CHUYỆN 4 LIỆT SỸ VÀ TRẬN CHIẾN LẤP HỐ THỐNG ĐƯỜNG
NGUYỄN TIẾN MAI
Lời giới thiệu: Tôi là Hồ Bá Thâm, đánh máy và biên tập bài này của đồng chí Nguyễn Tiến Mai vừa gửi cho tôi. Tôi, sau gần 50 năm cũng đã viết bài về “Bốn gương…” liệt sỹ này, bản chất, thực chất là đúng, nhưng so với bài đồng chí Mai có vài tình tiết cụ thể cần đính chính lại, ví dụ là chính đồng chí Mai chứ không phải đồng Trương Ngọc Duyệt trực tiếp xử lý tình huống này… Bài của đồng chí Mai cũng cho ta một góc nhìn về trận chiến lấp hô bom thông đường đầy khó khăn và khôn ngoan.
Xin trân trọng bài viết của đồng chí Mai với bạn đọc.
Hồ Bá Thâm và Nguyễn Tiến Mai ( bên phải) trên đường 20
Bốn liệt sỹ sau trận phá bom đó là đồng chí Đinh Văn Hứng (Hướng), quê Hương Khê Hà Tĩnh; Nguyễn Xuân Bạt, huyện Hương Khê- Hà Tĩnh; Nguyễn Xuân Hợi huyện Hương Sơn, Hà Tỉnh; Hoàng Văn Quý lý Nhân, tỉnh Hà Nam (thuộc trung đội 1 đại đại 1, đội 23 TNXP trên đường 20 QT). Và trận chiến thông đường thật là anh dũng, đầy khôn ngoan…
Chuyện diễn ra như sau:
Đó là sáng ngày 19/5 năm 1968. Vào 6 h 30 sáng, máy bay địch cho 3 tốp đánh vào km 48 đến km 49+600 bằng các loạt bom nổ chậm, bom phá, bom sát thương.
Lúc 6h 35 đồng chí Đinh Văn Hứng, trung đội trưởng, kiêm tổ trưởng tổ quan sát của đại đội trực chiến báo về đại đội, tôi là Nguyễn Tiến Mai (lúc đó mới thay đồng Trương Ngọc Duyệt) quyền đại đại trưởng, nghe đồng chí Hứng báo cáo địch đánh vào km 48 đến km 49. Loạt bom đã làm sập ta luy đường dài 100 m, có một hố bom trúng đường sâu hơn 1m rộng 5 m, cần khoảng 60 mét khối đất mới lấp được. Và có một quả bom nổ chậm ở nằm ven đường, cách ta luy âm 1 m. Tôi báo cáo về Đội (thường gọi là tiểu đoàn). Đồng chí Nguyễn Sĩ Sáu chính trị viên trưởng tiểu đoàn nghe. Đồng chí nói quan trọng là phải kích nổ quả bom ấy cho an toàn và đưa quân tiếp cận giải quyết thông đường ngay, vì vào giờ cao điểm có 3 đoàn xe qua trọng điểm Cà Roòng của các đồng chí. Tôi nhận lệnh và lệnh cho đồng chí Hứng tổ trưởng trinh sát:
Các đồng chí “đánh phểu”(đào đất đặt bộc phá dưới quả bom để nó nổ hất quả bom đi, ít hỏng đường) quả bom nổ chậm, thì đơn vị sẽ có mặt ứng cứu ngay. Đúng 6 h 40 nghe một tiếng nổ lớn thì cũng lúc chúng tôi cũng đã lên tuyến. Đồng Phạm Thị Hường y tá vừa khóc vừa nói nguy rồi, 4 người hy sinh rồi thủ trưởng ơi và kể lại…
Sự thể là đồng chí Hứng bảo em cảnh giới bên này có gì thì cấp cứu. Các đồng chí khác ở km 47 cảnh giới và sẽ tìm cách đánh quả bom cho an toàn để đơn vị lên làm. Nói xong đồng Hứng cùng ba đồng chí cởi quần áo, chỉ mặc quần đùi và lao vào phía quả bom.
Vừa vào đến nơi thì quả bom bất ngờ bị kích nổ. Hai đồng chí ở phía gần ta luy dương thì thi thể bật lên ta luy dương sát mương đường, hai đồng chí phía ta luy âm phía dưới thì bị tan xác, thi thể không còn. Thật căm thù và phẫn uất vô cùng! Nói rồi dồng chí Hường vừa khóc vừa chạy theo chúng tôi.
Lúc ấy tôi phân công 4 đồng chí đưa hai đồng chí liệt sỹ về đơn vị làm thủ tục liệt sỹ. Đồng chí Hương chính trị viên phó đại đội vừa ra tuyến phụ trách 3 đồng khác nhặt 2 thi hài còn lại về đơn vị để đống chí Hồ Bá Thâm, chính trị viên trưởng đại đội ở nhà làm thủ tục truy điệu và mai táng liệt sỹ.
Lúc bây giờ đơn vị đã đưa 40 đồng chí cán bộ đội viên lên đường để san lấp hố bom, làm lại mặt dường, khắc phục hậu quả. Chúng tôi thực hiện ngụy trang và làm ngay nhiệm vụ san lấp đường, thông đường. Chúng tôi làm việc rất khẩn trương trong khi máy bay VO10 bay trinh sát liên tục làm cho chúng tôi khó có điều kiện khắc phục. Tôi đã cho 40 đồng chí ngụy trang và thực hiện kỷ luật chặt chẽ theo hiệu lệnh. VO10 bay ra thì chúng tôi nằm xuống, nó bay qua thì chúng lại dậy làm. Nó bay lại thì chúng tôi lại nằm xuống, nó bay qua thì lại làm và liên tục như vậy. Sau mấy tiếng đồng hồ, 40 đồng chí và C100 giải quyết thông đường. Đúng 10h30 thì chúng tôi đã san xong hố bom và làm lại mặt đường cho đoàn xe có thể chạy qua.
Và đúng giờ cao điểm là chung tôi phát lệnh cho đoàn xe qua, vượt trọng điểm vào chiều tối hôm ấy an toàn.
Vào lúc 17 h 30 ngày hôm ấy, đơn vị chúng tôi phát động phong trào thi đua biến căm thù thành hành động cách mạng để hoàn thành tốt nhất hơn nhiệm được giao.Và biểu dương những đồng chí đã không quản khó nhọc hiểm nguy và ác liệt của đạn bom đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ.
Sự hy sinh của 4 đồng chí thật là anh dũng. Bốn đồng chí trinh sát này hai lần trước đã đánh 2 quả bom nổ chậm ở km 51+900 cho đường an toàn và lần thứ ba này thì 4 đồng chí đã hy sinh. Thật đau buồn và khâm phục!.
Bốn đồng chí rất xứng đáng truy tặng danh hiệu Anh hùng liệt sỹ - Anh hùng LLVTND! Và cần xây bia tưởng niệm 4 liệt sỹ này ở nơi họ đã hy sinh!
Hà Tĩnh, ngày 23/11/2015
NGUYỄN TIẾN MAI
Quyền đại đội trưởng đại đội 1, Đội 23/