Bắn hạ AC130 ở Nam Lào - Nguyễn Kin Chúc - Phó Chủ tịch TT Hội Trường Sơn Sư đoàn 471
BẮN HẠ AC130 Ở NAM LÀO
Nguyễn Kim Chúc
AC130 là máy bay cưởng kích được cải tiến từ máy bay vận tải hạng nặng C130. Với kích thước: dài 29,8m; sải cánh 40,4m; cao 11,7m kíp lái 13 tên, trang bị vũ khí khủng với những máy thăm dò từ tính, thiết bị hồng ngoại, lade … Trọng lượng cất cánh lên tới 70 tấn. Đêm đêm AC130 bay tuần tiễu bắn phá xe trên tuyến Trường Sơn gây cho ta không ít khó khăn. Sự kiện Trung đoàn cao xạ 593 thuộc Bộ Tư lệnh khu vực 471 Trường Sơn bắn gục AC130 trên bầu trời Nam Lào đã để lại bài học quý giá về lòng quyết tâm đánh thắng giặc Mỹ của Bộ đội Trường Sơn.
Mùa khô 1972 Bộ Tư lệnh khu vực 471 Trường Sơn ở Nam Lào. Hơn mười nghìn cán bộ chiến sỹ bám trụ trên các tuyến dọc: 128, 22, 24, 17 và tuyến ngang B46. Từ Salavan qua cao nguyên Bôlôven về ChămPakSak; qua Bản Phồn, Atôpơ về ngã ba Biên giới; qua Chà Vằn - Tàvenoọc về Quảng Nam, Kon Tum … Kiên cường bám trụ trên các trục đường những trọng điểm địch đánh phá ác liệt ngày đêm như: đèo Bản Long, ngầm Bạc, ngầm 22, dốc Bô Phiến, ngầm Sê Ka máng Binh trạm 44, ngầm Sê Ka máng Binh trạm 36 … gần 1.000km thuộc Bộ tư lệnh 471 Trường Sơn quản lý bị đánh phá ngăn chặn. Ban ngày lũ trinh sát OV10 bay chỉ điểm cho F4 đánh phá gây tắc đường tắc ngầm, đánh phá những nơi chúng nghi ngờ. Đêm đến AC130 bay tuần tiễu dọc tuyến cùng với lũ F4 đánh phá các đoàn xe ta đến sáng.
Sở chỉ huy Bộ tư lệnh 471 Trường Sơn ở Phù Trương - Keng Nhang thuộc tỉnh Salavan ngay trên đường kín chạy cắt ngang đường 13 đoạn Tha Teng - Bản Phồn; cắt ngang đường 232 đoạn PakSòong - Huội Còng về ChămPakSak. Từ đây mạng lưới thông tin hữu tuyến tỏa đi sáu Binh trạm: 35, 36, 38, 44, 46, 47 và các Trung đoàn trực thuộc: Trung đoàn 10 Công binh ở Atôpư, Trung đoàn 59 Bộ binh trên cao nguyên Bôlôven, Trung đoàn 593 Cao xạ ở Chà Vằn … Tất cả đã sẵn sàng cho nhiệm vụ vận chuyển năm 1972. Quân ta đã làm chủ thế trận mặt đất, đẩy lùi những cuộc nống lấn của quân Ngụy Lào - Thái giữ vững vùng giải phóng của bạn. Bầu trời không quân Mỹ đang gây cho ta những tổn thất không hề nhỏ nhất là ban đêm. Bọn chúng dùng bom thông minh, bom dù, điều khiển La de đánh phá chính xác những mục tiêu chúng cần hủy diệt …
Từ sở chỉ huy Bộ tư lênh khu vực 471 Trường Sơn ngày và đêm âm vang trong lòng đất là những chỉ thị, mệnh lệnh, hướng dẫn tới các Binh trạm, các Trung đoàn trực thuộc, tới các trạm điều tiết giao thông, tới các trận địa bắn … cách thức phòng tránh, đánh trả máy bay Mỹ ban ngày cũng như ban đêm. Song đêm đêm xe chạy trên các tuyến vẫn bị AC130 bắn cháy. AC130 - những pháo đài bay với hỏa lực rất mạnh: mỗi chiếc trang bị: 4 súng máy 6 nòng 7,62mm và 4 súng 6 nòng 20mm trút lửa đạn vào các đoàn xe ta hoạt động trên tuyến. Khi ta đưa pháo cao xạ 37mm vào chiến đấu; Mỹ cải tiến mỗi chiếc AC130 mang theo 2 súng máy 6 nòng 6,72 mm, 2 súng 6 nòng 20mm và 2 pháo 40mm. Đầu tháng 2 năm 1972 chúng trang bị lại mỗi chiếc AC130 mang theo 2 súng 6 nòng 20mm, 1 pháo 40mm và 1 pháo 105mm. Tất cả số vũ khí này đều được lắp đặt bên trái máy bay AC130, phía trước là hệ thống khí tài bổ trợ cho công việc tác xạ tìm kiếm, bắn phá những mục tiêu chúng muốn. Khi phát hiện mục tiêu cần bắn phá chúng phải bay vòng từ trái qua phải theo một vòng tròn để bắn phá. Đây là tử huyệt của AC130. Biết vậy, song các lực lượng cao xạ trên tuyến chưa một lần bắn rơi AC130. AC130 hoạt động đều có 3 chiếc F4 bay quanh và nhiều tốp phản lực hỗ trợ AC130 bắn phá. Nhiều trận cao xạ ta vừa bắn lên lũ F4 đã bổ nhào cắt bom bi, bắn 20 ly xuống trận địa ta. Cuộc chiến vô cùng căng thẳng - Có đêm xe ta hoạt động trên các cung đường đều bị bắn phá - Có đội hình bị bắn cháy gần hết. Thường là đội hình xe của các đoàn đi thẳng vào chiến trường chưa có kinh nghiệm phòng tránh bị đánh thiệt hại nhiều hơn cả. Hàng hóa con người các đoàn đi thẳng vào các chiến trường lại vô cùng cần thiết, quan trọng cho cuộc chiến. Lực lượng cao xạ của ta đã đủ mạnh có đủ cỡ nòng, uy lực lớn. Song mới chỉ làm được việc bảo vệ được mục tiêu, hất bọn giặc trời lên cao và ra xa. Nhiệm vụ cấp bách là phải hạ gục được uy thế của AC130 và bắn rơi nó. Tư lệnh trưởng Bộ tư lệnh 471 Trường Sơn Nguyễn Lạn ra lệnh cho cơ quan tham mưu tác chiến thực hiện gấp những phương án cần thiết và yêu cầu trên chi viện. Ban tác chiến Bộ tư lệnh khu vực 471 được bổ xung lên tới 24 sỹ quan dày dạn trận mạc. Cơ quan tác chiến Bộ tư lệnh Trường Sơn trực tiếp vào chỉ đạo. Khu vực đường 22 Bản Phồn được tăng cường thêm Trung đoàn 210 cao xạ tham chiến. Nhiều trận địa giả được thiết lập sẵn sàng chia lửa với các trận địa bắn. Thế trận hạ gục AC130 đang được hoàn tất.
Đêm đêm AC130 vẫn bay tuần tiễu bắn phá các đoàn xe của ta. Nhưng chúng đâu biết mọi đường bay, các điểm bắn phá, quy luật hoạt động của nó đã được những sỹ quan dày dạn kinh nghiệm trận mạc của ta xem xét. Từ Phó tư lệnh tác chiến Bộ tư lệnh Trường Sơn; Trưởng phòng cao xạ Bộ tư lệnh Trường Sơn đến Phó tư lệnh tác chiến 471 Phạm Lê Hoàng, Tham mưu phó tác chiến 471 Hoàng Thọ Đống … đều xuống các đơn vị cao xạ: Trung đoàn 593, Trung đoàn 210, Trung đoàn 232 … bàn các phương án hạ gục AC130. Các trận địa pháo 57, 37, 23mm luôn ở vị trí sẵn sàng nhả đạn trút căm thù lên bọn giặc trời Mỹ.
Đêm 18 tháng 3 năm 1972 bầu trời Nam Lào vẫn như mọi đêm. Các đài quan sát của ta báo về sở chỉ huy tình hình AC130 vẫn hoạt động như mọi đêm. Những tốp F4 vẫn bay quanh bảo vệ chiếc AC130 đang tìm kiếm xe ta trên đường 22, 24. Bầu trời trong xanh dầy sao. AC130 vòng đảo tìm kiếm xe ta. Chúng từ phía đông bay theo đường 22 nhằm ngầm 22 đang có xe ta vượt sông tìm kiếm mục tiêu bắn phá. Chiếc AC130 to đùng hiện rõ trong ống kính của các chiến sỹ cao xạ Trung đoàn 593 thiết bị trận địa phục kích bắn hạ AC130. Những loạt đạn căm thù vút lên bủa vây chiếc Ac130. AC130 cháy như bó đuốc rơi xuống sườn đông dãy núi Phùkàtê phía đông thị xã Sa La Van.
Đài quan sát của sở chỉ huy Bộ tư lệnh khu vực 471 Trường Sơn đánh dấu được vị trí máy bay rơi cách sở chỉ huy không xa về phía Tây Bắc. Mệnh lệnh tìm kiếm máy bay rơi được ban bố. Buổi trưa hôm sau các chiến sỹ bộ binh thuộc Binh trạm 35 đã mang về sở chỉ huy Bộ tư lệnh khu vực mảnh vỡ máy bay có cờ hiệu Mỹ với hàng chữ AC130 và một quả đạn 105mm.
AC130 bị pháo phòng không bắn rơi tại chỗ là một chiến công không nhỏ của Bộ đội phòng không Bộ tư lệnh khu vực 471 Trường Sơn. Rất xứng đáng với tấm huân chương quân công hạng Ba Nhà nước trao tặng. Chiến công này còn hạ gục uy thế của không lực Hoa Kỳ. Rất nhiều ngày sau AC130 mới hoạt động trở lại ở Nam Lào. Thể hiện rõ bản chất anh hùng của người lính Trường Sơn.
Nguyễn Kim Chúc
Phó Chủ tịch TT Hội Trường Sơn Sư đoàn 471