"Cuộc đời với những chuyến đi" - Ký ức của CCB – Thiếu tướng Hoàng Kiền (Tiếp theo 14)
Sự kiện Chủ tịch nước CHXHCN Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc dẫn đầu đoàn đại biểu cấp cao của Đảng và Nhà nước sang thăm hữu nghị chính thức CHDCND Lào; Dự Lễ khánh thành và trao tặng công trình Nhà Quốc hội Lào. Đây là hoạt động biểu tượng của mối quan hệ hữu nghị vĩ đại, tình đoàn kết đặc biệt và hợp tác toàn diện giữa Việt Nam và Lào trên tinh thần "hạt gạo cắn đôi, cọng rau bẻ nửa".
Thiếu tướng Hoàng Kiền – Một Cựu chiến binh từng mang cái tên “người lính của một thuở Trường Sơn, một thời Biển đảo” đau đáu theo dõi và hướng về sự kiện của tinh thần "hạt gạo cắn đôi, cọng rau bẻ nửa" mà lịch sử chỉ có giữa toàn Đảng, toàn quân và toàn dân hai nước Việt – Lào…
Và đây – Dòng ký ức của Cựu chiến binh – Thiếu tướng Hoàng Kiền về những chuyến đi, về những tháng năm ông gắn bó với mảnh đất, con người của đất nước “triệu Voi”, với con đường Trường Sơn vắt ngang qua hai nước Việt - Lào đã tuôn trào để rồi ông ngồi viết – viết cả loạt bài từ dòng ký ức ấy…
Trường Sơn xin trân trọng lần lượt giới thiệu cùng các đồng chí và bạn đọc loạt bài viết từ dòng ký ức của Cựu chiến binh – Thiếu tướng Hoàng Kiền.
CUỘC ĐỜI VỚI NHỮNG CHUYẾN ĐI
(Tiếp theo 14)
Bài số 21
NHỮNG CHUYẾN Ô TÔ BÊN LÀO
Chuyến Ô Tô đáng nhớ - Cùng thiếu tướng Ngô Hùng sang Lào.
Dự án Đường Tuần tra biên giới qua đỉnh Phu xai lai Leng cao nhất dãy Trường Sơn ở địa bàn huyện Kỳ Sơn tỉnh Nghệ An được triển khai năm 2010. Tuyến đi qua khu vực đỉnh cao 2.721 mét, vô cùng khó khăn về các mặt, vào triển khai thi công chỉ có một lối ở mốc L10, phải tìm đường từ bên Lào lên. Tôi điện thoại trao đổi với Đại tá Nguyễn Trọng Đức đang bên Sầm Nưa, tôi đề nghị anh Đức đi trinh sát xem bên Lào có đường lên phía Nam đỉnh Phu xai lai leng không. Sau một tuần anh Đức điện cho tôi là lên được, Ban quản lý dự án Đường Tuần tra biên giới báo cáo Bộ Tổng tham mưu, Bộ Quốc phòng giao cho Công ty Hợp tác Quốc tế 705 - Quân khu 2 thi công một gói thầu cuối tuyến của dự án, mời Giám đốc về Việt Nam ký hợp đồng kinh tế tại Hà Nội, ứng tiền trước 20%, Công ty sang triển khai ngay.
Kế hoạch sang thăm công trường, kiểm tra tiến độ thi công, thăm nước Lào được lập ra.
Ban quản lý dự án Đường Tuần tra biên giới có: Thiếu tướng Hoàng Kiền - Giám đốc, Đại tá Dương Văn Khánh- Trưởng phòng Tài chính, Đại tá Trần Ngọc Tuyên - Trưởng phòng thi công 2, Thiếu tá Đinh Văn Thể - Cán bộ đường lối, Nhà giáo Ngô Thị Khiếu – “Phóng viên” nhiếp ảnh.
Quân khu 2 có : Thiếu tướng Ngô Hùng - Phó Tư lệnh, Đại biểu Quốc Hội, Đại tá Nguyễn Trọng Đức - Giám đốc Công ty Hợp tác Quốc tế 705.
Đoàn của tỉnh Nam Định đi cùng sang nghiên cứu dự án trồng bông có : Ông Trần Anh Dũng - Giám đốc Sở kế hoạch và đầu tư, ông Nguyễn Văn Châu - Giám đốc Công ty may Thuý Đạt và một nhân viên. Đoàn tập trung tại nhà khách của công ty Hợp tác Quốc tế 705 tại Mộc Châu - Sơn La vào chiều ngày 7 tháng 3 năm 2011. Sáng mồng 8 tháng 3 khởi hành, lên đến Cửa khẩu làm thủ tục, lên cao trời khá lạnh, nhìn dòng chữ Cửa khẩu Pa Háng, nhớ lại Lịch sử của Trung đoàn Công binh 83 mà tôi có 8 năm gắn bó chỉ huy đơn vị xây dựng công trình chiến đấu trên quần đảo Trường Sa. Trung đoàn Công binh 83 trực thuộc Quân khu Tây Bắc, đã mở con đường ô tô từ cửa khẩu Pa Háng này đến Sầm Nưa, Thủ đô kháng chiến của Cách Mạng Lào, từ năm 1960 đến 1963 hoàn thành, để Bộ Tư lệnh Công binh đưa Trung đoàn Công binh 217 theo đường này sang Sầm Nưa, xây dựng công trình Căn cứ Trung ương của Bạn từ năm 1964 đến năm 1968 hoàn thành. Qua cửa khẩu đoàn xe 3 chiếc hành quân, đường sao mà vòng vèo uốn lượn thế, đến phà Sốp Phâu chờ qua Sông Mã, con sông này về mùa mưa thật là hung dữ, mùa khô mà nước cứ đỏ ngầu, tôi làm mấy câu thơ:
Nhìn dòng sông Mã đỏ ngầu
Phù Sa cuộn chảy đoạn đầu Sơn La
Sang Lào rồi lại về ta
Ngân nga vang vọng bài ca Anh hùng.
Đường các cụ làm làm khó đi thế, ngày xưa làm toàn thủ công thôi, về đến Sầm Nưa có 140 ki lô mét mà mất gần sáu tiếng đồng hồ, ai cũng nôn nao khó chịu. Dừng chân, thăm Công ty Hợp tác Quốc tế 705, Giám đốc mời cơm trưa rồi tranh thủ lên đường ngay. Qua tỉnh Hủa Phăn, sang tỉnh Xiêng Khoảng, đến huyện Mường Mộc là tối, đường từ đây mới gian nan, toàn đường đất ổ trâu ổ voi thôi, đêm tối, đường rừng, trời mù bao phủ, cứ dò dần vào đến vị trí đóng quân của Công ty 1105 gần 1 giờ sáng. Đại tá Nguyễn Hồng Viện - Giám đốc Công ty và anh em vẫn chờ đoàn vào ăn cơm. Tranh thủ trao đổi nắm tình hình, rồi nâng ly ăn cơm xong là 2 giờ sáng. Thế là sáu năm chiến tranh tôi ở bên Tây Trường Sơn trên đất bạn Lào, đêm nay lại ngủ tại huyện Mường Mộc - Tỉnh Xiêng Khoảng - Tây Trường Sơn trên đất bạn Lào. Nằm bồi hồi nhớ lại những kỷ niệm xưa mãi mới ngủ được.
Sáng vẫn dậy sớm để hành quân theo kế hoạch, đi qua một khu rừng mấy chục ki lô mét mét, vẫn còn vết cháy đen nham nhở. Chính phủ Lào cho người Đài Loan vào khai thác gỗ, họ dùng một loại hóa chất phun rồi đốt, cây nào cháy là gỗ xấu bỏ đi, còn lại mới khai thác, thế là mất rừng luôn, cây không lên được nữa, Tư bản là như thế đấy. Còn một số mảng đất bằng có thể trồng bông được, Công ty Thuý Đạt rất thích sẽ đề nghị lập dự án trồng bông dệt vải ở đây.
Bắt đầu vào đường công vụ để lên đường Tuần tra biên giới Việt Nam trên đỉnh Phu xai lai Leng. Công ty 705 và Công ty 1105 đã phối hợp nhờ bạn cho mượn đất làm 28 ki lô mét đường công vụ lên đỉnh núi. Đi trên đường càng lên cao cây Pơ mu càng to, rừng gỗ Pơ mu già những cây đường kính hơn ba mét chết gục xuống nhiều lắm, thật là tiếc. Một xe ba cầu đi trước dẫn đường, ba xe con đi sau, đến chỗ lầy, tài Đinh Văn Thể tự đi lệch lối, thế là chết giãy đành đạch luôn, co kéo mãi mới qua được. Tôi nói luôn:
Đúng đường đúng lối mới hay
Đúng đường lạc lối lăn quay chết liền.
Cố gắng mãi cũng lên đến đường tuần tra biên giới, khu vực phía nam đỉnh Phu xai lai Leng. Đứng trên đỉnh Trường Sơn nhìn về Tổ quốc mình ra tận Biển Đông, thật xúc động và tự hào.
Đoàn đi thăm công trường hai đơn vị đang thi công nền đường , khối lượng rất lớn, anh em có nhiều cố gắng. Tôi kết luận xử lý điều chỉnh thiết kế ký vào bản vẽ tại thực địa để tiếp tục thi công. Về lán công trường ăn cơm, chiều họp giao ban. Chiều anh em chiêu đãi thịt con Kỳ đà già bị liệt anh em bắt được. Đêm ngủ trên đỉnh Trường Sơn, trận mưa rào giữa mùa khô ập xuống, nằm nghe con suối chảy sau nhà mà nhớ cảnh Trường Sơn một thời đánh Mỹ.
Hôm sau chúng tôi chia tay anh em quay về thăm Cánh đồng Chum, tối lãnh đạo tỉnh Xiêng Khoảng chiêu đãi đoàn. Ngồi nói chuyện với nhau, đa số các đồng chí đều học ở Việt Nam nên mối quan hệ rất gắn bó thân tình. Chúng tôi cám ơn lãnh đạo tỉnh đã cho mượn đất làm đường công vụ để thi công đường Tuần tra biên giới, đề nghị tới đây cho khai thác vật liệu làm mặt đường, được bạn ủng hộ.
Hôm sau tiếp tục hành trình lên thăm các tỉnh Bắc Lào, U Đom Say, kinh đô Luông Pha Băng cuối cùng là Phong Sa Lỳ, tỉnh cực Bắc của nước Lào, trước đây thuộc Vân Nam- Trung Quốc.
Sau khi chiếm trọn hoàn toàn Việt Nam năm 1885 và thành lập Liên bang Đông Dương gồm Bắc Kỳ, Trung Kỳ, Nam Kỳ, Cao Miên. Tới năm 1893, Pháp gây chiến với Xiêm La tranh quyền kiểm soát các vùng đất Lào, kết quả Pháp thắng và đã hợp nhất các vùng Thượng Lào (Luang Pha Bang), Trung Lào (Viên Chăn) và Hạ Lào (Chăm Pa Sắc) thành một xứ Ai Lao thuộc Liên bang Đông Dương vào năm 1893
Trong thời kỳ này, Thực dân Anh cũng đã hoàn toàn đưa toàn bộ Miến Điện vào thuộc địa của mình, Pháp lúc đó xem Xiêm là một đồng minh của Anh nên lo ngại ảnh hưởng của Anh sẽ lan đến vùng Tây Bắc Bắc Kỳ. Kết hợp với Trung Hoa trên đà suy yếu sau khi bại trận trước Nhật Bản trong cuộc Chiến tranh Thanh - Nhật. Pháp tận dụng thời cơ ép nhà Thanh phân chia lại đường biên giới ở phía Tây bắc Bắc Kỳ với Vân Nam
Pháp đã đưa ra hai đường biên giới với nhà Thanh, một là đường biên giới Bắc Kỳ - Vân Nam và hai là đường biên giới Ai Lao - Vân Nam
Đường biên giới Bắc Kỳ - Vân Nam: Một phần lớn vùng đất gồm các huyện Mường Tè, Phong Thổ, Sìn Hồ, Tam Đường thuộc tỉnh Lai Châu, các huyện Mường Chà, Mường Nhé, Tủa Chùa thuộc tỉnh Điện Biên đang thuộc Vân Nam quản lý chuyển về thành lãnh thổ của Bắc Kỳ
Đường biên giới Ai Lao - Vân Nam: Toàn bộ tỉnh Phongsali hiện nay của Lào, lúc đó đang thuộc Vân Nam quản lý chuyển về lãnh thổ của Ai Lao.
Đoàn thăm các đơn vị của Việt Nam đang thi công đường 2E từ cửa khẩu Tây Trang đến Mường Khoa của Lào. Đoàn dừng chân tại cửa khẩu Tây Trang, thăm Đồn Biên phòng Tây Trang, nhớ lại câu ca : “ruồi vàng bọ chó gió Tây Trang”. Đúng như thế thật.
Đội xây dựng của Công ty 705 đang thi công QL 2 E chiêu đãi đoàn món RTC ( rượu thịt chó). Trong khi chờ món nhựa mận, Thiếu tướng Hoàng Kiền hoàn chỉnh bài thơ tặng đoàn.
ĐƯỜNG DÀI
Hôm nay mùng tám tháng ba
Cùng đoàn công tác tặng hoa tự hào
Cửa khẩu Pa Háng đón chào
Thắm tình hữu nghị Việt Lào đậm sâu
Vượt dòng sông Mã đỏ ngầu
Phù sa cuộn chảy đoạn đầu Sơn La
Sang Lào rồi lại về ta
Ngân nga vang vọng bài ca anh hùng
Non xanh điệp điệp trùng trùng
Đường men ven núi, núi chồng trên mưa
Xe đưa ta đến Sầm Nưa
Thủ đô kháng chiến năm xưa - Thanh bình
Nhớ về truyền thống Công binh
Giúp Trung ương bạn Công trình dựng xây
Hang, hầm bền vững nơi đây
"Mở đường thắng lợi " thêm dày chiến công
Xe reo kéo dải lụa hồng
Không hơi men cũng nồng nồng ngất ngây
Ngắm Pôn Xa Vẳn trên mây
Cánh đồng Xiêng Khoảng xếp dầy đầy chum
Nhiều điều bí ẩn bao trùm
Ai đục chum đá to đùng làm chi
Nơi đây gọi nhớ diệu kỳ
Chiến dịch phòng ngự danh ghi sử vàng
Nước Lào độc lập vẻ vang
Non sông một dải sang trang thắm nồng
Suối reo chim hót vừng đông
Vùng sâu dẫu khó, ánh hồng vững tâm
Nồng thơm toả ngát hương trầm
Giúp mình, giúp bạn phương châm vững bền
Các đoàn kinh tế sáng tên
Xây dựng Cụm bản tạo nền thành công
Mở ra dự án trồng bông
Vang reo Mường Mộc cánh đồng ngày mai
Xuyên mù băng chặng đường dài
Quanh co đèo dốc "anh tài" dẻo tay
Nửa đêm dừng bước nơi đây
Gặp nhau náo nức chuyện say đêm trường
Véo von chim hót vầng dương
Đón đoàn công tác mở đường lên non
Đường mòn mở rộng xe bon
Quanh rừng cổ thụ vượt hòn núi cao
Xuyên qua mây trắng nắng chào
Trường Sơn hùng vĩ quyện vào trời xanh
Gió nâng chân bước thêm nhanh
Hai Đoàn kinh tế quân hành vùng xa
Mở đường biên giới tuần tra
Vinh Quang nhiệm vụ lời ca đậm đà
Vang reo tiếng máy ngân nga
Cheo leo đèo dốc sao sa rừng già
Núi cao "mổ bụng xẻ tà"
Vực sâu, vách đứng vượt qua đêm ngày
Hiệp đồng đoàn kết hăng say
Đường công vụ Bạn giúp ngay tuyệt vời
Biên cương liền giải đất trời
Anh em, đồng chí đời đời bên nhau
Giữ gìn truyền thống dài lâu
Đường tuần tra mãi sáng mầu nở hoa
Kiểm tra đoàn đã chỉ ra
Khó khăn giải quyết tạo đà triển khai
Niềm vui nâng bước tiến dài
Quân khu, Ban quản lý hài lòng khen
Đưa đoàn Nam Định vào xem
Trồng bông đất bạn lợi thêm mọi bề
Nghĩa tình Lào Việt say mê
Giúp nhau phát triển hướng về ngày mai
Hành quân tiếp chặng đường dài
Thăm kinh đô cũ, lâu đài, cung vua
Hiểu thêm lịch nước Chùa
Thành binh cuộc sống hai mùa du dương
U Đom Xay chặng dọc đường
Thăm Đoàn kinh tế công trường vươn cao
Khách sạn lấp lánh ánh sao
Rừng xanh toả sáng, rạng bao sắc hổng
Phong Xa Lỳ - Vị mặn nồng
Con đường hữu nghị thi công tháng ngày
Sông sâu bến đậu phà quay
Cây cầu nối nhịp đêm ngày chờ mong
Đã qua năm tỉnh một vòng
Say tình đắm cảnh mà lòng bâng khuâng
Đất Lào rừng núi mênh mông
Con đường phát triển công nông vun trồng
Mặt trời vẫn mọc đàng đông
Nghĩa tình Lào Việt mãi không phai mờ
Tây Trang cửa khẩu đón chờ
Niềm vui dào dạt vần thơ bay cùng
Chia tay Anh - Tướng Ngô Hùng
Cùng Đoàn công tác song trùng hôm nay
Việc công Anh thật hăng say
Rừng xanh núi đỏ đêm ngày "ngựa phi"
Bao điều đáng nhớ mãi ghi
In sâu kỷ niệm chuyến đi đường dài
Chúc Anh " Nghị sĩ" kỳ hai
Thêm nhiều đóng góp đường dài tuần tra
"Con đường mơ ước" nở hoa
Kết nên tình nghĩa lòng ta tự hào.
Chúng tôi chia tay nhau, Thiếu tướng Ngô Hùng được bầu là đại biểu Quốc hội khoá 2011 - 2016. Tại các kỳ họp Quốc hội Anh phát biểu nói rất rõ về ý nghĩa của Đường Tuần tra biên giới, những khó khăn mà Quân đội đã khắc phục để xây dựng, đề nghị Quốc hội ưu tiên bố trí vốn trái phiếu Chính phủ. Chúng tôi gặp nhau thăm nhau, mãi thắm tình đồng đội, bạn bè thân thiết.
Hoàng Kiền
Phó chủ tịch Hội truyền thống Trường Sơn - Đường Hồ Chí Việt Nam
(Còn nữa)