"Cuộc đời với những chuyến đi" - Ký ức của CCB – Thiếu tướng Hoàng Kiền (Tiếp theo 41)
Sự kiện Chủ tịch nước CHXHCN Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc dẫn đầu đoàn đại biểu cấp cao của Đảng và Nhà nước sang thăm hữu nghị chính thức CHDCND Lào; Dự Lễ khánh thành và trao tặng công trình Nhà Quốc hội Lào. Đây là hoạt động biểu tượng của mối quan hệ hữu nghị vĩ đại, tình đoàn kết đặc biệt và hợp tác toàn diện giữa Việt Nam và Lào trên tinh thần "hạt gạo cắn đôi, cọng rau bẻ nửa".
Thiếu tướng Hoàng Kiền – Một Cựu chiến binh từng mang cái tên “người lính của một thuở Trường Sơn, một thời Biển đảo” đau đáu theo dõi và hướng về sự kiện của tinh thần "hạt gạo cắn đôi, cọng rau bẻ nửa" mà lịch sử chỉ có giữa toàn Đảng, toàn quân và toàn dân hai nước Việt – Lào…
Và đây – Dòng ký ức của Cựu chiến binh – Thiếu tướng Hoàng Kiền về những chuyến đi, về những tháng năm ông gắn bó với mảnh đất, con người của đất nước “triệu Voi”, với con đường Trường Sơn vắt ngang qua hai nước Việt - Lào đã tuôn trào để rồi ông ngồi viết – viết cả loạt bài từ dòng ký ức ấy…
Trường Sơn xin trân trọng lần lượt giới thiệu cùng các đồng chí và bạn đọc loạt bài viết từ dòng ký ức của Cựu chiến binh – Thiếu tướng Hoàng Kiền.
CUỘC ĐỜI VỚI NHỮNG CHUYẾN ĐI
(Tiếp theo 41)
Bài số 48
NHỮNG CHUYẾN ĐI BỘ BÊN LÀO
CHUYẾN ĐI VÀO BẢN MUA BÒ LỢN VỀ LIÊN HOAN MỪNG CHIẾN THẮNG
Ngày 30 tháng 4 năm 1975 giải phóng Sài Gòn, giải phóng hoàn toàn miền Nam , non sông thu về một mối. Niềm vui vô bờ bến cho toàn Đảng, toàn Dân, toàn Quân, nhất là những người chiến sĩ trên chiến trường như chúng tôi. Trong lòng hân hoan rạo rực với khí thể tưng bừng, mở đài nghe suốt ngày đêm về các hoạt động chào mừng chiến thắng, chào mừng đất nước đã hoà bình thống nhất. Nhận được lệnh của Tổng Tư lệnh Võ Nguyên Giáp, Toàn quân được nghỉ 10 ngày liên hoan mừng chiến thắng vĩ đại trong lịch sử của dân tộc.
Tin vui chiến thắng vang lừng
Sài Gòn giải phóng tưng bừng lòng ta
Niềm vui rạo rực bài ca
Ra đi đánh Mỹ đường xa hoàn thành
Sư đoàn bộ Sư đoàn 565 đóng tại bản Keng Xà Nhầy - Xa La Van tổ chức cho cơ quan Hậu cần vào bản mua bò, lợn, gà của dân về cho bộ đội liên hoan. Tôi cùng anh Đào Trọng Tài, Vi Ngọc Đón trong Ban Công binh - Phòng Tham mưu được cử đi tham gia đoàn "lái lợn, lái bò" của Phòng Tham mưu do Trung tá Trần Yên Thế - Tham mưu trưởng chỉ đạo giao nhiệm vụ, anh trưởng ban hành chính chủ trì. Công binh đi khảo sát đường, thông thạo địa bàn, lại đi săn đêm nhiều, đi vào bản giao lưu nên biết nơi nào có lợn, có bò. Phải đi bộ vào sâu trong rừng xa đường ô tô mới có các bản chăn nuôi nhiều gia súc. Đoàn có anh Minh ở ban dân vận cùng đi, anh đã công tác ở Đoàn chuyên gia quân sự 565 từ năm 1965 đến nay nên rất thạo tiếng Lào nghe anh kể về công tác giúp bạn thật ý nghĩa. Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, nhân dân ba nước Đông Dương đoàn kết chiến đấu cùng nhau chống kẻ thù chung. Bộ đội Trường Sơn đã tích cực chủ động giúp bạn trên địa bàn hoạt động của mình. Lực lượng giúp bạn được tổ chức rộng khắp. Ở mỗi binh trạm của Đoàn 559, Bộ tư lệnh Trường Sơn đều có các đội dân vận. Các đội này đi xuống các bản làng trong khu vực địa bàn đơn vị đảm nhiệm giúp bạn xây dựng cơ sở, củng cố chính quyền, phát triển văn hóa giáo dục, kinh tế xã hội, đồng thời vận động nhân dân các bộ tộc Lào ủng hộ bộ đội Trường Sơn trong quá trình làm nhiệm vụ. Đường đi đến đâu dân sơ tán đến đấy vì máy bay địch đánh phá vô cùng ác liệt. Các lực lượng dân vận thông thạo địa bàn, thông thạo ngôn ngữ và phong tục tập quán của dân bạn, đã hoàn thành tốt các nhiệm vụ được giao.
Theo Quyết định của Bộ QP, ngày 19/5/1965 Đoàn 565 được thành lập ở xã Đức Lạc, huyện Đức Thọ, tỉnh Hà Tĩnh. Đại tá Đồng Sĩ Nguyên làm Tư lệnh kiêm Chính ủy, Thượng tá Ngô Thế Sơn là Phó Chính ủy.
Nhiệm vụ của Đoàn 565 là giúp Bạn về xây dựng, phát triển và bảo vệ lực lượng cách mạng. Từ tháng 5/1965 đến 6/1968, Đoàn 565 gồm có 2 bộ phận: Bộ phận gồm các chuyên gia quân sự làm nhiệm vụ giúp Bạn tổ chức, huấn luyện các đội vũ trang để bảo vệ chính quyền cách mạng ở địa phương; Bộ phận gồm các đơn vị quân tình nguyện có nhiệm vụ trực tiếp chiến đấu bảo vệ vùng giải phóng, bảo vệ hành lang vận chuyển chiến lược 559. Theo yêu cầu nhiệm vụ, tháng 9/1969, Đoàn 565 tách ra làm 2 đoàn : Đoàn 565 và Đoàn 968. Đoàn 565 tiếp tục làm nhiệm vụ chuyên gia quân sự giúp Bạn, Đoàn 968 làm nhiệm vụ quân tình nguyện chiến đấu trên các tỉnh Nam Lào. Năm 1971, để thống nhất chỉ huy tác chiến trên khu vực Nam Lào, hai đoàn 565 và 968 đã sáp nhập vào Bộ Tư lệnh Trường Sơn.
Trong 10 năm làm nhiệm vụ giúp Bạn, cán bộ, chiến sĩ, chuyên gia quân sự Đoàn 565 đã trải qua bao khó khăn, nguy hiểm, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao, như lời dậy của Bác Hồ: “Giúp bạn là tự giúp mình”.
Cuối năm 1974 Đoàn chuyên gia quân sự 565 kết thúc nhiệm vụ. Đầu năm 1975 Sư đoàn 565 được thành lập khẩn trương làm nhiệm vụ bảo đảm cơ động trên Đường Tây Trường Sơn do đó lấy dấu "củ khoai" ĐOÀN 565 cho kịp.
Đoàn "lái lợn, lái bò" chúng tôi vào bản cách cơ quan Sư đoàn khoảng hơn chục ki lô mét, bản thưa dân nhưng nhà nào cũng chăn nuôi rất nhiều lợn và bò, họ toàn thả rông thôi, tính ra cả cơ quan Phòng Tham mưu và các đơn vị trực thuộc tới vài trăm người thế là mua chục con bò, chục con lợn, đề nghị hôm sau dân bản mang ra giao tận nơi, đoàn chúng tôi dẫn đường và hộ tống.
Đêm hôm ấy ngủ lại bản, đoàn mua mấy con gà, ít gạo nếp, rượu thế là liên hoan cùng bà con dân bản. Đây là một bản ở vùng sâu vùng xa ít tiếp xúc với bộ đội, lần đầu gặp nhau nên cũng còn bỡ ngỡ. Được anh dân vận nói tiếng Lào thành thạo nên làm quen khá nhanh. Vừa nâng ly vừa nói chuyện vui. Tôi có một năm đi khảo sát đường, ngủ ở nhà dân Lào cũng nhiều, tiếng lào cũng nói được. Anh em khảo sát làm bài thơ, hôm nay đọc cho mọi người nghe.
Phò me xích lại gần đây
Xói lửa Pà hán tu cay nhầy nhầy
Khẩu niêu nưng tip cho đầy
Lục kín mứt lẹo lục pay mưa hườn.
Thơ lục bát ngôn ngữ hỗn hợp Việt - Lào
Bố mẹ xích lại gần đây
Giúp đỡ bộ đội con gà to to
Xôi nếp một giỏ cho đầy
Con ăn hết nhẵn con đi về nhà.
Tôi phiên dịch cho dân bản nghe, tất cả đều cười nâng ly xăm ma khi.
Đêm ngủ trên nhà sàn, gia đình có cô con gái lớn ngủ trong buồng riêng, khoảng già nửa đêm thấy có tiếng động dưới gầm nhà sàn, ngó qua kẽ hở dưới anh trăng mờ thấy một thanh niên cầm chiếc que tre nhỏ đi đến chỗ cô gái chọc lên. Một lát sau, có tiếng mở cửa, cô gái đi ra xuống cầu thang, đôi bạn trẻ dẫn nhau vào rừng tâm sự tỏ tình với nhau. Phong tục trai gái tìm hiểu, tỏ tình, yêu nhau của nam nữ người dân Lào là như thế đấy. Tôi nghĩ thầm trong lòng, chúc cho đôi bạn trẻ yêu nhau, xây dựng hạnh phúc trăm năm.
Sáng hôm sau đoàn chúng tôi cùng hai chục người dân dẫn đàn lợn bò hành quân bộ qua một quả núi, hai cánh rừng già về đến cơ quan Sư đoàn 565. Đoàn "lái lợn, lái bò" của Phòng Tham mưu Sư đoàn 565 đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ.
Trung tá Trần Yên Thế - Tham mưu trưởng ra xem hai chuồng đầy lợn bò to béo, ông mừng lắm, biểu dương đoàn "lái lợn, lái bò". Nhìn đầu ông bạc trắng, ông là chiến sĩ trong đoàn quân Nam tiến năm 1946 khi Pháp quay lại xâm lược nước ta lần thứ hai, rồi tham gia cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, qua hai cuộc chiến tranh thật gian khổ mà tự hào.
Toàn Sư đoàn tròn 10 ngày nghỉ ngơi vui chơi giải trí, liên hoan mừng chiến thắng vĩ đại của dân tộc trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Chỉ có điều là ngày nào cũng thịt bò, xương hầm nhiều mỡ bò gây lắm, tôi không ăn được, đây mới là điều đáng nhớ nhất.
Tin bay chiến thắng vang lừng
Sài Gòn giải phóng tưng bừng cờ hoa
Niềm vui bay bổng lời ca
Ra đi đánh Mỹ đường xa hoàn thành
Rạng lên điệp khúc quân hành
Liên hoan toàn thắng trời xanh nắng vàng
Mười ngày loa mở nhạc vang
Lợn bò đủ cả rộn ràng nâng ly
Niềm vui xao xuyến diệu kỳ
Trường Sơn Huyền thoại mãi ghi trong lòng
Mặt trời vẫn mọc đàng đông
Nghĩa tình Lào - Việt mãi không phai nhoà.
Ngày 4 tháng 9 năm 2021
Hoàng Kiền
Phó chủ tịch Hội truyền thống Trường Sơn - Đường Hồ Minh Chí Việt Nam
(Còn nữa)