KHU DI TÍCH LỊCH SỬ TRUÔNG BỒN
Truông Bồn là một đoạn đèo dốc dài 5km nằm trên tuyến đường chiến lược 15A thuộc xã Mỹ Sơn, huyện Đô Lương, tỉnh Nghệ An. Trong kháng chiến chống Mỹ cứu nước,Truông Bồn là “tuyến đường độc đạo”, nơi kết nối các huyết mạch giao thông từ miền Bắc chi viện cho chiến trường miền Nam. Từ 1964 – 1968, không quân Mỹ đã trút xuống gần 19.000 quả bom và hàng nghìn tên lửa hòng cắt đứt huyết mạch giao thông của ta. Nhưng với tinh thần “Đường chưa thông không tiếc máu xương”, “Sống bám cầu, bám đường – chết kiên cường dũng cảm”, “Tim có thể ngừng đập – nhưng đường không thể tắc”... Các lực lượng của quân và dân ta đã bắn rơi nhiều máy bay Mỹ, rà phá hàng ngàn quả bom nổ chậm, đóng góp trên 2 triệu ngày công, đào đắp hàng triệu m2 đất đá, đưa 94 ngàn lượt xe quân sự vượt qua “Truông” an toàn.
Tiêu biểu cho chiến công và sự hy sinh oanh liệt của quân dân Truông Bồn là sự kiện ngày 31 tháng 10 năm 1968, 13 chiến sĩ TNXP “Tiểu đội thép”, “Tiểu đội cảm tử”, “Tiểu đội cọc tiêu sống” thuộc Đại đội 317, Đội 65 Tổng đội Thanh niên xung phong chống Mỹ cứu nước, tỉnh Nghệ An đã hy sinh anh dũng trước vài giờ Mỹ tuyên bố tạm ngừng ném bom toàn miền Bắc. Trong số những người hy sinh đó có 7 người đã có giấy báo xuất ngũ đi học nghề và một đôi yêu nhau là anh Cao Ngọc Hòa và chị Nguyễn Thị Tâm chuẩn bị về nhà để gia đình làm lễ ăn hỏi đúng ngày hôm đó.
Năm 1995, sau khi đi khởi công xây dựng khu di tích lịch sử TNXP Ngã ba Đồng Lộc, chúng tôi ghé thăm Truông Bồn thì thấy ngôi mộ tập thể của 13 TNXP chỉ là một gò đất phủ cỏ dại ven đường. Chạnh lòng, tôi đã bàn với Tỉnh đoàn Nghệ An tiến hành lập dự toán xây gạch quanh mộ và láng nền xi măng xung quanh. Tổng chi phí khoảng 15 triệu đồng, trong đó Ban TNXP Trung ương Đoàn đóng góp 50%, còn lại giao huyện Đoàn Đô Lương huy động. Chỉ hơn tháng sau, đúng ngày 2/9/1995 công việc hoàn thành. Như vậy sau 27 năm kể từ ngày hy sinh, 13 anh chị TNXP mới có được ngôi mộ xây lần đầu tiên.
Năm 2002, khi xây dựng tuyến đường nhánh từ đường Hồ Chí Minh về Nam Đàn quê Bác, Ban quản lý dự án xây dựng Đường HCM của Bộ Giao thông vận tải đã xây dựng, tôn tạo lại khu mộ với quy mô hàng chục tỷ đồng. Năm 2010 UBND tỉnh Nghệ An đã quy hoạch đầu tư xây dựng toàn bộ khu di tích lịch sử Truông Bồn với nhiều hạng mục với tổng mức đầu tư hàng trăm tỷ đồng huy động từ nhiều nguồn lực.
Lần này trở lại thăm Truông Bồn, chúng tôi ngỡ ngàng vui mừng trước một công trình tâm linh -văn hóa - lịch sử đồ sộ, hoành tráng. Đặc biệt những bụi sim hoang dại nơi đây đã được trồng trong các chậu cảnh trong khu di tích, đơm hoa kết trái, tạo điểm nhấn đầy ấn tượng.
Thời gian qua, Truông Bồn đã cùng với Ngã ba Đồng Lộc (Hà Tĩnh), Hang Tám Cô, Tượng đại TNXP ở Xuân Sơn (Quảng Bình)...đã trở thành những “địa chỉ đỏ” vùng “cán xoong” khu 4, thu hút hàng triệu lượt người thăm viếng.
.jpg)
Sừng sững tượng đài Truông Bồn
Tháng 5/2022
CCB Nguyễn Việt Phát
(Nguyên Trưởng Ban TNXP, Tổng chỉ huy Lực lượng TNXP Trung ương Đoàn)