đất nước ủng hộ việc cô lập Bình Nhưỡng. Điều này sẽ cho ông Kim Jong-un một thắng lợi quan trọng và giúp ông có vị thế để đàm phán với người kế nhiệm ông Trump.

Jieun Baek đang làm tiến sĩ về Chính sách công tại Đại học Oxford. Trước đó, bà làm nghiên cứu tại Trung tâm Belfer đại học Havard nơi bà đã quyển sách "Cuộc cách mạng ngầm tại Triều Tiên: Cách thông tin bí mật chuyển đổi một xã hội khép kín":

Bà Jieun Baek hồ nghi về một kết quả khả thi trong cuộc họp thượng đỉnh lần 2.

Cả hai nhà lãnh đạo đều đưa ra tín hiệu rằng họ muốn có một thỏa thuận đạt được trong hội nghị thượng đỉnh sắp tới. Có thể đó sẽ lại là một cơ cấu với những điều khoản mơ hồ có thể thay đổi. Và lịch sử cũng như sự hồ nghi thực tế của tôi dẫn tôi tới dự đoán rằng cuộc họp thượng đỉnh này sẽ không dẫn tới việc Triều Tiên sẽ giải trừ hạt nhân cũng như Hoa Kỳ căn bản sẽ giảm nhẹ chiến dịch áp dụng các lệnh trừng phạt đối với Triều Tiên. Với cuộc bầu cử sắp diễn ra vào năm 2020, tôi lo rằng ông Trump đã đặt cược một cách rủi ro vào ông Kim Jong-un. Và cần phải biết, ông Kim Jong-un có thể sẽ rất táo bạo trong những đòi hỏi Washington phải nhượng bộ. Cuộc họp thượng đỉnh sẽ tập trung ưu tiên về vấn đề anh ninh, tôi hy vọng và tin tưởng rằng ông Trump sẽ nhớ tới phúc lợi và an ninh cho những công dân của ông Kim Jong-un, và ông sẽ đề cập đến vấn đề cải thiện phúc lợi cho mọi công dân chứ không chỉ những ai ở Bình Nhưỡng.

Bae Myung-Bok là biên tập bán thời gian và đứng chuyên mục cho Nhật báo JoongAng Ilbo tại Seoul:

Ông Bae Myung-Bok cho rằng Hoa Kỳ sẽ chỉ dừng mục tiêu của mình ở việc loại bỏ tên lửa tầm xa của Triều Tiên.

Tổng thống Trump có thể đã che đậy kết quả yếu kém của cuộc họp thượng đỉnh Hoa Kỳ - Triều Tiên lần 1 tại Singapore bằng cách nhấn mạnh ý nghĩa biểu tượng của cuộc gặp trực tiếp giữa lãnh đạo cao cấp nhất hai nước sau gần 70 năm. Nhưng cuộc họp thượng đỉnh lần 2 sẽ hoàn toàn khác biệt. Nếu ông Trump không thể đạt được một kết quả hữu hình dẫn tới việc Triều Tiên giải trừ hạt nhân thì sẽ rất khó để ông tuyên bố rằng mình đã thành công.

Sau khi chứng kiến sự bế tắc trong cuộc họp thượng đỉnh lần 1, tổng thống Trump có lẽ đã nhận ra rằng việc Triều Tiên hoàn toàn giải trừ hạt nhân trong giai đoạn này là một tham vọng thái quá. Sẽ không ngạc nhiên nếu ông quyết định điều chỉnh mục tiêu của mình là Triều Tiên sẽ bỏ đi chương trình tên lửa tầm xe mà sẽ đe dọa trực tiếp tới người dân Hoa Kỳ. Ông có thể coi việc đạt được thành công khi loại bỏ mối đe dọa bị Triều Tiên tấn công vào nội địa Hoa Kỳ, là một điểm ưu thế trong chiến dịch tranh cử tổng thống năm 2020. Cũng cần nhắc tới chi tiết Ngoại trưởng Mike Pompeo đã đề cập tới sự cần thiết giảm thiểu rủi ro mà Triều Tiên có thể gây ra với người dân Hoa Kỳ trong một buổi phỏng vấn với Fox News vào tháng trước.

Cuộc họp thượng đỉnh lần 2 có lẽ sẽ tập trung vào vấn đề giảm nhẹ trừng phạt với Bình Nhưỡng để đổi lấy việc Triều Tiên sẽ loại bỏ chương trình tên lửa tầm xa. Phần đầu tiên trong tuyên bố chung của cuộc họp thượng đỉnh lần 2 đã được thảo ra bởi quan chức cấp sự vụ của cả 2 nước, có thể sẽ đề cập tới việc tháo dỡ các cơ sở phóng và thử tên lửa đạn đạo liên lục địa ICBM tại Triều Tiên, loại bỏ các tên lửa tầm xa đã sản xuất và đóng cửa tổ hợp hạt nhân Yongbyon. Phần thứ 2 sẽ là những lợi ích tương xứng như việc tái hợp tác kinh tế giữa 2 miền Triều Tiên, giảm bớt một số lệnh trừng phạt, chính thức tuyên bố kết thúc Chiến tranh Triều Tiên, mở các văn phòng liên lạc tại Washington DC và Bình Nhưỡng. Nói cách khác, cuộc họp thượng đỉnh lần 2 giữa Donald Trump - Kim Jong-un sẽ kết thúc bằng việc phần lớn loại bỏ tên lửa tầm xa của Triều Tiên - Trong khi, các tên lửa tầm trung tầm ngắn, đầu đạn hạt nhân và các vật liệu được duy trì. Đây sẽ là ác mộng với Hàn Quốc và Nhật Bản.

Tổng thống Trump có thể tuyên bố đây là thành công lớn trong cuộc họp thượng đỉnh lần 2, thuyết phục rằng ông đã giải thoát người dân Hoa Kỳ khỏi mối đe dọa tên lửa hạt nhân của Triều Tiên. Tuy nhiên, ông không thể tránh được những lời chỉ trích rằng an ninh của đồng minh đã bị phớt lờ. Và, tầm quan trọng của phần thứ 3 trong tuyên bố chung có lẽ sẽ định rõ việc "Hoàn toàn, kết thúc, và kiểm chứng việc giải trừ hạt nhân của Triều Tiên" là mục tiêu cuối cùng -  sẽ có một lịch trình và phương thức thực thi điều này một cách rõ ràng. Tổng thống Trump sẽ được ghi nhớ trong lịch sử là người đã chính thức công nhận Triều Tiên [về thực tế] là một quốc gia có vũ khí hạt nhân.

(còn tiếp)