"Cuộc đời với những chuyến đi" - Ký ức của CCB – Thiếu tướng Hoàng Kiền (Tiếp theo 13)
Sự kiện Chủ tịch nước CHXHCN Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc dẫn đầu đoàn đại biểu cấp cao của Đảng và Nhà nước sang thăm hữu nghị chính thức CHDCND Lào; Dự Lễ khánh thành và trao tặng công trình Nhà Quốc hội Lào. Đây là hoạt động biểu tượng của mối quan hệ hữu nghị vĩ đại, tình đoàn kết đặc biệt và hợp tác toàn diện giữa Việt Nam và Lào trên tinh thần "hạt gạo cắn đôi, cọng rau bẻ nửa".
Thiếu tướng Hoàng Kiền – Một Cựu chiến binh từng mang cái tên “người lính của một thuở Trường Sơn, một thời Biển đảo” đau đáu theo dõi và hướng về sự kiện của tinh thần "hạt gạo cắn đôi, cọng rau bẻ nửa" mà lịch sử chỉ có giữa toàn Đảng, toàn quân và toàn dân hai nước Việt – Lào…
Và đây – Dòng ký ức của Cựu chiến binh – Thiếu tướng Hoàng Kiền về những chuyến đi, về những tháng năm ông gắn bó với mảnh đất, con người của đất nước “triệu Voi”, với con đường Trường Sơn vắt ngang qua hai nước Việt - Lào đã tuôn trào để rồi ông ngồi viết – viết cả loạt bài từ dòng ký ức ấy…
Trường Sơn xin trân trọng lần lượt giới thiệu cùng các đồng chí và bạn đọc loạt bài viết từ dòng ký ức của Cựu chiến binh – Thiếu tướng Hoàng Kiền.
CUỘC ĐỜI VỚI NHỮNG CHUYẾN ĐI
(Tiếp theo 13)
Bài số 20
NHỮNG CHUYẾN Ô TÔ BÊN LÀO
Chuyến Ô Tô đáng nhớ - Đi cùng Bộ trưởng Bộ Quốc phòng sang Lào
Năm 2008 triển khai các dự án xây dựng Đường Tuần tra biên giới trên địa bàn Tây Bắc, trọng tâm là tỉnh Sơn La, khi họp Ban chỉ đạo Bộ Quốc phòng, là Giám đốc Ban quản lý dự án Đường Tuần tra biên giới tôi báo cáo về giải phóng mặt bằng rất khó khăn nên triển khai thi công tiến độ chậm nhất là Sơn La, Bộ trưởng nói sẽ lên làm việc với Sơn La. Đầu xuân năm 2009 Đại tướng Phùng Quang Thanh đi sang Lào kiểm tra các dự án xây dựng cụm bản, văn phòng điện xuống thông báo Giám đốc Ban quản lý dự án đi cùng. Xe của tôi đón Đại tá Trần Trung Tín, Cục Phó Cục Kinh tế cùng hành quân. Các cơ quan Bộ Quốc phòng trong Ban chỉ đạo nhiệm vụ C và Quân khu 2 cùng đi. Đến huyện Sông Mã là tối nghỉ đêm sáng hôm sau đi tiếp lên cửa khẩu Nậm Lạnh huyện Sốp Cộp - Sơn La, đường đi vô cùng khó khăn nguy hiểm. Gọi là cửa khẩu nhưng chỉ có hai trạm gác nhỏ đơn sơ do Biên phòng quản lý, có cây chắn xe nâng lên hạ xuống thôi. Sang đất bạn đi khoảng năm chục ki lô mét nữa là đến khu vực đang xây dựng cụm bản Mường Pợ. Đoàn cán bộ của Bộ Quốc phòng, Bộ ngoại giao, Bộ Nông Lâm, lãnh đạo tỉnh Hủa Phăn và các cấp huyện bản có mặt đón đoàn. Đoàn đi thăm các công trình do công ty Hợp tác Quốc tế 705 / Quân khu 2 xây dựng, Một cụm bản như khu kinh tế mới đã hình thành, nhà dân được qui hoạch xây dựng gọn gàng sạch đẹp, Trường học, trạm xá, các công trình văn hoá đồng bộ, đường xá gọn gàng. Các công trình thủy lợi, điện thắp sáng đã hoàn thành, mô hình nông lâm nghiệp đang mở ra....Cả đoàn ai cũng vui mừng khen ngợi.
Kiểm tra xong vào phòng họp, tôi nhìn thấy một người đeo con dấu bên hông, tôi hỏi:
- Cái gì đây?
- Dấu của bản mình đấy!
- Anh làm thư ký à?
- Không mình làm Trưởng bản, bên Việt Nam gọi là thôn hay làng đấy, bản ở Lào là thôn nhưng quyền hạn như cấp xã của Việt Nam vậy, Lào chúng tôi đất rộng người thưa, cấp bản đến huyện, tỉnh, trung ương chứ không có xã như Việt nam, bộ máy Chính quyền gọn nhẹ thôi, tôi là Trưởng bản kiêm văn phòng, thư ký, giữ con dấu luôn.
- Ồ ! Thế gọi là Chủ tịch bản rồi!. Thế ký đóng dấu vào giấy công tác cho tôi đi.
- Nhất trí, ký đóng dấu liền.
- Khộp chay lai lai (cám ơn nhiều lắm).
Chúng tôi bắt tay nhau!
- Xăm bai đi
- Xin chào!
Đại tướng Phùng Quang Thanh kiểm tra các dự án xây dựng cụm bản tại Lào
CHƯƠNG TRÌNH GIÚP BẠN XÂY DỰNG CỤM BẢN
Từ sau ngày giải phóng, lực lượng phỉ Vàng Pao vẫn hoạt động mạnh ở khu vực Bắc Lào và giáp biên giới phía Tây của Việt Nam. Vàng Pao đã chạy ra nước ngoài nhưng vẫn chỉ đạo các hoạt động trong nước, phỉ phá hoại, phục kích đánh xe trên đường, tập kích Bộ đội Lào đi công tác, tuần tra, lôi kéo dân vào vùng sâu theo chúng. Một số nơi phỉ Lào đã thâm nhập sang biên giới nước ta để phá hoại. Trước tình hình ấy, lãnh đạo hai Đảng đã thống nhất cần phải giải quyết ổn định an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội vùng biên giới hai nước và đặc biệt bên lãnh thổ Bắc Lào. Bộ chính trị Đảng nhân dân cách mạng Lào có văn bản gửi sang đề nghị phía Việt Nam không gọi là phỉ nữa mà gọi là người xấu, thực tế phỉ đã bị đánh tan, hiện nay chúng mua chuộc dụ giỗ dân theo chúng, nên gọi những người theo chúng là người xấu thôi.
Chương trình xây dựng "Cụm bản" được mở ra với sự giúp đỡ của Việt Nam. Cụm bản là mô hình tương đương cấp xã của Việt Nam, có xây dựng cụm bản mới có điều kiện phát triển kinh tế, khuyến nông khuyến lâm, xây dựng trường học, bệnh xá, đường giao thông, đưa điện lưới về, nâng cao đời sống về mọi mặt cho nhân dân, đưa dân về đây sinh sống làm ăn thì sẽ hết "phỉ", tức là hết người xấu. Các đoàn kinh tế quốc phòng được lập ra, trên địa bàn Bắc Lào có Công ty Hợp tác Quốc tế 705 của Quân khu 2 đang triển khai. Trung Lào có Công ty hợp tác Quốc tế của Quân khu 4, Nam Lào có Công ty Hợp tác Quốc tế của Quân khu 5 đã triển khai. Để thực hiện nhiệm vụ quan trọng này, Bộ Quốc phòng thành lập Ban chỉ đạo nhiệm vụ C, các quân khu giáp biên giới Việt Nam- Lào cũng có các Ban chỉ đạo bắt đầu từ năm 2005.
Hôm nay tôi gặp Đại tá Nguyễn Trọng Đức - Giám đốc Công ty Hợp tác Quốc tế 705 Quân khu 2, cùng học tại Học viện Lục quân, bạn học lớp ĐC 3, tôi học lớp ĐC 4, từ đây kết nối được mở ra. Khi tôi là Tư lệnh Công binh xuống thăm làm việc với Lữ đoàn Công binh 543 Quân khu 2, gặp bạn Đức là Phó lữ đoàn trưởng, lâu lắm nay mới gặp lại nhau trên vùng Bắc Lào. Thế rồi tôi gắn bó với Đại tá Nguyễn Trọng Đức nói riêng và Công ty hợp tác Quốc tế 705 suốt những năm xây dựng Đường Tuần tra biên giới cho đến nay vẫn liên lạc với nhau.
Công ty Hợp tác Quốc tế 705: Đẩy mạnh hoạt động giúp đỡ các đơn vị, địa phương Bắc Lào. Ban đầu xây dựng các Cụm bản, xây dựng các công trình kinh tế, rồi mở rộng ra nhiều lĩnh vực khác. Với đặc thù thực hiện nhiệm vụ phân tán ở các địa bàn khó khăn trên các tỉnh Bắc Lào, những năm qua, Công ty TNHH MTV Hợp tác Quốc tế 705 (Công ty HTQT 705) luôn chủ động, khắc phục mọi khó khăn, hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ, nhiều nhiệm vụ hoàn thành xuất sắc. Nhiều năm liền, Công ty được Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng và Đảng ủy, Bộ Tư lệnh Quân khu tặng Cờ thưởng thi đua và danh hiệu Đơn vị Quyết thắng; được cấp ủy, Chính quyền địa phương hai nước đánh giá cao; được Chủ tịch nước tặng thưởng Huân chương Lao động hạng Ba, Chủ tịch nước Cộng hòa DCND Lào tặng thưởng Huân chương Hữu nghị và Huân chương Lao động hạng Nhất, Nhì, Ba cùng nhiều phần thưởng khác.
Hằng năm, Công ty phối hợp chặt chẽ với cấp ủy, Chính quyền, các ban, ngành, đoàn thể, nhất là các đơn vị, lực lượng vũ trang, các đội xây dựng cơ sở của Bạn trong tổ chức các hoạt động xây dựng cơ sở chính trị; xây dựng, củng cố kiện toàn lực lượng vũ trang địa phương vững mạnh. Công ty đã hoàn thành việc giúp Bạn xây dựng cơ sở chính trị địa phương và triển khai các dự án tại 5 cụm bản gồm: Pha Thí, Che Phai, Mường Pợ (tỉnh Hủa Phăn), Na Luổng (tỉnh Luông Pha Băng) và Pà Lăn (tỉnh Phông Xa Lỳ).
Từ chỗ là những địa bàn trọng điểm, đặc biệt khó khăn, phức tạp về nhiều mặt, thông qua hoạt động xây dựng cơ sở chính trị đến nay các địa phương trong vùng dự án hệ thống tổ chức Đảng, Chính quyền bản, cụm bản được củng cố, kiện toàn và đi vào hoạt động nền nếp, chất lượng, hiệu quả; an ninh, chính trị ổn định, quốc phòng được tăng cường, kinh tế, văn hóa, xã hội từng bước phát triển, đời sống của nhân dân được nâng cao. Các cụm bản có thêm nhiều công trình an sinh xã hội phục vụ nhân dân. Nhân dân có điều kiện tiếp cận với những mô hình phát triển kinh tế mới, thúc đẩy giao lưu hàng hóa, phát triển sản xuất. Năm 2018, Đảng bộ 5 cụm bản đều đạt trong sạch vững mạnh, Chính quyền và các tổ chức chính trị xã hội vững mạnh toàn diện; tỷ lệ hộ nghèo giảm 6,1%, hộ khá tăng 9,1%, trở thành điểm sáng trên địa bàn. Công ty còn phối hợp với Bạn tích cực tham gia các hoạt động chính sách xã hội, đền ơn, đáp nghĩa; xây dựng 30 nhà đoàn kết hữu nghị tặng các gia đình Liệt sỹ, Thương binh; thăm hỏi, tặng quà các đối tượng chính sách và các gia đình có hoàn cảnh khó khăn, giúp đỡ các địa phương khắc phục hậu quả thiên tai, khám bệnh, chăm sóc sức khỏe cho nhân dân… Đặc biệt, năm 2018, Công ty đã phối hợp với Đội quy tập mộ Liệt sĩ của Quân khu và Hội người Việt tại tỉnh U Đôm Xay quyên góp được trên 165 triệu đồng ủng hộ nhân dân tỉnh Át-ta-Pư khắc phục sự cố vỡ đập thủy điện Xê-piên Xê-nặm-nọi; triển khai thi công 10 công trình hữu nghị do LLVT Quân khu tặng các tỉnh Bắc Lào.
Cùng với đó, Công ty còn triển khai nhiều hoạt động và việc làm thiết thực giúp các đơn vị trên địa bàn các tỉnh Bắc Lào, nổi bật là việc tham mưu cho Bạn tăng cường công tác nắm, quản lý địa bàn; tuyên truyền, giáo dục chính trị, tư tưởng, triển khai hiệu quả các dự án viện trợ của Việt Nam, trong đó có công trình Thao trường huấn luyện tổng hợp của Sư đoàn 3 do Bộ Quốc phòng Việt Nam tặng đảm bảo chất lượng, kỹ thuật và mỹ thuật, góp phần nâng cao chất lượng tổng hợp và sức mạnh chiến đấu các đơn vị của Bạn.
Trong hoạt động sản xuất, kinh doanh, Công ty HTQT 705 luôn chủ động, sáng tạo phát huy nội lực, chấp hành nghiêm các quy định của pháp luật hai nước, bảo toàn và phát triển vốn, tạo uy tín, thương hiệu phát triển bền vững trên địa bàn. Nhiều công trình có quy mô lớn, kỹ thuật cao, trong đó có cả các Dự án trọng điểm quốc gia của Chính phủ Lào như công trình thủy lợi Mường Sinh tại tỉnh Luông Nậm Thà; đầu tư, mở rộng sản xuất, kinh doanh trên địa bàn các tỉnh Phông Sa Lỳ, Bò Kẹo…
Bên cạnh đó, Công ty luôn làm tốt vai trò tham mưu cho Đảng uỷ, Bộ Tư lệnh, Ban Chỉ đạo nhiệm vụ “C” Quân khu tiến hành công tác đối ngoại quốc phòng; phối hợp chặt chẽ với Đại sứ quán, cơ quan tùy viên quân sự Việt Nam tại Lào, Tổng lãnh sự quán Việt Nam tại Bắc Lào và Hội người Việt cùng các cơ quan liên quan trên địa bàn thực hiện tốt công tác ngoại giao nhân dân, góp phần tích cực vun đắp tình đoàn kết, hữu nghị đặc biệt Việt Nam – Lào, giữa LLVT Quân khu và các đơn vị, địa phương trên địa bàn Bắc Lào.
Nhiều lần sang công tác, thăm chiến trường xưa, thăm nước Lào, đến thăm các đơn vị của Công ty Hợp tác Quốc tế 705 Quân khu 2, thật vui mừng ấn tượng với các hoạt động và kết quả của đơn vị. Xin chúc mừng Công ty Hợp tác Quốc tế 705 Quân khu 2 - Quân đội nhân dân Việt Nam. Chúc mừng các đồng đội của tôi.
Năm 1998 Đoàn đại biểu Bộ Tư lệnh Công binh Việt Nam sang thăm làm việc với Cục Công binh Lào, chúng tôi đề nghị đi thăm kinh đô Luông Pha Băng, bạn nói có phỉ phục kích, không nên đi.
Năm 2002, Tôi là Trưởng đoàn Công binh Việt Nam sang giúp Bạn khảo sát ATK, đi vào rừng bạn cho một tổ 5 chiến sĩ mang súng AK đi bảo vệ.
Bây giờ sang tham quan du lịch khắp nước Lào, đi tự do, vô tư.
LÀM VIỆC VỚI TỈNH SƠN LA
Kết thúc buổi làm việc, đoàn về nghỉ tại huyện Sông Mã Sơn La. Sáng hôm sau Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Phùng Quang Thanh làm việc với lãnh đạo tỉnh Sơn La. Được Bộ trưởng giao, tôi báo cáo về qui hoạch Đường Tuần tra biên giới trên địa bàn Sơn La, kế hoạch triển khai, những khó khăn vướng mắc . Hai vướng mắc lớn:
1. Công tác chuyển đổi mục đích sử dụng, giao đất rừng cho Ban quản lý dự án Đường Tuần xây dựng Đường Tuần tra biên giới chưa thực hiện được , đề nghị tỉnh giao đất tạm thời cho thi công, các thủ tục làm song song. Bí thư tỉnh ủy Thào Xuân Sùng và Chủ tịch Uỷ ban nhân dân tỉnh Hoàng Trí Thức đều phát biểu ủng hộ và giao cho các cơ quan phối hợp giải quyết.
2. Vướng về hiệp ước biên giới đã ký giữa Việt Nam và Lào, trong phạm vi 100 mét tính từ đường biên giới không được xây dựng công trình. Đây là việc vô cùng khó khăn phức tạp, hầu hết không thực hiện được , do phân giới theo đường phân thủy, nếu cách đỉnh núi 100 mét thì xuống vực sâu, sườn dốc ...Đại tá Hà Pâng - Chỉ huy trưởng Bộ đội Biên phòng đề nghị phải do Bộ ngoại giao giải quyết.
Tôi đề nghị đi xem thực địa . Đoàn Bộ Quốc phòng và tỉnh cùng ra biên giới huyện Sông Mã - Sơn La. Rừng dân đã phá đến biên giới, làm gì còn rừng. Thuốc phiện người Mông Việt, người Mông Lào hai bên đều trồng lên mơn mởn như rau cải vậy. Đại tướng Phùng Quang Thanh gọi đồng chí Vinh - phóng viên Truyền hình quân đội đến nói : quay lấy hình ảnh này để về tôi báo cáo Bộ chính trị.
Chú tài đi với Đại tướng đến gặp tôi với thái độ gay gắt: tại sao anh dẫn Bộ trưởng vào chỗ này, đường khó khăn nguy hiểm không bảo đảm an toàn.
Chú yên tâm, xe của chú mới, tốt hơn xe tôi nhiều, xe tôi đã chạy 40 vạn ki lô mét rồi, cứ đi sau xe tôi, không sao đâu.
Mọi việc đã có hướng giải quyết. Tuy vậy về Biên giới mới vô cùng gian nan, Bộ ngoại giao Lào có công hàm gửi sang đề nghị Việt Nam làm đường Tuần tra biên giới phải thực hiện cách biên giới 100 mét như hiệp định đã ký kết.
Mọi vướng mắc vẫn còn gay, khi anh Trương Quang Nghĩa lên làm Bí thư tỉnh ủy tỉnh Sơn La, chỗ thân tình, nhân chuyến công tác Tây Bắc, tôi và cơ quan Ban quản lý dự án đến thăm Bí thư tỉnh ủy, tôi đề nghị anh giúp vấn đề giao đất cho các dự án Đường Tuần tra biên giới trên địa bàn tỉnh Sơn La. Anh đã chỉ đạo các cơ quan ngay.
Đường tuần tra biên giới thi công xong vẫn chưa có quyết định giao đất. Tôi đề nghị giao đường cho Sơn La luôn, chúng tôi không nhận đất nữa, đất của tỉnh, đường do tỉnh quản lý.
Chủ tịch Hoàng Trí Thức điện thoại cho tôi nói không được, phải giao đất mới nhận đường.
Tôi nói, nể anh là cùng họ Hoàng nên tôi nhận giao đất nhé.
Anh em cùng cười.
Anh cử ngay Phó chủ tịch tỉnh Sơn La xuống Hà Nội cùng bàn hoàn thành thủ tục giao đất. Hai bên cùng phối hợp giải quyết.
Đường xong đất vẫn chưa giao
Mặt bằng thủ tục gian lao đã lường
Nhiệm vụ bảo vệ biên cương
Cùng nhau phối hợp khẩn trương hoàn thành.
Hoàng Kiền
Phó chủ tịch Hội truyền thống Trường Sơn - Đường Hồ Chí Việt Nam.
(Còn nữa)