“Từ chuyện ngày 6/9/1969, nghĩ về ngày truyền thống của bộ đội xăng dầu Trường Sơn.” – Ký ức Trường Sơn của Hồ Sỹ Hậu
TỪ CHUYỆN NGÀY 6/9/1969
NGHĨ VỀ NGÀY TRUYỀN THỐNG CỦA BỘ ĐỘI XĂNG DẦU TRƯỜNG SƠN
Hồ Sỹ Hậu
Cuối tháng 8 năm 1969, tôi ở tiền trạm Tiền phương của Công trường 18B hay còn gọi là X40 thuộc Cục Xăng dầu TCHC, đặt ở phía tây đèo 700, đường 18. Không đài, không báo nên mãi đến tối 5/9, khi tốp đầu tiên của Công trường bộ vào tiền phương tôi mới biết tin Bác Hồ từ trần. Đang choáng váng vì tin sét đánh đó thì nửa đêm, B52 đánh vào cơ quan. Đây là lần đầu tiên tôi nằm giữa vệt bom B52. Rất may cơ quan không ai thương vong. Sáng 6/9, chúng tôi di chuyển đến điểm dự phòng. Con đường đi dọc suối Ra Vơ mọi ngày, giờ đục ngầu vì mưa lũ và đất bom. Chúng tôi đi chốc chốc lại ngập tủm xuống hố bom dọc đường. Được một đoạn, gặp một cáng Thương binh đi cùng chiều. Trên cáng là Chính trị viên Tiểu đoàn Công binh 337. Lúc này chúng tôi mới biết một Đại đội của Tiểu đoàn đang vác ống đã bị B52 đánh vào đội hình, thương vong nặng nề. Anh Chính trị viên Tiểu đoàn bị một mảnh bom găm vào cột sống. Anh đau đớn quằn quại trên võng. Gần đến trạm phẫu thuật, anh dồn hết tàn lực nói như gào bằng giọng miền Nam đã khàn đục: “Tôi không thể qua khỏi đâu các đồng chí ơi! Tôi chỉ dặn các đồng chí: Bác mất rồi, nhưng còn Đảng, còn Quân đội, nhất định chúng ta sẽ chiến thắng. Hãy vững lòng tin các đồng chí nhé!” Nói xong anh tắt thở. Những lời nói của anh đã tác động rất lớn đến tinh thần của tôi lúc đó. Chúng tôi quyết tâm bằng mọi giá phải đưa được tuyến ống lên phía trước.
Đoạn tuyến ống của khẩu đường 18 nằm trên khu vực vĩ tuyến 17, tiếp cận chiến trường Miền Nam, là đoạn tốn nhiều xương máu nhất của bộ đội đường ống Trường Sơn. Ba tháng trời đấu chí - đấu trí với không lực Hoa kỳ. Theo tính toán của chúng tôi, trên đoạn tuyến từ đỉnh đèo 700 đến kho K5 Bản Cọ khoảng 50km, trung bình 1km có hai chiến sỹ hy sinh. Đây cũng là tuyến ống đầu tiên do một Tiểu đoàn của Đoàn 559- Tiểu đoàn 668 mới được Cục Xăng dầu bàn giao cho Binh trạm 9, thi công và vận hành. Ngày 22/12/1969, dòng xăng đã vượt đỉnh Trường Sơn vào đến Bản Cọ. Đích thân Tư lệnh Đồng Sỹ Nguyên đến chứng kiến dòng xăng đường ống chảy vào kho. Trong sự kiện trọng đại đó, Tư lệnh đã phát biểu động viên bộ đội Xăng dầu, cảm ơn Chủ nhiệm TCHC Đinh Đức Thiện và Cục trưởng Phan Tử Quang. Với tính chất đặc biệt như vậy, thoạt đầu tôi nghĩ: Nếu chọn một ngày làm ngày truyền thống của bộ đội đường ống Trường Sơn, thì chọn ngày 22 tháng 12 năm 1969 là hợp lý nhất.
Tuy nhiên khi đưa quan điểm này ra thì có những ý kiến khác nhau, trong đó đáng chú ý nhất là ý kiến của Đại tá Phan Văn Tạo, nguyên Phó phòng Đường ống Cục Xăng dầu 559. Anh là một trong 18 Kỹ sư được tuyển thẳng từ trường Đại học vào Cục Xăng dầu (tháng 4/1968) để làm đường ống. Lập luận của anh Tạo giản dị mà xác đáng.
Anh cho rằng không nhất thiết coi tuyến đầu tiên do một Tiểu đoàn của 559 thi công là thời điểm đầu tiên của bộ đội đường ống TS. Thật ra, diễn biến của chiến tranh từ khi xây dựng tuyến X42 đến ngày toàn thắng, không phải lúc nào cũng rạch ròi 559 và Cục Xăng dầu. Ngay đoạn tuyến K200- Bản Cọ tuy là do Binh trạm 9 chỉ đạo, Tiểu đoàn 668 thi công, nhưng toàn bộ việc khảo sát thiết kế và các vấn đề kỹ thuật đều do X40 của Cục Xăng dầu đảm nhiệm. Về tổ chức, các Tiểu đoàn, Trung đoàn, Binh trạm đường ống thì nhiều đơn vị cũng có gốc từ Cục Xăng dầu/TCHC như e671, d668, d968. Các cán bộ chủ chốt của ngành xăng dầu 559 hầu hết cũng từ Cục Xăng dầu TCHC. Rồi Trung đoàn 592 “anh cả đỏ” của đường ống TS hết chiến tranh cũng được điều về Cục Xăng dầu/TCHC. Do đó, nếu chọn một ngày truyền thống của bộ đội xăng dầu -đường ống Trường Sơn, thì ngày đó nên là ngày xăng đến bản Na Tông phía tây đèo Mụ Giạ. Đó là giao thừa tết Kỷ Dâu, nhằm ngày 16/2/1969. Đây là lần đầu tiên xăng đường ống có mặt ở Trường Sơn, cũng là lần đầu tiên có dấu ấn phối hợp của Binh trạm 31 Đoàn 559. Từ ngày xăng đến Na Tông đến hết chiến tranh, tuyến ống xăng dầu Trường Sơn nhận xăng từ hậu phương để đưa tiếp vào mặt trận. Những khối xăng vào được kho đầu nguồn của đường ống Trường Sơn đều thấm đẫm bao gian nan xương máu của bộ đội xăng dầu tuyến TCHC.
Với lập luận như vậy, toàn thể Ban chấp hành Hội Xăng dầu đường ống TS họp ngày 23/7/2023 thống nhất lấy ngày 16/2/1969 là ngày truyền thống của bộ đội xăng dầu TS. Và cũng từ sự lựa chọn đó, những người lính xăng dầu TS tự coi mình là một thành viên trong Ban Liên lạc Xăng dầu Quân đội, và mong muốn những lễ kỷ niệm ngày truyền thống của bộ đội xăng dầu đường ống TS sẽ có mặt cả các đồng đội trên tuyến xăng dầu hậu phương.
.jpg)
Hai cô gái của Trung đoàn đường ống 592 trên bờ sông Tsê Pôn.
(Người vác ống là Nguyễn Thị Lan, quê xã Đông Tố, Tứ Kỳ, Hải Dương.
Người gánh Ngoàm là Trần Thị Thanh Kiêm, quê xã Xuân Quan, Văn Giang, Hưng Yên.)
Thiếu tướng Hồ Sỹ Hậu
Phó Chủ tịch Hội Trường Sơn Việt Nam
Chủ tịch Hội Đường ống Xăng dầu Trường Sơn