BỒ QUÂN
Tản văn
Nguyễn Thị Vân Ngà
Cuộc sống càng ngày càng phát triển hội nhập nền văn minh Âu hóa từ kiến trúc, kỹ thuật, phong cách, trang phục, ngôn ngữ, ẩm thực...đến nghệ thuật tinh xảo, dù con người ta có hiện đại đến bao nhiêu thì những nét hồn quê, thuộc về truyền thống cũng dễ gợi lại trong tâm khảm con người, ấn tượng lâu dài với những khao khát, hương vị xưa như vỗ về lại, như sợ hiện đại hóa sẽ làm lãng quên và bào mòn, khô cứng đi đâu đó cảm xúc nhớ nhớ đâu đây trong đời .
Hoa quả chín là một phần không thể thiếu trong hương vị và dinh dưỡng mỗi ngày của mỗi chúng ta. Những năm gần đây trong giỏ quà ngày lễ, ngày tết hay trên bàn thờ hoặc bàn nước những cam những táo... đã thành quốc dân, thì món tráng miệng ăn vặt của anh chị sành điệu lại chủ yếu tay sành biết chọn quả sơ ri được nhập từ Nam Mỹ hay Tây Ấn hoặc quả Kiwi nhập từ Newziland hay Anh, Mỹ về bán ở các hệ thống thực phẩm sạch người tiêu dùng đã bão hòa, đã thuộc tên thuộc giá rồi, đâu đó chị em trung niên lại rỉ tai nhau và thèm được thấy, được nắn, được nếm quả chay, quả bồ quân của tuổi thơ như săn lùng một món hàng sa sỉ phẩm nào đó vậy để được trưng bày trên bàn trà tiếp đãi anh chị em thân và các câu chuyện hồi ức lại ùa về da diết nhớ.
Nghe chị em kháo nhau bảo khi nhà có khách; đức ông xã, ông huyện nói đãi khách quý của hoàng đế, tôm Colombia là ngay trong tâm trí chị em nảy số biết đến lấy những loại đó ở cửa hàng hải sản nào để được tươi, ngon, bổ rẻ... nhưng bảo kiếm cho một đĩa bồ quân nghe ra trong đầu ngàn dấu hỏi, mắt chữ o miệng chữ a cũng không biết tìm ở đâu ra mà có? Trừ đâu đó các nhà khu vip có bứng được một vài cây về trồng chơi quanh biệt thự thì ai mà trèo mà hái quả ấy cho được?
.jpg)
Bồ quân - Mùa chín rộ (ảng minh họa)
Tuổi thơ dữ dội của Vân Ngà cũng được gắn với kí ức gắn với cành bồ quân nhà Nội. Những trưa nắng nhà giỗ chạp xong mọi người ngồi bàn nước nói chuyện là mấy anh chị em chíp chíp không ai bảo ai lẻn ra sau góc bếp nhà bác cả leo lên đu đưa vắt vẻo cả tiếng giữa cái nắng oi nồng đã có tán to như cái ô trời che cho lũ trẻ trên cây. Đúng câu" Người lớn thì bàn trà, trẻ nhà thì đu cây" Những dịp vào dịp hè khi hàng bằng lăng trên các tuyến phố đã tàn trắng đầu cành, những cánh đồng sen ở khắp chốn đua sắc, ngát hương thì trên cây bồ quân nửa thế kỷ quả cũng bắt đầu chuyển màu vàng sẫm tím đen, trời phú cho loài bồ quân ra quả ở nơi đầu cành ( không quả sát thân như mận như mơ) lá xum xuê, cành xòe cong bóng lá như tán ô vươn mình trước mưa nắng, như nũng nịu mời gọi bạn gần mình hơn. nhưng thân và cành bồ quân lại vặn thớ và rất dẻo dai hơn các loại cành mận cành ổi. Kí ức tuổi thơ chắc nhiều người thuộc câu thành ngữ như bộ quy tắc cho tuổi thơ mình hạn chế rủi ro gãy chân tay " Ngã cành na, sa cành khế" như muốn nhắn truyền khẩu cho nhau là hai loại cây đó thân cành rất giòn dễ gãy. Còn các ngã rẽ trên cây bồ quân hay cây ổi thì năm này qua năm khác, người này qua người khác giẫm lên đó nhẵn thín như bào chùi. Thách thức với thời gian tính đo bằng kí ức năm tháng tuổi đời chúng ta vậy.
Cây bồ quân là loài rễ ăn sâu nên tuổi thọ cao, mưa bão rất kiên cường ít khi bị bật gốc. Quả bồ quân xanh ương thì không ai động chạm được vì chát hơn sung, cơ mà nếu ai có mãn tính bệnh đại tràng ăn ít quả cứng thì thôi rồi thấy lạy ông bà ông vải luôn. Nhưng chín tím đen đi thì rất quyến rũ như phụ nữ trung niên vậy. Đằm thắm ,quyến rũ và mặn mà. Quả dù to hay nhỏ cũng rất ít khi có sâu phá hoại. Vỏ chín căng bóng mịn màng như da phụ nữ quý tộc được chăm chiều đúng cách. Cầm quả chín trên mấy đầu ngón tay ta nắn nắn xoay xoay cho mềm khi bỏ vào miệng vị ngọt thanh, ăn cả buổi không chán. Khi xanh ương là thế nhưng lúc chín các dinh dưỡng trong bồ quả quân nghe ra rất tốt cho sức khỏe và dễ ăn, an toàn dinh dưỡng tuyệt đối vì thời nay loài cây quả đó không còn đại trà như biểu tượng của người dân tộc tày thí then hát bài "chín bậc tình yêu" với bao cảm xúc nồng nàn của chàng quân nhân và cô gái bản nồng hậu trong ca từ hầu như nhiều chúng ta cũng thuộc . Quả chín ta có thể ăn chơi trực tiếp, chị em nội trợ có thể rửa sạch để ráo thiết kế 1 bình rượu đẹp và an toàn trên bàn tiệc cho chồng, cũng có thể ngâm 1 bình pha lê siro cho chị em pha đá giải nhiệt khi hết mùa quả vẫn còn thức uống.
Bồ quân là gì đó vừa biểu tượng cho sức sống mãnh liệt, vừa gai góc khi xanh, vừa nhuần nhuyễn khi chín. Biểu tượng cho nét đằm thăm của phụ nữ bản địa rất đỗi cao sang nhưng nghị lực, từ tốn khiêm cung.
Trong tương lai khi có cơ hội làm nhà mới, có mảnh vườn ít cây bao quanh, có bộ bàn trà dưới bóng cây phảng phất hương hoa. Vân Ngà cũng sẽ kiếm trồng được 1 gốc cây bồ quân,1 cây ngọc lan hay cây bưởi trong hương vị tinh khôi mà Vân Ngà yêu thích từ nhỏ là quyền ưu tiên số một trong muôn vàn cái mà chúng ta cần, chúng ta thích, chúng ta khát khao cho những gì mà mỗi ngày sống ta cần không gian ấy như hơi thở, như sự đam mê và ta đang ngày một vươn tới có được trong tương lai, trong tầm tay khi tuổi mình so với tuổi đời những ai đã có được hiện hữu. Yêu bồ quân như yêu chính sức sống mãnh liệt giản đơn nhưng quyến rũ của bồ quân trong xu thế xã hội ngày càng phát triển quanh ta.
Hè 2022
Nguyễn Thị Vân Ngà
Hội viên Hội VHNT Trường Sơn VN
Đt: 098762499
CÂY BỒ QUÂN (2)
NGA THANH HOA