Nhân dịp kỷ niệm 77 năm Ngày TB-LS (27/7/1947-27/7/2024)
CÁC ANH ĐANG NẰM NƠI ĐÂU?
Tháng 5/1972, Sư đoàn 968 mở chiến dịch giải phóng thị trấn Không Xêđôn thuộc tỉnh Xảlạvăn (Lào). Khi đó, đơn vị chúng tôi được giao nhiệm vụ chốt giữ thị trấn Pắc Xoòng - một vị trí quan trọng trên cao nguyên Bôlôven mới được ta giải phóng trong năm 1971.
Vào buổi tối ngày l1/9/1972, chúng tôi nhận được tin địch vừa tung một tốp thám báo (SGU) vào vùng giải phóng, tại khu vực km40 trên đường 23, theo hướng Tây về phía Pắc Xế. Sáng hôm sau, tám anh em chúng tôi chúng tôi, gồm ba tiểu đội trưởng cùng bốn chiến sĩ, dưới sự chỉ huy của đồng chí Châu (trung đội trưởng), khẩn trương đi làm nhiệm vụ săn lùng tốp thám báo này.
Cả một buổi sáng đạp rừng vượt suối, quá trưa chúng tôi vào đến tọa độ tác chiến. Đó là một khu rừng nguyên sinh cây cối rậm rạp, dây leo chằng chịt. Sau nhiều lần trèo lên cây quan sát và tiến hành sục sạo, nghe ngóng, chúng tôi không phát hiện thấy dấu vết nào của địch. Mở rộng phạm vi tìm kiếm, cũng không phát hiện được gì thêm, ngoài vết tích những hầm hố đã bỏ từ lâu. Sau khi trao đổi với các tiểu đội trưởng, anh Châu ra lệnh thu quân.
Từ đó ra đến Đường 23 phải đi mất khoảng 3 tiếng đồng hồ. Trời đã xế chiều, hoàng hôn xuống dần trên cao nguyên. Anh Châu quyết định vào bản tìm dân để nắm tình hình. Hồi này, dân ở các bản ven Đường 23 đều bỏ bản để vào vùng địch làm ăn hoặc vào rừng lập bản mới để ở lại tiếp tục chăm sóc những vườn chè, vườn cà phê xanh tươi, màu mỡ.
Chúng tôi lần theo đường mòn vào một con bản. Có lẽ bản này không bị ảnh hưởng của bom đạn và dân làm nghề buôn bán nên cuộc sống khá tươm tất. Chúng tôi mượn nồi xoong và mua rau, mua thịt của dân làm bữa tối, sau đó là ngồi chuyện trò vui vẻ với dân bên cây cà boong bập bùng. Anh Châu sang Lào từ năm 1965 nên rất giỏi tiếng Lào, các tiểu đội trưởng cũng giao tiếp được ít nhiều nên cùng dân quây quần trò chuyện, không khí thật vui vẻ. Chỉ có 3 lính mới là Toàn (Hà Tây), Thụ (Hà Nam) và tôi, sang Lào trước sau nhau vài tháng, tiếng Lào còn võ vẽ nên chỉ biết ngồi hóng chuyện. Trong số lính trơn, còn có anh Nguyện. Không hiểu sao ngọn gió chiến tranh lại đưa anh về đơn vị tôi, vì lính Hải Dương chỉ có mình anh là độc nhất vô nhị. Trời về khuya, chúng tôi được các anh phổ biến tình hình vừa nắm được qua dân, không phát hiện có tốp biệt kích, thám báo nào của địch hoạt động quanh đây. Sau đó, anh Châu cắt gác và cho anh em đi ngủ.
Sáng sớm hôm sau, ăn xong bữa sáng, chúng tôi chào phò mè chủ nhà và lập tức rời bản về đơn vị.
Hôm ấy trời trong xanh mát mẻ, chúng tôi ai nấy đều thấy nhẹ nhõm trong lòng. Nhiệm vụ đã hoàn thành mà không phải nổ súng, xác định trên địa bàn đơn vị đảm nhiệm không có sự hoạt động nào của địch.
Ra khỏi bản chừng nửa tiếng, theo quy luật thì giờ này máy bay địch chưa hoạt động. Chúng tôi cứ men theo lề đường 23 mà đi, cách nhau đúng cự ly quy định. Hai bên đường có những vạt cây thấp, xâm lấn ra tận mép đường, nếu có máy bay địch, chúng tôi chỉ cần ngồi xệp xuống, bất động là địch không thể phát hiện ra.
Mọi người vừa đi vừa nói chuyện vui vẻ. Bỗng, anh Châu hô lớn: Tất cả chú ý, có tiếng máy bay. Trong chốc lát, chúng tôi đã nghe trong gió có tiếng máy bay trinh sát L19. Theo thói quen, chúng tôi lập tức ngồi xệp tại chỗ. Thông thường thì nó sẽ bị mù và bay qua như một cuốc tuần đường chiếu lệ. Nhưng hôm nay thì không, có vẻ như nó đã phát hiện ra và lập tức xoắn lấy khu vực có chúng tôi. Sau hai cú lượn vòng, nó vè xuống thấp và bắn cối khói chỉ điểm vào đúng đội hình của ta. Anh Châu kêu lên: “Lộ rồi”. Chúng tôi liền bật dậy tìm nơi trú ẩn. Nhìn sang bên kia đường, tôi thấy có hầm hố cũ của địch, bèn băng qua đường và chui tọt vào một chiếc hầm đã nông choèn. Chỉ ít phút sau, 2 chiếc máy bay ném bom T28 từ hướng tây bay lại và theo khói chỉ điểm, chúng ngay lập tức chúi xuống cắt bom. Nằm ẹp giữa túi bom, tôi không nghe thấy tiếng bom nổ, chỉ thấy mặt đất rung chuyển, đất đá và cả những thân cây to bị quăng lên trời rồi quật xuống huỳnh huỵch xung quanh. Tất cả làm bầu trời tối sầm lại...
Ngớt trận bom, máy bay địch tiếp tục nã súng máy xuống, rồi cút hẳn. Trên trời, máy bay L19 vẫn ráo riết lượn vòng để quan sát tình hình. Lúc này nghe văng vẳng có tiếng kêu la, tôi vội xách súng lao đến. Anh Nguyện cũng nhỏm dậy từ rãnh nước tiêu thủy ven đường. Rồi anh Thắng cũng từ một chỗ trú ẩn chạy tới.
Một cảnh tượng tang thương hiện ra trước mắt ba chúng tôi: Bốn anh em bị trúng bom sát thương, không người nào cơ thể còn nguyên vẹn. Còn anh Châu bị thương vào đầu rất nặng, đang mê sảng gào la. Chúng tôi vội vã băng bó và lay gọi anh, những mong anh tỉnh lại. Nhưng chỉ một lúc sau thì anh cũng ra đi... Hôm đó là ngày 13/9/1972.
Chúng tôi bàng hoàng, đau đớn, nhìn các anh nằm đó mà nước mắt chứa chan. Chỉ trong một chốc lát thôi, những người đồng đội thân yêu của chúng tôi đã không còn nữa. Đó là các anh:
-
Nguyễn Đình Châu, Trung đội trưởng, nhập ngũ năm 1965, quê Nam Đàn, Nghệ An.
-
Đặng Thế Hành, tiểu đội trưởng, quê Cẩm Xuyên, Hà Tĩnh.
-
Bùi Văn Ngọc, tiểu đội trưởng, quê Trung Hội, Thạch Hội, Thạch Hà, Hà Tĩnh.
-
Lã Văn Toàn, quê Cam Thượng, Ba Vì, Hà Tây.
-
Nguyễn Văn Thụ, quê Trực Ninh, Nam Ninh, Nam Định.
Đơn vị đã chôn cất các anh tại km13 đường 232, theo hướng từ thị trấn Pắc Xoòng đi Huội Coòng, trên cao nguyên Bôlôven.
Năm tháng trôi qua, chúng tôi cứ đinh ninh hài cốt các anh đã được đưa về quê hương. Nhưng không, tình cờ chúng tôi được biết những năm tháng qua, các gia đình liệt sĩ trên đã dày công tìm kiếm trong Nghĩa trang liệt sĩ Trường Sơn và các nghĩa trang liệt sĩ Quân tình nguyện Việt Nam giúp cách mạng Lào, tìm đến các cơ quan, đơn vị hữu quan cũng như đồng đội của các anh, nhưng đến nay thông tin về phần mộ các anh vẫn bặt vô âm tín.
Hài cốt các anh vẫn còn ở nơi chiến trường xưa hay đã được quy tập về đâu? Đó là câu hỏi còn đang day dứt trong lòng những người bạn chiến đấu và những người ruột thịt của các anh.
Bùi Thượng Toản
CCB Sư đoàn 968