.png)
MỞ ĐƯỜNG THÔNG TUYẾN
Nguyễn Kim Chúc
Tuyến đường Đông Trường Sơn do Bộ Tư lệnh khu vực 471 phụ trách dài gần 300 km; từ Trao - Bắc Quảng Nam qua Bung - Bến Giàng - Khâm Đức theo đường 14 về Sa Thầy Kon Tum. Đoạn đường này còn cứ điểm Đắk Pék thuộc huyện Đăk Glei Kon Tum nằm ngay trên đường 14 vẫn do bọn Ngụy chiếm giữ. Để thông tuyến, Trung đoàn 10 Công binh thuộc Bộ tư lệnh 471 Trường Sơn được giao mở đường tránh qua cứ điểm này.
Đắk Pék do Tiểu đoàn 88 biệt động quân Biên phòng Ngụy chốt giữ. Nơi đây có sân bay cho máy bay vận tải cỡ nhỏ, có trận địa pháo 105 li, cối 106,7 li và các hỏa khí bắn thẳng lợi hại. Chúng bố trí phòng ngự trên các cao điểm phía tây đường 14. Mở đường tránh qua Đắk Pék là vô cùng gian nan, phức tạp. Địa hình chia cắt, độ dốc cao tuyến chỉ có thể trườn qua phía tây căn cứ có đoạn chỉ cách chốt tiền tiêu Beng Viêng của chúng vài trăm mét. Phải mở đường tránh qua Đắk Pék mới nối thông tuyến Đông Trường Sơn về nam.
Nhận lệnh mở đường tránh để thông tuyến. Trung đoàn trưởng Trung đoàn 10 Công binh Liễu Văn Thắng cùng Chính ủy Phạm Thắc dẫn Tiểu đoàn 160, Tiểu đoàn 162 và Tiểu đoàn xe máy cùng cơ quan Trung đoàn và các đơn vị trực thuộc hành quân gấp về Đắk Pék chạy đua với thời gian mở đường thông tuyến trước mùa khô 1973-1974.
Vừa tổ chức khảo sát thiết kế vừa thi công ngay. Đội khảo sát thiết kế dóng tuyến: Điểm đầu ở phía Bắc bắt đầu từ Đắk Tùng và hợp tuyến ở Đắk Tả phía Nam dài 30 km. Thiết kế và thi công theo tiêu chuẩn cấp 4 đường miền núi. Đây là thử thách lớn với Trung đoàn. Tuy được biên chế cả một Tiểu đoàn xe máy, song không được dùng thuốc nổ, nổ mìn phá đá vì địch ở rất gần tuyến ta mở.
Để cho việc thi công đường chánh Đắk Pék của Trung đoàn 10 được thuận lợi. Bộ Tư lệnh khu vực 471 đóng Sở chỉ huy tại Bến Giàng tuy cách xa Đắk Pék, nhưng cũng đã giành mọi ưu tiên cho phía trước. Các cơ quan tham mưu tác chiến, tham mưu Công binh, Hậu cần kỹ thuật được Tư lệnh trưởng Nguyễn Lạn giao nhiệm vụ và trực tiếp nghe báo cáo hàng ngày về tiến độ thi công. Để đề phòng bọn địch tráo trở phá ta mở đường. Đại đội 7 Bộ binh được tăng cường hai khẩu cối 82 li, hai khẩu súng máy cao xạ 12,7 li vào Đắk Pék bảo vệ Trung đoàn 10 thi công.
Tổ chức thi công mở đường tránh Đắk Pék có máy ủi hỗ trợ nên 7 km đầu tiên diễn ra thuận lợi, nền đường được gạt ủi bằng phẳng đủ 9 mét, mặt đường 6 mét vượt ngầm được thi công chuẩn mực xe qua lại thuận lợi. Sang tháng 9 việc mở đường có phần chững lại. Tiến độ chậm hơn vì qua chốt Beng Viêng địch đang chốt giữ và mặt đường mới mở mắt thường đều nhìn rõ nhau. Mọi hành động của bộ đội ta phải hết sức thận trọng, tránh để kẻ địch hiểu lầm để nổ súng. Trận địa cối 82 và súng máy cao xạ của ta cũng đã sẵn sàng đối phó. Hơn nữa những con mưa rừng, sườn dốc cao cũng gây khó khăn cho ta. Khu vực này rất nhiều ruồi vàng, nền đất mới như mòi gọi bọn chúng bu tới để hét máu quân ta. Ruồi vàng đốt, mới đầu ta không hề biết, chỉ đến khi thấy nhói đau, nhìn tới thì bọn chúng đã hút no máu. Sau đó vết cắn thâm tím lại, ngứa ngáy lở loét rất khó chịu… Khó khăn như vậy nhưng lính Công binh Trung đoàn 10 rất bản lĩnh, rất quen với trận mạc… Nghỉ giải lao lính ta lại đem bóng chuyền chơi bóng trên đường mới mở. Những lúc như thế bọn địch trên chốt Beng Viêng tay không đứng lên mép chiến hào nhìn lính ta chơi bóng.
Tư lệnh Bộ đội Trường Sơn Đồng Sĩ Nguyên lại tới Sở chỉ huy Bộ Tư lệnh khu vực 471 ở Bến Giàng. Ông chăm chú nghe báo cáo của Bộ Tư lệnh khu vực và suy nghĩ về những đề nghị của cấp dưới. Rất nhanh ông quyết định cùng với Tư lệnh 471 Nguyễn Lạn về khu vực Đắk Pék nơi Trung đoàn 10 đang thi công. Sau khi đi thực địa ông chỉ thị:
- Bằng mọi cách phải mở đường tránh thông tuyến đúng tiến độ thời gian quy định.
- Đồng ý với đề xuất của Bộ Tư lệnh 471 hạ mức mặt đường từ 6 mét xuống 4 mét. Đồng ý huy động 200 dân công người địa phương cho việc mở đường; nhưng phải chú trọng đến chính sách và đảm bảo đời sống cho họ. Tuyệt đối không để sai xót.
Là những trợ lý tham mưu Bộ Tư lệnh khu vực 471 được giao nhiệm vụ mở đường tránh cùng với Trung đoàn 10 chúng tôi rất vui mừng và cảm kích trước những chỉ thị kịp thời của Tư lệnh Đồng Sĩ Nguyên và của Bộ Tư lệnh khu vực 471. Mừng vì các Thủ Trưởng đã lắng nghe ý kiến của cấp dưới. Đã tháo gỡ một gánh nặng to lớn mà nếu không có lính ta sẽ phải làm nhiều hơn. Bởi lẽ mở đường 6 mét nghĩa là lấn sâu vào phía núi 2 mét số đất đá phải bóc đi tăng gấp ba, bốn lần mặt đường 4 mét. Nếu cứ mở mặt đường 6 mét nguy cơ không thể đảm bảo thông tuyến trước mùa khô 1973-1974. Hơn nữa ai cũng hiểu để đúng theo nghị quyết của Chính phủ về tiêu chuẩn đường cấp bốn miền núi thì vẫn phải theo tuyến đường 14… Đường tránh mở tới km số 7 thì bộ đội tác chiến Tây Nguyên đã về lập căn cứ ở km số 5. Chắc chắn sẽ tính sổ Đắk Pék vì vậy mở mặt đường 4 mét là hợp lẽ.
Chấp hành chỉ thị ở trên. Toàn thể cán bộ chiến sĩ Trung đoàn 10 và 200 dân công địa phương bám sát mặt đường quyết tâm mở đường thông tuyến đúng thời gian quy định. Con đường tránh ngày càng vươn xa về phía nam. Khi nhát ben cuối cùng của chiếc máy ủi, ủi những đường ben cuối cùng nối đường tránh với đường 14 ở Đắk Tả thì các lực lượng công binh và dân công cũng đã khôi phục xong đoạn đường 14 Đắk Tả về Nam, nối với tuyến đường Đông Trường Sơn do Bộ Tư lệnh 470 phụ trách ở Ngọc Hồi Kon Tum. Chỉ huy Trung đoàn 10 phấn khởi báo cáo với cấp trên: Đã hoàn thành mở đường tránh Đắk Pék nối thông tuyến trước thời hạn quy định nửa tháng.
Cánh trợ lý tham mưu chúng tôi tháp tùng Phó Tư lệnh - Tham mưu trưởng Bộ Tư lệnh khu vực 471 Phạm Lê Hoàng thị sát tuyến và làm việc với Bộ Tư lệnh 470. Ông tỏ rõ sự hài lòng với con đường tránh này: Mặt đường tốt không có dốc cao xe chạy tốt. Gặp anh em Công binh ông xuống xe thăm hỏi động viên khích lệ họ. Đường tránh mở thông xe đi lại dễ dàng. Từng đoàn xe hối hả qua tuyến chở hàng về Nam. Chúng tôi lại phải làm nhiệm vụ đảm bảo an toàn tuyến và dẫn các đoàn khách là cán bộ cao cấp của Đảng và Nhà nước từ Bắc vào Nam và từ Nam ra Bắc qua tuyến an toàn tuyệt đối. Bọn tôi cũng đã nhìn thấy những lối rẽ mới từ đường tránh lên các cao điểm nhìn thẳng xuống căn cứ của Tiểu đoàn 88 Ngụy ở Đắk Pék và chúng tôi tin rằng có con đường này Tăng pháo vào được ngày giải phóng Đắk Pék không còn xa.
Đúng như mong mỏi của chúng tôi. Ngày 15-5-1974 ta tấn công giải phóng Đắk Pék. Một trận đánh hợp đồng binh chủng bài bản. Sau ít giờ nổ súng toàn bộ Tiểu đoàn 88 Ngụy xin hàng. Ta giải phóng hơn 3.000 dân bị kè kẹp trong các ấp chiến lược. Đắk Pék được giải phóng, Bộ Tư lệnh 471 vào tiếp quản Đắk Pék. Trung đoàn 10 Công binh lại gấp rút khôi phục đường 14 đoạn Đắk Tùng đi Đắk Tả đi qua Đắk Pék. Công việc không khó khăn gì. Đường, cầu cống còn nguyên vẹn sử dụng tốt - chính thức nối thông tuyến Đông Trường Sơn Tân Kỳ - Nghệ An đi Chơn Thành - Bình Phước với mặt đường tiêu chuẩn cấp 4 miền núi: Mặt đường 6 mét, cầu cống vĩnh cửu hoặc bán vĩnh cửu. Đảm bảo cho hành quân cơ giới và vận chuyển cả hai mùa tốc độ tối đa 60 km/ giờ. Cũng theo tuyến đường này hệ thống đường ống dẫn xăng dầu và đường dây tải ba gấp rút được xây dựng nối thông với toàn tuyến chi viện chiến lược. Góp phần to lớn cho thắng lợi của Quân và dân ta trong cuộc tiến công và nổi dậy mùa xuân năm 1975 giải phóng miền Nam thống nhất đất nước.
Nguyễn Kim Chúc
BTV Trang TT&BT Trường Sơn
(Hội viên Hội VHNT Trường Sơn)