GOM, HỌA NHỮNG LỜI RU
Hôm qua bà cháu nói, mấy tháng nữa mẹ cu Boom đi làm, hai ông bà ở nhà trông cháu. Bà đi chợ, nấu cơm, ông trông nó, cho nó ngủ. Không thuê người giúp việc, ông bà tự trông cho tiết kiệm và chăm cháu chu đáo hơn…
Ông nhất trí, tạm “giảm cường độ” hoạt động các Hội cho đến khi cháu đi nhà trẻ… Thế là đêm nằm nhớ lại các bài hát bà nội ru các cháu chúng tôi, mẹ tôi ru anh em tôi khi xưa, rồi ru các cháu, đến bà xã nhà tôi ru con ru cháu. Suốt bảy chục năm qua, ba thế hệ ru ba thế hệ nối tiếp nhau mà tôi được nghe.
Nay ôn lại để mai ru cháu, những bài ru ôn lại có bổ sung, sửa lại cho cháu nghe vui hơn, cũng để phù hợp với thời nay. Hai phần ba thế kỷ rồi, bồi hồi nhớ lại những bài hát ru năm xưa, nhớ bà, nhớ mẹ, nhớ các em, nhớ làng quê đồng ruộng thân thương.
Dưới đây là 30 bài thơ ru sưu tầm, sáng tác, biên tập lại để làm "giáo trình" ru cháu trong khoảng thời gian 3 năm cho tới khi cháu đến trường mẫu giáo.
Xin trân trọng giới thiệu cùng đồng đội và các bạn.
Hoàng Kiền
1. Con cò lặn lội bờ ao
Ăn sung sung chát ăn đào chua
Cò mong trời đổ cơn mưa
Cá tôm bơi lội mổ đưa mang về
Nấu xào ăn uống no nê
Cả nhà vui vẻ hả hê thoả lòng.
2.Con cò lặn lội bờ ao
Hỡi cô yếm đào lấy chú tôi chăng?
Chú tôi hay tửu hay tăm
Hay nước chè đặc, hay nằm ngủ trưa
Ngày thì ước những ngày mưa
Đêm thì ước những đêm thừa trống canh
Bây giờ chú đã đổi nhanh
Siêng năng làm việc rạng danh cả vùng.
3.Con cò mày đi ăn đêm
Đậu phải cành mềm lộn cổ xuống ao
Ông ơi, ông rước tôi vào
Mai có lòng nào ông hãy xào măng
Ông thương ông bảo cò rằng
Ông nuôi cho lớn siêng năng bắt ruồi
Chờ khi lúa tốt bời bời
Ông cho tung cánh giữa trời bay xa
Nhìn cò bay lả bay la
Bay từ cửa sổ bay ra cánh đồng
Ruộng làng bát ngát mênh mông
Cò bay mỏi cánh sao không thấy bờ
Cò ơi ta hỏi thật cò
Cánh kia có mỏi cho nhờ đậu tay
Cò xin bay hết cả ngày
Ngắm đồng lúa chín trổ dày nặng bông
Cò ơi có nhớ ông không
Ông ngồi ông nhớ ông mong cò về.
4. Cái cò cái vạc cái nông
Sao mày dẫm lúa nhà ông hỡi cò
không không, tôi đứng trên bờ
Mẹ con cái vạc nó vờ đổ oan
Thế là cò đã lớn ngoan
Mai ông xúc tép cò ăn tha hồ
Mùa về lúa chín đầy bồ
Cơm ngon ông nấu nuôi cò bay xa.
5. Cháu ơi cháu ngủ cho ngoan
Để mẹ đi cấy đồng quan trưa hè
Bắt được con trắm con trê
Cầm cổ lôi về nấu cháo cu ăn
Ăn nhiều cho khỏe lớn nhanh
Ngày mai cháu lớn bước nhanh đến trường
6. Cái cò đi đón cơn mưa
Tối tăm mù mịt, ai đưa cò về
Cò về thăm bạn cùng quê
Thăm cha, thăm mẹ, mọi bề anh em
Gió mưa chẳng quản ngày đêm
Thân cò lặn lội đã quen cả rồi
Thương cò ông có mấy lời
Siêng năng vất vả nên người mới ngoan.
7. Cái cò đi đón cơn mưa
Tối tăm mù mịt ai đưa cò về?
Cò về đến gốc cây đề
Giương cung anh bắn cò về làm chi
Về thăm cha mẹ cô dì
Anh em chú bác rồi đi thăm làng
Hai bên nội ngoại họ hàng
Cò thăm bè bạn dọc ngang mọi miền
Thấy cò ngoan giỏi anh khen
Cung kia dẫu tiếc đốt liền cò ơi.
8. Cái cò đi đón cơn mưa
Tối tăm mù mịt ai đưa cò về
Cò về đến gốc cây đề
Thằng tây nó bắn cò què một chân
Sớm mai đi chợ chơi xuân
Chú lính mới hỏi sao chân cò què
Cò rằng cò đậu ngọn tre
Thằng tây nó bắn mới què một chân
Thương cò vất vả tấm thân
Ông cho mớ tép mang phần về ăn
9. Con tôi buồn ngủ buồn nghê
Buồn ăn cơm nếp cháo kê thịt gà
Nhà còn có một quả cà
Làm sao đủ miếng cơm và cho con
Con tôi khóc héo khóc hon
Khóc đòi quả thị méo trôn đầu mùa
Con thèm phẩm oản trên Chùa
Thèm quả chuối ngự tiến Vua của làng
Con thèm gạo cốm mẹ rang
Con thèm ăn quả dưa gang đồng ngoài
Con thèm cá mát canh khoai
Con thèm xơ mít rễ dai củ hành
Con thèm đuôi cá tép ranh
Thèm râu tôm rảo nấu canh ruột bầu.
10. Cái cò cái vạc cái nông
Sao mày giẫm lúa nhà ông hỡi cò
Không, không! Tôi đứng trên bờ
Mẹ con nhà vạc đổ ngờ cho tôi
Chẳng tin ông đứng mà coi
Mẹ con nhà nó còn ngồi đấy kia
Thương cò lặn lội sớm khuya
Bao giờ tát cá ông chia phần cò.
11. Cái cò cái vạc cái nông
Ba con cùng béo, vặt lông con nào
Vặt lông con vạc cho tao
Đủ hành mắm muối đem xào thơm ngon
Ông ơi ông hãy thương con
Để còn bắt cá nuôi đàn vạc thơ
Thương vạc ông sẽ tha cho
Mau đi bắt cá lội mò nuôi con.
12. Cái cò lặn lội bờ sông
Gánh gạo đưa chồng tiếng khóc nỉ non
Chàng đi xa vợ xa con
Chàng đi đến tận nước non xa vời
Chân đi nhưng dạ chẳng rời
Lòng nhớ cửa nhà cùng với vợ con
Nàng về nuôi cái cùng con
Để anh đi trẩy nước non cùng người
Xong việc anh sẽ về thôi
Anh mang tiền của xứ người cho em.
13. Cái cò lặn lội bờ sông
Cổ dài mỏ cứng cánh cong lưng gò
Bãi xa sông rộng sóng to
Vì lo cái bụng đi mò cái ăn
Bây giờ thời buổi khó khăn
Khuyên cò lặn lội chuyên cần vươn lên.
14. Cái cò là cái cò con
Mẹ đi xúc tép, để con ở nhà
Mẹ đi lặn lội đồng xa
Mẹ sà chân xuống, phải mà con lươn
Ông kia có cái thuyền buồm
Chở vào bãi sú xem lươn bắt cò
Ông kia chống gậy lò dò
Con lươn thụt xuống, con cò bay lên.
15. Bà còng đi chợ trời mưa
Cái tôm cái tép đi đưa bà về
Dắt bà qua quãng đường đê
Cõng bà lội ruộng tới quê nhà bà
Tiền bà trong túi rơi ra
Tép Tôm nhặt được gọi bà trả mau
Bà khen Tôm Tép sáng đầu
Chăm ngoan học giỏi mai sau nên người
Tép Tôm mặt mũi rạng ngời
Chào bà nhanh bước vui cười hân hoan.
16. Con gà cục tác lá chanh
Con lợn ủn ỉn mua hành cho tôi
Con chó khóc đứng khóc ngồi
Bà ơi đi chợ mua tôi củ riềng
Bây giờ ăn uống phải kiêng
Xài nhiều thịt quá bệnh khiêng đi liền
Cơm rau tôm cá là bền
Khoẻ thân đi khắp mọi miền vô tư.
17. Thằng Bờm có cái quạt mo
Phú ông xin đổi ba bò chín trâu
Bờm rằng, Bờm chẳng lấy trâu
Phú ông xin đổi một xâu cá mè
Bờm rằng bờm chẳng lấy mè
Phú ông xin đổi một bè gỗ lim
Bờm rằng, Bờm chẳng lấy lim
Phú ông xin đổi đôi chim đồi mồi
Bờm rằng, Bờm chẳng lấy mồi
Phú ông xin đổi nắm xôi Bờm cười.
18. Bà ơi cho cháu xin xu
Cháu mua bánh gù cháu gửi vào Nam
Bố cháu đi làm chè tầu thuốc lá
Mẹ cháu ở nhà lá má cơm sung
Cháu ơi bà bảo cháu rằng
Viết thư nhắn bố tiền mang về nhà
Để còn nuôi cháu nuôi bà
Mới là bậc bố mới là đạo con.
19. Yêu anh em cũng muốn yêu
Em sợ anh nghèo anh bán em đi
Lấy anh em biết ăn gì
Lộc sắn thì chát lộc si thì già
Em ơi tay trắng tài hoa
Anh chăm lao động làm ra đủ đầy
Cần gì anh sẽ mua ngay
Gia đình hạnh phúc dựng xây trọn đời.
20. Con ong làm mật yêu hoa
Con cá yêu nước chim ca yêu trời
Con người muốn sống con ơi
Phải yêu công việc yêu người anh em
Một ngôi sao chẳng sáng đêm
Một thân lúa chín chẳng nên mùa vàng
Một người đâu phải nhân gian
Góc làng đâu phải thế gian ở đời
Núi cao bởi có đất bồi
Núi chê đất thấp núi ngồi ở đâu
Trăm dòng sông đổ biển sâu
Biển chê sông đục biển đâu nước về
Tre già yêu lấy măng non
Chắt chiu như mẹ yêu con tháng ngày
Mai sau con lớn nên người
Hai tay ôm cả đất trời giang sơn.
21. Công cha như núi Thái Sơn
Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra
Một lòng thờ mẹ kính cha
Cho tròn chữ hiếu mới là đạo con
Mai ngày con đã lớn khôn
Công thành danh toại lòng son mãi ngời
22. Thằng Cuội ngồi gốc cây đa
Để trâu ăn lúa gọi cha ời ời
Cha còn công tác con ơi
Mẹ đi làm việc rối bời cả ra
Bà vừa đi chợ đường xa
Ông đang cầm bút viết ra tội này
Mau mau đi dắt trâu ngay
Cho ăn no cỏ mai cày ruộng nương.
23. Trâu ơi ta bảo trâu này
Trâu ra ngoài ruộng trâu cày với ta
Cấy cày giữ nghiệp nông gia
Ta đây trâu đấy, ai mà quản công
Bao giờ cây lúa còn bông
Thì còn ngọn cỏ ngoài đồng trâu ăn.
24. Chào đời mẹ đặt nằm nôi
Nhìn ra đã thấy ông tôi đi cày
Bố mang sức yếu thân gầy
Tuổi xuân đã sớm cầm cày thay ông
Lớn lên em bám ruộng đồng
Mười lăm nghỉ học cấy trồng không ngơi
Cày sâu cuốc bẫm một thời
Cha truyền con nối ba đời theo trâu
25. Con mèo mà trèo cây cau
Hỏi thăm chú chuột đi đâu vắng nhà
Chú chuột đi chợ đường xa
Mua mắm mua muối giỗ cha chú mèo
Mèo thầm trong bụng mừng reo
Khen cho lũ chuột đang nghèo mà sang.
26. Chim công đậu nóc nhà quan
Sa cơ lỡ thế phải theo đàn gà
Chờ cho gió tạnh mây qua
Thay lông đổi cánh lại là chim công
Thế là trời lại nổi giông
Để cho cả lũ chim công theo gà.
27. Con kiến mà leo cành đa
Leo phải cành cụt leo ra leo vào
Con kiến mà leo cành đào
Leo phải cành cụt leo vào leo ra
Mai sau cháu lớn mở ra
Học hành công tác vươn xa mọi miền.
28. Mẹ ru cái lẽ ở đời
Sữa nuôi phần xác hát nuôi phần hồn
Bà ru mẹ... mẹ ru con
Mai sau con lớn có còn nhớ chăng
Ông ru ông nhắc cháu rằng
Công cha nghĩa mẹ tạc lòng chẳng phai
Cuộc đời tiến bước đường dài
Chăm lo xây dựng tương lai sáng ngời.
29. Thoảng mùi hoa huệ quanh bên
Hương nhang uốn lượn đường lên niết bàn
Quyện trong ngọn khói toả lan
Dáng còng lưng mẹ trần gian thuở nào
Cả đời đâu có yếm đào
Nón mê thay nón quai thao dãi dầu
Quanh năm tất bật bí bầu
Chân bùn tay lấm, áo nâu bốn mùa
Con cò đi đón cơn mưa...
Câu ca mẹ hát gió đưa về trời
Dẫu cho đi trọn cuộc đời
Cũng không đi hết những lời mẹ ru
Bao giờ cho tới mùa thu
Vườn hồng trái bưởi đánh đu ngày rằm
Chờ khi nào tới tháng năm
Mẹ ra giải chiếu con nằm đếm sao
Ngân hà thăm thẳm trời cao
Quạt mo phe phẩy nghêu ngao thằng Bờm...
Bờ tre đom đóm chập chờn
Mặt ao gợn sóng gió vờn mây trôi
Lời ca cái lẽ ở đời
Sữa nuôi phần xác hát nuôi phần hồn
Bà ru mẹ... mẹ ru con
Nay ông ru cháu vẹn tròn yêu thương
Mai ngày cháu lớn đến trường
Chăm ngoan học giỏi quê hương tự hào
Vững vàng tiến bước vươn cao
Đường đi tới đích đậm bao nghĩa tình.
30. ÔNG BÀ VỚI CHÁU
Cháu ơi mau ngủ cho ngoan
Bố đi công tác mẹ làm việc xa
Miệng cười tươi đẹp như hoa
Ông ru cháu ngủ để bà nấu ăn
Ngủ ngon ông đến ngồi bàn
Mở ngay máy viết những vần thơ hay
Chờ bà nấu cháo mang ngay
Dạy ăn ngon một bát đầy lớn nhanh
Lời ru tiếng hát trong lành
Ông bà bên cháu mãi giành tình thương
Ngày mai cháu lớn bên giường
Cả nhà đưa cháu đến Trường mầm non
Bà ru mẹ, mẹ ru con
Nay ông ru cháu vẹn tròn giấc hoa
Thấm vào lòng những lời ca
Đồng đường tam đại mãi là khắc sâu.
Sáng 28 tháng 10 năm 2021