-------------------------------
.png)
TIỄN BIỆT TRONG LẶNG LẼ
Nguyễn Kim Chúc
Chúng tôi - Những người lính trong đội hình Bộ tư lệnh (BTL) khu vực (Sư đoàn) 471 Trường Sơn chiến đấu ở Nam Lào - Không thể nào quên những ngày đầu tháng 4 năm 1973. Ngày ấy - Bom mìn còn sót lại sau cuộc chiến đã cùng lúc cướp đi sinh mạng của Chính ủy Bộ đội Trường Sơn; chính ủy Sư đoàn 968 ; Cục phó Cục Tham mưu Công binh Trường Sơn; nhạc sỹ tài năng của ca khúc “ Trước ngày hội bắn” và hai đồng chí nữa. Tròn 50 năm viết lại sự kiện này mong muốn của chúng tôi như một nén tâm nhang tưởng nhớ những người con ưu Tú của đất nước đã ngã xuống vì độc lập tự do cho tổ quốc cho Việt nam ta quốc thái dân an…
Tháng 10 năm 1972 Trung đoàn 10 Công binh thuộc BTL 471 Trường Sơn mở thông đường 17. Đường kín 17 điểm đầu nối với đường kín 24 trên đường 16 cách Bản Phồn 2 km về phía Tây .Theo hướng Nam - Tây nam đường 17 đi trong những cánh rừng già vượt cao nguyên Bô lô ven về Champasak. Điểm cuối của đường 17 ở bán Hạt hài trên biên giới Lào - Cam pu chia. Đường thông một đoàn binh khí nặng gồm 15 xe tăng và 10 xe vận tải theo đường 17 vào chiến trường ; làm kinh động Mỹ - Nguỵ và cả bọn Nguỵ Lào - Thái.
Mỹ - Nguỵ tăng cường đánh phá ngăn chặn ta rất ác liệt với các loại bom chính xác, mìn sát thương cao. Bọn Ngụy Lào cùng với các binh đoàn tác chiến Thái Lan dưới sự chi viện đắc lực của phi pháo đánh chiếm vùng giải phóng của ta – Nam Lào. Hành lang phía Tây của BTL khu vực 471 Trường Sơn bị uy hiếp nghiêm trọng. Các lực lượng tác chiến của ta chiếm lĩnh các điểm cao bố trí các trận địa súng máy 12 ly 7 sẵn sàng đánh chặn quân địch đổ bộ. Trung đoàn bộ binh 39 của sư đoàn 968 ngăm chặm địch hướng Khongxedone – Saravane. Trung đoàn 19 của sư đoàn 968 chặn đánh địch ở hướng Pak Soòng – Tha teng. BTL khu vực 471 phải thành lập gấp trung đoàn bộ binh 59 giao cho sư đoàn 968 chỉ huy đánh địch bảo vệ hành lang cánh phải cho tuyến đường 17 trọng tâm là hướng Pak Soòng. Theo đường 232 đi Huội Coòng – Thủ phủ của cao nguyên Bô lô ven. Bọn Ngụy lào và các binh đoàn tác chiến Thái Lan với hỏa lực mạnh của phi pháo ở phía Bắc chúng đã tiến tới cửa ngõ Saravane. Phía nam từ Pak Sế chúng đã tiến tới Pak Soòng và các vùng ngoại vi hướng chiếm Tha teng và đặc biệt muốn tiến về Huội Coòng nhằm cắt đứt tuyến đường 17 của ta. Song bọn chúng vấp phải sự kháng cự kiên cường của các chiến sĩ sư đoàn 968 ở hai điểm chốt Thê va đa Bắc và Thê va đa Nam ngay ngã ba đường 23 (Pak Soòng đi Pha teng và đường 232). Hỏa lực của ta ở hai điểm chốt này đã ngăn chặn và đẩy lùi hàng chục lần đánh chiếm của địch. Góp phần giữ vững vùng giải phóng, đánh bại âm mưu lấn chiếm của kẻ địch. Hai điểm chốt của ta ở Thê va đa Bắc và Thê va đa Nam với các chiến binh dũng cảm chốt giữ đã làm nên kỳ tích về chốt giữ và tiến công quân địch buộc bọn Ngụy Lào và các binh đoàn tác chiến Thái Lan phải rút chạy khỏi Pak Soòng…
Hiệp định Pari được ký kết. Rồi hiệp định Viên Chăn cũng được ký kết. Các chiến trường tạm im tiếng súng. Để chuẩn bị cho giai đoạn tiếp theo của cuộc chiến. Bộ tư lệnh binh đoàn Trường Sơn tổ chức hai đoàn đi nắm tình hình toàn tuyến. Đoàn đi hướng Đông Trường Sơn do tư lệnh Đồng Sĩ Nguyên dẫn đầu. Đoàn đi hướng Tây Trường Sơn do chính ủy Đặng Tính dẫn đầu. Đầu tháng 4 năm 1973 đoàn của chính ủy Đặng Tính tới Nam Lào – Nơi Bộ tư lệnh khu vực 471 Trường Sơn với sáu binh tạm và các trung đoàn trực thuộc đứng chân. Sở chỉ huy bộ tư lệnh 471 mới rời từ Phù Trường về khu vực Bắc Bạc được ít ngày thì đoàn tới. Khu đóng quân của Bộ tư lệnh 471 do mới chuyển về chưa kịp củng cố lán trại. Song vị trí này ngay trên đường 24 lại tiếp quản nơi đã từng là trạm đón tiếp Quốc Vương Sihanouk nên cũng thuận tiện trong sinh hoạt. Sau giờ làm việc với bộ tư lệnh 471 Chính ủy Đặng Tính cùng các thành viên trong đoàn thăm hỏi cán bộ chiến sĩ cơ quan Bộ tư lệnh. Tranh thủ thủ cắt tóc tắm giặt. Không khí ấm áp như một gia đình lớn…
Sáng 3 tháng 4 năm 1973 đoàn rời cơ quan Bộ tư lệnh 471 tiếp tục hành trình công tác. Sáng ấy trời Nam Lào rất đẹp. Trước khi đi Chính ủy Đặng Tính, Chính ủy Sư đoàn 968 Vũ Quang Bình, Cục phó Cục tham mưu Công binh Trường Sơn Nguyễn Xuân Yêm và các thành viên trong đoàn chụp ảnh lưu niệm với cán bộ chiến sĩ cơ quan. Chụp ảnh xong cả đoàn lên xe theo đường 24 vượt Phù Trường vào đường 17 lên cao nguyên Bô lô ven. Đoàn công tác sẽ khảo sát tuyến đường 17, gặp gỡ cán bộ chiến sĩ trên tuyến và ghé thăm hai điểm chốt kiên cường của sư đoàn 968 ở Thê va đa Bắc và Thê va đa Nam. Các lực lượng trên tuyến được lệnh bảo đảm tốt nhất cho đoàn công tác, thông tin liên lạc thông suốt các kíp trực dõi theo hành trình của đoàn. Quá trưa hôm ấy hung tin báo về. Trung đoàn phó trung đoàn 59 Trịnh Xuân Kiên – mấy tháng trước là phó ban tác chiến Bộ tư lệnh 471 từ hiện trường về Sở chỉ huy Bộ tư lệnh 471 báo cáo. Chỉ huy Trung đoàn 59 đón đoàn công tác của Chính ủy Đặng Tính ở khu vực ngã tư đường 17 cắt đường 232 cách Pak Soòng 4km và báo cáo với đoàn tình hình khu vực Pak Soòng khu vực chốt giữ của Bộ đội 968. Để bảo đảm an toàn chỉ huy Trung đoàn 59 đề nghị được dẫn đoàn đi bộ thăm anh em chốt giữ ở Thê va đa. Sau khi cân nhắc đoàn quyết định đi xe vào thăm bộ đội chốt giữ Pak Soòng. Xe xuất phát theo đường 232 hướng Huội Coòng Pak Soòng. Đi đầu là chiếc xe Zin 130 trên xe Trung đoàn phó trung đoàn 59 Trịnh Xuân Kiên ngồi cabin chỉ huy. Phía sau là chiếc Gaz 69 chở Chính ủy Đặng Tính và các thành viên trong đoàn. Xe chạy đã rất gần điểm chốt Thê va đa thì một tiếng nổ lớn hất tung xe Gaz 69. Xe con chở Chính ủy Đặng Tính cùng năm đồng chí trúng mìn chống tăng. Cả sáu đồng chí trong xe hi sinh. Đau thương bao trùm cả vùng đóng quân của Bộ tư lệnh. Lại một mất mát quá lớn đến với cán bộ chiến sĩ Trường Sơn. Hơn năm trước (tháng 2/1972) Bộ tư lệnh khu vực 471 mất phó Chính ủy Tam Anh – ông hi sinh trên đường công tác ở chính nơi đây. Còn lần này cũng ở mảnh đất Nam Lào chúng ta mất Chính ủy bộ đội Trường Sơn Đặng Tính; Chính ủy sư đoàn 968; Cục phó cục Tham mưu Công binh Trường Sơn; Nhạc sĩ tài năng Trịnh Quý và hai đồng chí nữa.
Đau thương bao trùm cả vùng đóng quân. Điện thoại, điện tín của cấp trên tới tấp gửi đến Bộ tư lệnh khu vực 471 nhắc nhở phải làm chu đáo chính sách đối với các đồng chí đã hi sinh và tìm phương án tốt nhất đưa thi hài các đồng chí cán bộ cao cấp về nước an toàn. Bộ tư lệnh khu vực 471 họp khẩn và từ đây các mệnh lệnh được ban bố nhằm đảm bảo tốt nhất bảo quản thi hài các đồng chí cán bộ cao cấp chuyển về nước và thực hiện thật chu đáo việc an táng đồng đội hi sinh. Tiểu đoàn sửa chữa X340 chuẩn bị quan tài hai lớp (trong sắt ngoài gỗ). Quân y Bộ tư lệnh thực hiện ướp xác tử thi bảo đảm an toàn trong quá trình vận chuyển bằng ô tô dài ngày đường xấu. Nén đau thương cả Bộ tư lệnh vào cuộc ngay đêm đó…
Xe chờ thi hài các đồng chí hi sinh về tới sở chỉ huy các thi thể được tắm rửa sạch sẽ. Nhạc sĩ Trịnh Quý, đồng chí Quân y và đồng chí lái xe được khâm liệm chu đáo đưa vào quan tài gỗ quý theo phong tục Việt đưa về nghĩa trang an táng theo đúng nghi lễ quân đội. Ba đồng chí cán bộ cấp cao được đưa lên bàn mổ ướp xác để đưa về nước. Y sĩ Nguyễn Mạnh Hùng trợ lý quân y Bộ tư lệnh trực tiếp cầm dao mổ. Phần nội tạng của các đồng chí hi sinh được lấy ra hết rồi đưa lượng đường vào đủ rồi khâu lại như cũ. Các thi thể sau khi được khâu lại lau rửa sạch sẽ thay quần áo mới rồi đưa vào túi nilon dày dùng đường ướp quanh chặt chẽ. Sau đó nhẹ nhàng đưa vào quan tài sắt. Dùng cám cưa đã được sấy khô chèn ép xung quanh, đóng nắp hàn kín rồi đưa vào quan tài gỗ…
Qui trình ướp xác nghe đơn giản như thế. Song khi ấy ở chiến trường Nam Lào vừa mới im tiếng súng thật không đơn giản chút nào. Tiểu đoàn sửa chữa X340 phải gia công thâu đêm lựa chọn từng tấm gỗ tốt, từng tấm sắt thép cắt, hàn, dập, xử lý hóa chất… rồi chế tác những chiếc đinh đóng gỗ đảm bảo chắc chắn. Cơ quan hậu cần huy động rang hàng tạ gạo, huy động hết lượng chè khô, đường trong các kho. Cơ quan tham mưu, chính trị chuẩn bị phương tiện chuyên chờ động viên giữ vững tinh thần cho bộ đội. Các bác sĩ giỏi nhất được triệu tập, tập trung trí tuệ để xử lý công việc… Cuối cùng công việc hoàn tất tốt đẹp. Tất cả là công sức, trí tuệ của tập thể Bộ tư lệnh khu vực 471 Trường Sơn.
Hai chiếc xe Zin 157 tốt nhất của Bộ tư lệnh sẵn sàng chuyển bánh. Xe thứ nhất chờ thi thể Chính Ủy Đặng Tính do phó Chính ủy Bộ tư lệnh 471 Dương Văn Hòa chỉ huy. Xe thứ hai chờ thi hài Chính ủy Sư đoàn 968 Vũ Quang Bình và thi hài Cục phó cục Tham mưu Công binh Nguyễn Xuân Yêm do Thiếu tá Hồ Mại – Trưởng bản bảo vệ chỉ huy. Các đồng chí vệ binh nắm chắc tay súng đã yên vị trên xe. Tư lệnh trưởng Bộ tư lệnh 471 Nguyễn Lạn ra lệnh xuất phát. Xe từ từ chuyển bánh giữa dòng cán bộ chiến sĩ đứng hai bên đường đưa tiễn lặng lẽ giơ tay từ biệt những con người ưu tú về nước. Trang nghiêm, tĩnh lặng mọi người dõi theo đoàn xe lên dốc vượt Trường Sơn. Với niềm tiếc thương vô hạn và cầu mong cho chuyến đi an toàn về đất mẹ - ở đó mọi người đều hiểu lễ tang sẽ được cử hành trọng thể. Xe đã đi khuất tầm nhìn, mọi người lặng lẽ về vị trí làm việc với những đôi mắt đẫm lệ. Chiến tranh là thế - người lính Trường Sơn – người lính 471 lại trở về với công việc mạnh mẽ và kiên cường hơn để chuẩn bị cho cuộc hành quân lật cánh về Đông Trường Sơn để viết tiếp bài ca chiến thắng.
Nguyễn Kim Chúc
BTV Trang TT&BT Trường Sơn
Hội viên Hội VHNT Trường Sơn