MỘT CA KHÚC CẢM ĐỘNG, THIÊNG LIÊNG, KỊP THỜI TRONG NHỮNG NGÀY THÁNG TƯ LỊCH SỬ NÀY
MỘT CA KHÚC CẢM ĐỘNG, THIÊNG LIÊNG, KỊP THỜI
TRONG NHỮNG NGÀY THÁNG TƯ LỊCH SỬ NÀY
LTS: Nhân ca khúc mới của nhạc sĩ Hoàng Dũng phổ thơ Hồ Bá Thâm vừa gửi đến các cựu đồng đội những ngày đầu tháng Tư lịch sử và nhân kỷ niệm 56 năm ngày mở đường 20 QT thành công: 14/4/1966 -14/4/2022, PV Trang Web Hội Truyền thống Trường Sơn đường Hồ Chí Minh có cuộc trò chuyện với CCB nhà thơ Hồ Bá Thâm, một tác giả quen thuộc trên trang này.
Xin trân trọng giới thiệu cùng bạn đọc.
PV- Chúng tôi mới được biết và đã nghe bài hát “HÀNH KHÚC TRI ÂN ĐỒNG ĐỘI” của nhạc sĩ Hoàng Dũng phổ thơ Hồ Bá Thâm. Thật hào hùng, cảm động, thiêng liêng và sâu lắng khi nghe bài hát này vào những ngày cuối tháng 3 với chiến dịch Tây Nguyên và đầu tháng 4 chuẩn bị cho chiến dịch HCM lịch sử, giài phóng miền Nam, thông nhất đất nước. Tháng 4 cũng là tháng Kỷ niệm 56 năm ngày mở đường Trường Sơn 20 Quyết Thắng thành công. Nhưng “Trường Sơn là chiến thắng mang nhiều nỗi đau” (Hồ Bá Thâm).
Trước hết, xin nhà thơ Hồ Bá Thâm có đôi lời vắn tắt về tác giả thơ - lời bài hát với bạn đọc và bạn đang nghe bài hát này.
HBT: Vâng! Năm nay 76 tuôi, quê Nghệ An, nguyên chính trị viên trưởng C1, đội N 23 sau nay là đội N 25 TNXP anh hùng trên đường 20 QT. Tôi là TNXP nhiệm kỳ 1 có mặt ở làng Ho và đềo 1001, gần giáp Quảng Trị tháng 8/ 1965 và sau về miên Tây Quảng Bình tháng 12/ 1965 để mởi đường 20 QT. Từ đó gắn bó với đường 20 QT trên nhiều trọng điểm ác liệt bậc nhất và nhiều năm từ Km 48 - km 68 Cà Roòng, A Ki, biên giới Việt - Lao. Đên đầu năm 1969 thì được ra Hà Nội học… Nhưng tôi luôn đáu đáu về đồng đội cũ ở đường 20, nhất là những bạn bè cùng trang lứa đã hi sinh. Tôi đã viết nhiều thơ về đường 20 và đã xuất bản. Chẳng hạn, như tập thơ văn “Có một Trường Sơn như thế”, “Ngọn lửa”, “Khát vọng con đường”(mà VOH đã có lần phỏng vấn). Hiện còn tập thơ về đường Trường Sơn, đường 20 chưa in. Về văn và nghiên cứu có cuốn “Dấu ấn một thời trên tuyến lữa Trường Sơn” mà tôi là chủ biên chính. Hiện nay chuẩn bị xuất bản cuốn “Đường 20 QT, lịch sử, địa danh, chứng tich và tri ân” do tôi làm chủ biên. Tôi là hội viên hội nhà văn TPHCM. Nghề chính của tôi là nghiên cứu, giảng dạy triết học, dù có tham gia một số chức vụ quản lý.
PV- Biết ông là tiến sĩ triết học, chức vụ đã qua là hàm vụ trưởng, nguyên giám đỗc chi nhánh NXB Chính trị quốc gia... Ông đã xuất bản 50 đầu sách lý luận chính trị, lịch sử và 13 tập thơ. Ông là cán bộ nghiên cứu lâu năm bận rộn thuần lý vậy, mà sao ông vẫn dành cho thơ, nhất là thơ về đường 20 trên quê hương Quảng Bình với nhiều tâm huyết và thơ ca trường bút như vậy?
HBT: Khi ở Hà Nội hay Kiên Giang hay hiện nay ở TPHCM nhưng tôi luôn nhớ về đường 20 QT với nhiều ký ức…một miềm tâm linh…! Quê hương Quảng Bình như là quê hương thứ 2 của tôi vậy. Đường Trường Sơn 20 QT đã trở thành máu thịt và tâm hồn tôi lâu lắm rồi (có người bảo tôi rằng: “Tâm hồn anh là tâm hồn Trường Sơn!”. Lúc có cảm xúc tôi vẫn viết, dù có lúc rất bận...
Năm 2016 tôi đã may mắn trở lại đường 20 QT sau 50 năm. Lúc đó nhiều cảm xúc thiêng liêng dâng trào… Vui lắm nhưng có nỗi buồn và trăn trở là ngoài ngôi đền hangTám Cô ra thì càng đi vào sâu đường 20 càng thấy heo hút, và đặc biệt chưa có một tấm bia nào cắm lên ghi nhớ, thắp hương ở những chỗ nhiều người hi sinh nhất. Chúng tôi ước ao phải có những tấm bia, đài tưởng niệm… hay đền thờ Liệt sĩ tại Cà Roòng Km 50 hay 56. Mừng thay vài năm nay nghe tin và là hiện thực đền thờ liệt sĩ Trường Sơn đường 20 QT (gọi tắt là đền Cà Roòng) đả được xây dựng sắp xong tại Km 63 (A Ki). Tôi theo dõi sự kiện này qua anh Nguyễn Văn Dũng nguyên Đồn trường đồn biên phòng Cà Roòng… Mấy ngày này chuẩn bị kỷ niệm 56 năm ngày mở đường 20 thắng lợi, tôi luôn trào dâng cảm xúc, nghe vang vọng đâu đây và có thêm ý tưởng nên viết nhiều hơn về đường 20 ở góc độ khác mà cảm xúc mới nhất là gắn với sự kiện đền Liệt sĩ Cà Roòng, nơi tri ân các đồng đội cũ đã hi sinh anh dũng. Tôi cũng phác thảo cho văn bia ở đây như “Đứng trước đền liệt sĩ Cà Roòng” và có mấy phiên bàn khác. Tôi cũng viết mấy bài thơ với góc độ cảm xúc khác nhau và cứ muốn hát to lên.
Tôi viết bài thơ ngắn như lời cho ca khúc trong tháng 3/ 2022 này đã ra đời (thực ra còn 2 bài nữa loại kiểu này). Bài thơ phổ nhạc HÀNH KHÚC TRI ÂN ĐỒNG ĐỘI (tên đặt lúc đầu là Thắp hương tri ân đồng đội) là một bài thơ như thế. Sau đó tìm nhạc sĩ phổ nhạc… Trước đó cũng đã có nhạc sĩ phổ thơ tôi nhưng chưa có điều kiện làm video, clip.
Qua một vài lần hát thử, nhạc sĩ đã gửi cho tôi nghe thử… Và sau gần 2 tuần hoàn thiện, trưa 31/3 bài hát chính thức đã được ra đời… Chúng tôi mừng lắm!
PV: Vậy ông có cảm xuc gì khi nghe bài hát! Và dư âm bước đầu?
HBT: Hào hùng và xúc dộng trào nước mắt. Rưng rưng… khi nhớ về các liệt sĩ của một thời “hoa lửa”. Chờ bài hát lên video, clip cũng hồi hộp… lắm! Trưa 31/3 tôi không ngủ được... Tôi thử gửi cho bạn bè đồng đội cũ nghe, kể cả chị bạn quê Quảng Bình. Chị này gửi tin nhắn sớm: “Hay!. Xúc động! Cảm ơn các anh chị đã có mặt trong clip này, cảm ơn 2 đồng tác giả đã một bài hát thật ý nghĩa”. Một nhạc sĩ chia sẻ: “Bài hát được thể hiện khá tốt, nhạc đệm và hình ảnh minh họa công phu góp phần nâng cao chất lượng của bài hát được phổ thơ của tác giả, chúc mừng anh HBT”. “Một lần nữa chúc mừng anh và nhạc sĩ Hoàng Dũng đã có một tác phẩm để đời ghi lại dấu ấn lịch sử của cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước oai hùng của dân tộc Việt Nam!”
Nhiều cựu đồng đội khích lệ khen hay! Một bạn khác cựu đồng đội nhắn: “Cảm ơn nhiều cứu đồng đội HBT có ca khác kịp thời cho ngày cựu chiến binh, cựu TNXP chuẩn bị gặp mặt kỷ niệm 56 năm ngày chọc thủng Trường Sơn mở đường thắng lợi và sẽ phục vụ cho ngày khánh thành đền tưởng niệm Cà Roòng thiêng liêng nữa”! Đúng vậy! Xin kính tặng tất cả các đồng đội thân yêu của tôi, những người còn và cả những người đã về “cõi âm” từ dạo ấy! Chúng ta được may mắn hơn! Hãy tri ân đồng đội!
Hình tượng chủ đạo là chiến sĩ Trường Sơn mở giữ đường và vận tải ngoan cường dũng cảm, sáng tạo… “Vì miền Nam ruột thịt ta chẳng ngại sinh tử, gian lao…”. Rồi “Ngày đêm bao người ngã xuống/ Thành ngôi sáng dẫn đường/ Đường 20 Quyết Thắng, dủng cảm kiên cường…” “Em hóa vào con đường thành bất tử!”
Nào chúng ta cùng hát lên:
“Đây chiến sĩ Trường Sơn! Đây đền thờ Liệt sĩ/ Những anh hùng làm rạng rỡ non sông/ Ta thắp hương đồng đội, thiêng liêng ngọn lửa hồng!
Con đưiờng 20,
tuổi 20
tươi sáng mãi… muôn đời!”
Xin trân trọng cảm nhạc sĩ Hoàng Dũng và 2 ca sĩ Anh Đức, Thái Hòa Đài Truyền hình Khánh Hòa, cảm ơn tất cả!
Cảm ơn phóng viên đã quan tâm khích lệ, phỏng vấn!
PV: Xin cảm ơn tác giả lời thơ bài hát và mong ông có thơ phổ nhạc mới hay hơn nữa!
PV
HÀNH KHÚC TRI ÂN ĐỒNG ĐỘI
(Soạn lời ca khúc)
Đền dựng lên rồi. Hôm nay chúng ta về đây
Thắp hương trầm tri ân đồng đội
Đưởng 20 một thời lửa khói
Từng đoàn xe vượt suối băng đèo…
Ta mở đường qua dốc cheo leo
Đây Trạ Ang, Ba Thang…, kia Phu La Nhích…
Nào cua Chữ A, ngầm Cà Roòng, … đầy bom đạn địch
Vì miền Nam ruột thịt ta chẳng ngại sinh tử, gian lao…
Ngày đêm bao người ngã xuống
Thành ngôi sao sáng dẫn đường…
Đường 20 Quyết Thắng, dũng cảm kiên cường
Em hóa vào con đường thành bất tử …
Đây chiến sĩ Trường Sơn, đây đền thờ Liệt sĩ
Những anh hùng làm rạng rỡ non sông
Ta thắp hương đồng đội… linh thiêng ngọn lửa hồng
Con đường 20,
tuổi 20
tươi sáng mãi…
muôn đời!
HỒ BÁ THÂM