Dư luận thủ đô sục sôi ngay sau khi Giám đốc Sở GTVT Hà Nội Vũ Văn Viện trao đổi với báo chí: Hà Nội sẽ thí điểm việc dừng xe máy trên một số tuyến. Sở đang tham mưu lựa chọn, như tuyến đường sắt đô thị Cát Linh - Hà Đông sau khi đưa vào thực hiện, có thể lựa chọn 1 trong 2 tuyến để dừng hoạt động xe máy là Lê Văn Lương hoặc Nguyễn Trãi - Hà Đông.

Để tăng thêm sức nặng cho phương án mà Sở GTVT Hà Nội sắp tham mưu, ông Viện quả quyết: “Chúng tôi có nghiên cứu ở Bắc Kinh, Thượng Hải (Trung Quốc)”. Thực ra, vấn đề ông Viện đưa ra không có gì là mới mẻ, ngay cả sinh viên các trường đại học giao thông cũng đã được dạy. Hạn chế phương tiện cá nhân để giảm ùn tắc giao thông nội đô là đúng, đây là điều không phải Hà Nội mà tất cả các thành phố lớn trên thế giới đều đã từng làm. Nhưng trước đó họ tập trung xây dựng hệ thống phương tiện công cộng đáp ứng được yêu cầu đi lại của nhân dân.

Đường Nguyễn Trãi - Hà Đông thường xuyên ùn tắc vào giờ cao điểm.

Bản thân người dân cũng hiểu xe máy tuy thuận tiện nhưng có quá nhiều thì không chỉ gây ùn tắc giao thông, ô nhiễm môi trường mà còn tiềm ẩn nguy cơ tai nạn. Nhưng lâm vào cảnh “méo mó có hơn không”, xe máy vẫn là giải pháp tốt hơn đi bộ rất nhiều khi mà phương tiện công cộng của thủ đô chưa thể đáp ứng được nhu cầu đi lại của nhân dân. Khi giao thông công cộng Hà Nội đi lại an toàn, thuận tiện, giá vé hợp lý thì dẫu không cấm xe máy người dân cũng tự giảm bớt.

Lại nói về 2 tuyến đường Lê Văn Lương hoặc Nguyễn Trãi - Hà Đông mà Sở GTVT Hà Nội định thí điểm cấm xe máy. Ông Viện dẫn chứng tuyến BRT Hà Đông - Giảng Võ được đầu tư rất tốt, có khả năng vận chuyển lớn, tốc độ nhanh, nhưng do phương tiện cá nhân quá nhiều nên chưa phát huy được hiệu quả như mong muốn.Nói đến chuyện giao thông Bắc Kinh, ông Viện quên mất 2 điểm khác biệt. Đầu tiên là khí hậu Bắc Kinh lạnh hơn rất nhiều so với Hà Nội, nên người dân ít sử dụng xe máy là điều dễ hiểu. Điều quan trọng hơn là vận tải công cộng Bắc Kinh đã đáp ứng 60% nhu cầu đi lại  của người dân. Trong khi con số đó ở Hà Nội là 8% và chính Sở GTVT Hà Nội trong nhiều hội thảo cho biết đến 2030 may ra vận tải công cộng cũng chỉ đáp ứng được khoảng 20-25%. Vậy cấm xe máy thì nhân dân sẽ chuyển sang đi bộ chăng? Đơn giản vì không phải ai cũng đủ tiền đi taxi, grab, xe ôm…

Lê Văn Lương là tuyến đường huyết mạch, có lưu lượng giao thông lớn và hay bị ùn tắc.

Đến đây người ta mới vỡ lở ra một điều: Sở GTVT Hà Nội đang áp dụng điển tích thời Xuân Thu “vây Ngụy, cứu Triệu”. Nhớ lại, năm 353 trước Công Nguyên, đại tướng nước Ngụy là Bàng Quyên đem quân đánh nước Triệu. Vua Triệu phải cầu cứu nước Tề. Tôn Tẫn hiến kế cho vua Tề, sai đại tướng Điền Kỵ đem đại quân bao vây thành Đại Lương – là kinh đô nước Ngụy, buộc Bàng Quyên thoái quân về giải cứu Đại Lương.

Giải bài toán giao thông đô thị theo kiểu cắt lát, cấm đường này chỉ tổ tắc đường thêm đường khác mà thôi. Trước hết, phải nói là ông Viện và các cộng sự đang làm ngược bài toán giao thông đô thị. Khi chưa làm tốt phương án giải cứu khu vực nội đô lại lo đi nối thông ngoại thành với nội đô bằng tuyến đường sắt trên cao Cát Linh - Hà Đông, tăng thêm áp lực cho các quận trung tâm.Đó là binh pháp, còn thực tế nếu cấm đường Lê Văn Lương hoặc Nguyễn Trãi, nhiều chuyên giao giao thông cho rằng nó chỉ giúp cho tuyến đường sắt đô thị Cát Linh - Hà Đông thêm được số ít hành khách có điểm đi - đến gần với các ga. Không lẽ, sau khi đi tàu, muốn đến các điểm khác người dân lại đi xe ôm hoặc taxi?

Thêm nữa, áp dụng kế sách “vây Ngụy, cứu Triệu” của ông Viện và Sở GTVT Hà Nội để giải bài toán giao thông đô thị như đã nói trên là “cái chết đã được báo trước”. Đúng như GS Nguyễn Ngọc Chu khẳng định: “Nếu cấm đường Nguyễn Trãi thì đường Lê Văn Lương thêm tắc. Ngược lại, cấm đường Lê Văn Lương thì đường Nguyễn Trãi thêm ùn tắc. Cấm mua xe máy thì dân sẽ dồn tiền mua ô tô. Đã tắc lại càng thêm tắc”.

Nhiều con đường Hà Nội đang tắc nghẽn. Hà Nội không phải không có tiền, thậm chí đã đổ rất nhiều tiền cho khá nhiều thử nghiệm không giống ai: Ngăn bớt các ngã tư, phân cách mềm - phân cách cứng, vân vân và vân vân... Nhưng điểm tắc lớn nhất lại nằm ở tư duy những người quản lý giao thông, họ không có chiến lược đồng bộ, dài hạn và trình tự thực hiện hợp lý. Đơn giản như việc xuất ngoại học hỏi các nước tiên tiến, nếu không cử người có đủ trình độ tham gia, cứ rập khuôn máy móc đem về, đôi khi lại “gậy ông đập lưng ông”.

Đừng đổ oan cho xe máy. Xe máy không phải là yếu tố gây nên tình trạng tắc nghẽn giao thông Hà Nội. Tư duy của các nhà quản lý giao thông mới là điểm nghẽn lớn nhất của giao thông Hà Nội hiện nay, phải thông được điểm này mới thông được các con đường, góc phố khác.