.png)
--------------------------------------------------
TƯỢNG ĐÀI BẤT TỬ TRONG “DÁNG ĐỨNG VIỆT NAM”
Nhà thơ Lê Anh Xuân sinh ra trong một gia đình tri thức yêu nước tại Bến Tre. Tốt nghiệp ngành Sử học nhưng Lê Anh Xuân rất yêu thơ và sáng tác khá nhiều, từng được giải Nhì cuộc thi thơ do Tạp chí Văn nghệ Quân đội tổ chức. Những vần thơ nồng đượm tình yêu đất nước, quê hương, ngập tràn lí tưởng cách mạng và vững vàng một niềm tin chiến thắng của Lê Anh Xuân đã trở thành những giai điệu nằm lòng một thời của nhiều thế hệ trẻ. Tuy nhiên, bài thơ được bạn đọc biết đến nhiều nhất vẫn là “Dáng đứng Việt Nam”.
Dáng đứng Việt Nam là thi phẩm cuối cùng của nhà thơ - chiến sĩ Lê Anh Xuân, được viết năm 1968 trong những ngày khói lửa của cuộc Tổng tiến công mùa xuân Mậu Thân. Tác giả hi sinh hai tháng sau đó tại vùng phụ cận Sài Gòn vào lúc tuổi đời còn rất trẻ, để lại mùa xuân của cuộc đời cho mùa xuân đất nước.
Viết về sự hi sinh của người lính trong cuộc chiến đấu, nhưng bao trùm lên Dáng đứng Việt Nam không phải là âm hưởng bi thương của nỗi đau và sự mất mát mà vượt lên trên, bài thơ tôn vinh cái đẹp và sự cao cả, trở thành biểu tượng chiến thắng của lí tưởng cách mạng. Hình ảnh người chiến sĩ giải phóng quân hi sinh trên sân bay Tân Sơn Nhất với tư thế hiên ngang, lẫm liệt trong Dáng đứng Việt Nam đã trở thành một bức tượng đài đầy tính biểu cảm:
“Anh ngã xuống đường băng Tân Sơn Nhất
Nhưng Anh gượng đứng lên tì súng trên xác trực thăng
Và Anh chết trong khi đang đứng bắn
Máu Anh phun theo lửa đạn cầu vồng”
Hình ảnh người Giải phóng quân hy sinh trong tư thế hiên ngang, sống chiến đấu, chết cũng chiến đấu. Còn hơi thở phút cuối cùng, anh còn cố gượng đứng lên, ghì súng trên xác Trực thặng hướng về quân thù mà bắn, Anh ngã xuống, máu anh phun hình cầu vồng giống như tên đạn bay theo hình cầu vồng nã vào quân giặc. Đó là dáng vóc của một khí phách phi thường, một biểu tượng của chủ nghĩa anh hùng cách mạng.
Chân dung bi tráng về thế đứng hi sinh của người chiến sĩ Giải phóng quân đã làm cho quân giặc vô cùng khiếp sợ:
“Chợt thấy anh, giặc hốt hoảng xin hàng
Có thằng sụp xuống chân Anh tránh đạn
Bởi Anh chết rồi nhưng lòng dũng cảm
Vẫn đứng đoàng hoàng nổ súng tiến công”
Việc kết hợp hai phạm trù thẩm mĩ tương phản trong cùng một khổ thơ đã tạo cho bài thơ có sức gợi tả đặc biệt. Đó là sự đốì lập giữa tư thế oai phong của người Chiến sĩ Giải phóng quân và nỗi đớn hèn, khiếp sợ của quân giặc. Những câu thơ được viết lên bằng một trường liên tưởng hết sức mạnh mẽ của tác giả khiến hình ảnh người chiến sỹ Giải phóng quân trở nên lớn lao và kì vỹ. Dáng đứng ấy làm nổi bật lên phẩm chất của người Bộ đội kiên trung, nồng nàn tình yêu đất nước và khao khát đem lại tự do cho giống nòi Việt Nam.
Thơ Lê Anh Xuân rất có ý thức khái quát, đặc biệt là khái quát về những phẩm chất cao đẹp của dân tộc. Bài thơ Dáng đứng Việt Nam là một minh chứng cho điều này, đặc biệt ở khổ thơ cuối:
“Anh tên gì hỡi Anh yêu quý
Anh vẫn đứng lặng im như bức tường đồng
Như đôi dép dưới chân Anh dẫm lên bao xác Mĩ
Mà vẫn một màu bình dị, sáng trong
Không một tấm hình, không một dòng địa chỉ
Anh chẳng để lại gì cho Anh trước lúc lên đường
Chỉ để lại dáng đứng Việt Nam tạc vào thế kỉ:
Anh là chiến sỹ giải phóng quân.
Tên Anh đã thành tên đất nước
Ôi anh Giải phóng quân!
Từ dáng đứng của Anh giữa đường băng Tân Sơn Nhất
Tổ quốc bay lên bát ngát mùa xuân”
Với những câu thơ mang đầy cảm xúc sử thi và chất trữ tình đậm đà, tư thế hi sinh của người chiến sĩ Giải phóng quân đã trở thành biểu tượng của cái đẹp và sự cao cả. Hình ảnh của anh là hình ảnh của những thế hệ tuổi trẻ Việt Nam trùng trùng ra trận tuyến với niềm tin lớn lao mãnh liệt về một ngày độc lập, tự do, hạnh phúc của đất nước. Nhiều người đã ngã xuống, và cũng như người Chiến sĩ Giải phóng quân kia, họ không để lại tuổi tên, địa chỉ, họ là những con người rất đổi bình thường, xuất thân từ quần chúng nhân dân nhưng họ không bao giờ vô danh trong trái tim dân tộc. Bởi thân thể và máu xương của họ đã hòa vào đất mẹ, làm nên dáng hình của đất nước, tạo dựng nên một dáng đứng Việt Nam sừng sững giữa muôn người và trơ gan cùng thế kỷ.
Lê Anh Xuân hi sinh trong chiến dịch Xuân Mậu Thân nãm 1968 khi chưa kịp chứng kiến mùa xuân thắng lợi của nước nhà, khi chưa kịp thấy những điều anh mong đợi "Tổ quốc bay lên bát ngát mùa xuân" đã trở thành sự thực vào năm 1975. Nhưng những vần thơ trong bài thơ Dáng đứng Việt Nam của người Chiến sĩ - Nhà thơ ấy vẫn sống mãi, trở thành một khúc tráng ca vượt qua năm tháng để gửi tới muôn thế hệ những khoảnh khắc lịch sử đầy đau thương những cũng đầy kiên cường và vững tin vào một mùa xuân thắng lợi của dân tộc.
Trần Thanh Xem
Giáo viên trường THCS thị trấn Tiểu Cần, huyện Tiểu Cần, tỉnh Trà Vinh
Số điện thoại: 0359795262