Hòa Thân (tiếng Trung: 和珅; bính âm: Héshēn; 1750 – 1799) là một vị quan của nhà Thanh được Hoàng đế Càn Long sủng ái. Tên khai sinh là Thiện Bảo (Shan-pao; 善保), sau đó được đổi thành Hòa Thân (Heshen).
Hòa Thân nổi tiếng là một quan chức tham nhũng nhất trong lịch sử Trung Quốc. Ông ta sinh ra là con trai của một sĩ quan quân đội Mãn Châu và được chọn vào trường dành cho nam sinh quý tộc Mãn Châu. Mồ côi mẹ từ khi còn nhỏ, Hòa Thân và em trai phải phải sống rất vất vả cùng mẹ kế. Tuy nhiên, có thông tin cho rằng Hòa Thân là một học sinh xuất sắc, biết nhiều ngôn ngữ bao gồm tiếng Quan Thoại, tiếng Mãn Châu, tiếng Mông Cổ và tiếng Tây Tạng.
Năm 1772, Hòa Thân được Hoàng đế Càn Long chú ý khi ông là thành viên của đội cận vệ danh dự của hoàng gia. Trong một chuyến du ngoạn bên ngoài Tử Cấm Thành, Càn Long đã hỏi tùy tùng sau khi nhận được một số tin xấu về an ninh biên giới. Câu hỏi của ông ta trích dẫn một câu trong Luận ngữ của Khổng Tử mà không ai có thể hiểu hoặc trả lời cho đến khi bất ngờ Hòa Thân nói câu trả lời với một câu trích dẫn thêm từ Luận ngữ. Sau đó, Càn Long đã kiểm tra Hòa Thân bằng những câu hỏi sâu sắc bổ sung về Luận ngữ và rất ngạc nhiên, vui mừng khi tất cả chúng đều được trả lời đúng - ông đã tìm được một người có cả văn tài lẫn võ công. Hòa Thân ngay lập tức được thăng chức thành cận vệ riêng của hoàng đế, từ đó sự nghiệp của ông thăng hoa, giữ nhiều vị trí quan trọng khác trong triều đình.
Các ghi chép lịch sử cho rằng Hòa Thân có vẻ ngoài hấp dẫn, với làn da trắng và đôi môi dày đỏ. Điều này làm dấy lên tin đồn về lý do đằng sau sự mê hoặc của hoàng đế với người đàn ông này. Người ta nói rằng khi Hoàng đế Càn Long vẫn còn là một hoàng tử trẻ tuổi, ông đã vô tình chạy vào phòng của một phi tần khi cô ấy đang trang điểm. Là một hoàng tử trẻ với bản tính trẻ con, Càn Long quyết định bày trò chơi khăm với phi tần, rón rén từ phía sau để hù dọa nàng. Người thiếp giật nảy mình và quay lại đánh Càn Long (có người nói bằng lược, có người nói bằng nắm đấm). Đây là một sự vi phạm trực tiếp nghi thức của hoàng gia, và hành động này đã được chứng kiến bởi một cung nữ đi ngang qua. Vị phi tần sau đó bị giáng chức, và trước sự sỉ nhục bất ngờ này, đã treo cổ tự tử. Càn long, ám ảnh bởi cảm giác tội lỗi, đã cắn ngón tay và để lại dấu máu trên cổ cô để anh có thể nhận ra cô ngay cả ở kiếp sau.
Sự việc xảy ra đã gây ấn tượng sâu sắc đối với Càn Long. Có thông tin cho rằng ông thấy Hòa Thân có ngoại hình giống với phi tần của hoàng gia và tin rằng cận thần là tái sinh của bà, vì Hòa Thân sinh vào năm bà qua đời và có một vết bớt màu đỏ trên cổ. Do đó, Càn Long đã cố gắng xoa dịu cảm giác tội lỗi của mình bằng cách nuông chiều Hòa Thân bằng những món quà và thăng chức.
Trong vòng một năm, Hòa Thân được thăng chức phó quan bộ ngân khố, hai tháng sau được phong làm Đại nghị viên. Trong vòng ba tháng, ông thậm chí còn được thăng chức đến chức Thượng thư của Bộ Nội chính Hoàng gia, một chức vụ thường dành cho những quan chức có công nhất. Năm 1777, ở tuổi 27, Hòa Thân được đặc quyền cưỡi ngựa trong Tử Cấm Thành, một đặc ân danh giá chỉ dành cho các quan chức cấp cao đã cao tuổi. Không lâu sau, Hòa Thân được trao quyền kiểm soát cả bộ ngân khố và Hội đồng Dân sự, cho phép anh ta kiểm soát doanh thu của toàn bộ đế chế, đồng thời bổ nhiệm tay sai của mình vào các chức vụ quan trọng trong triều đình.
Hòa Thân được Càn Long vô cùng sủng ái, khi vào năm 1790, con trai của ông kết hôn với Hòa Hiếu công chúa, con gái thứ 10 và được vua cha yêu thích nhất. Sau khi nhận được sự sủng ái và chấp thuận của Hoàng đế Càn Long, Hòa Thân gần như được hưởng quyền tự do hoàn toàn trong các hành động của mình. Anh ta tham nhũng một cách công khai và thực hiện hành vi tống tiền trên quy mô lớn. Những người theo phe Hòa Thân đã kéo dài các chiến dịch quân sự để tiếp tục hưởng lợi từ các khoản tiền bổ sung. Anh ta bãi bỏ quyền hạn và các chức vụ chính thức, bao gồm cả quyền hạn của Đại hội đồng, đồng thời thường xuyên ăn cắp công quỹ và thuế. Thuế được tăng lên nhiều lần, khiến người dân vô cùng đau khổ. Không may thay, nỗi đau khổ của họ còn cộng thêm bởi lũ lụt nghiêm trọng của sông Hoàng Hà - hậu quả gián tiếp của nạn tham nhũng nơi các quan chức bất lương bỏ túi những khoản tiền dành cho việc bảo trì các con kênh và con đập. Giá gạo tăng dẫn đến nhiều người chết đói. Nạn tham nhũng và gia đình trị tràn lan này là khởi đầu của một thế kỷ dẫn đến sự sụp đổ của nhà Thanh.
Nạn tham nhũng của Hòa Thân bị phanh phui khi Hoàng đế Càn Long thoái vị vào tháng 2/1796 - toàn bộ thiệt hại của nạn tham nhũng giờ đây đã được phơi bày rộng rãi. Tuy nhiên, Càn Long vẫn tiếp tục cai trị Trung Quốc ở hậu trường. Mãi cho đến khi Càn Long qua đời vào ngày 7/2/1799, người kế vị của ông, Hoàng đế Gia Khánh, mới có thể truy tố Hòa Thân. Vào ngày 12/2, Hòa Thân bị bắt cùng với sĩ quan quân đội Phúc Khang An. Bị tuyên bố là có tội bởi một sắc lệnh của triều đình, anh ta bị kết án chặt đầu. Hoàng đế Gia Khánh đã tha thứ cho Hòa Thân cái chết khủng khiếp này vì tôn trọng người chị cùng cha khác mẹ Công chúa Hòa Hiếu, và thay vào đó ra lệnh cho Hòa Thân tự sát (bằng cách treo cổ tự tử bằng một sợi dây lụa vàng) tại nhà riêng vào ngày 22/2, để gia đình ông ta không bị tổn thương.
Suốt 24 năm Hòa Thân thu hút được sự chú ý và sủng ái của Hoàng đế Càn Long, ông đã tích lũy được một khối tài sản đáng kinh ngạc. Hoàng đế Gia Khánh tịch thu tài sản của Hòa Thân, tài sản của ông ta bao gồm:
- 3.000 phòng trong điền trang và dinh thự
- 2 km2 đất
- 42 chi nhánh ngân hàng
- 75 chi nhánh môi giới cầm đồ
- 60.000 lượng vàng ròng
- 100 thỏi vàng ròng lớn (mỗi thỏi 1.000 lượng)
- 56.600 thỏi bạc trung bình (100 lạng mỗi thỏi)
- 9.000.000 thỏi bạc nhỏ (mỗi thỏi 10 lạng)
- 58.000 livres/pound ngoại tệ
- 1.500.000 đồng xu
- 600 lb nhân sâm Cát Lâm thượng hạng
- 1.200 viên ngọc bội
- 230 vòng tay ngọc trai (mỗi viên ngọc trai có kích thước tương đương nhau đến quả anh đào hoặc quả nhãn lớn)
- 10 viên ngọc trai lớn (mỗi viên có kích thước bằng quả mơ)
- 10 viên pha lê hồng ngọc lớn
- 40 viên pha lê sapphire lớn
- 40 bộ đồ ăn bằng bạc nguyên khối
- 40 bộ đồ ăn bằng vàng nguyên khối
- 11 tảng đá san hô (mỗi tảng cao hơn một mét)
- 14.300 sợi tơ mịn
- 20.000 tấm len lông cừu mịn
- 550 tấm da cáo
- 850 bộ da chó gấu trúc
- 56.000 tấm da cừu và gia súc có độ dày khác nhau
- 7.000 bộ quần áo đẹp (cho cả bốn mùa)
- 361.000 bình và bình bằng đồng và thiếc
- 100.000 bình sứ do các bậc thầy nổi tiếng chế tạo
- 24 chiếc giường bằng vàng khối trang trí cao cấp (mỗi chiếc có tám loại đá khảm khác nhau)
- 460 chiếc đồng hồ chất lượng hàng đầu châu Âu
- 606 người hầu
- 600 cung nữ trong hậu cung.
Tổng tài sản của ông cuối cùng được ước tính vào khoảng 1.100 triệu lạng bạc, được cho là tương đương với doanh thu hoàng gia của chính quyền nhà Thanh trong 15 năm. Trong khu nhà của quản gia chính Liu Quan, một số lượng lớn kho báu bao gồm 240.000 lượng bạc cũng được phát hiện. Hoàng đế Gia Khánh buộc Hòa Thân 20 tội danh, trong đó có "bất chấp uy quyền của hoàng gia" và "vượt quyền lực".
Tuy nhiên, ảnh hưởng của Hòa Thân không kết thúc sau cái chết của ông, vì nạn tham nhũng tiếp tục lan rộng ở các cấp độ khác nhau trong và ngoài kinh đô, giữa cả quân nhân và dân sự. Tham nhũng đã phát triển những thói quen khiến họ trở thành một lực lượng quân sự vô dụng - quân đội luyện tập không đều đặn và đã mất đi phần lớn tinh thần chiến đấu. Thói xa hoa, tiêu xài hoang phí đã dẫn đến sự suy thoái đạo đức và sự suy vong chung của vương triều. Mười chiến dịch lớn của Hoàng đế Càn Long đã được hoàn thành với chi phí 120 triệu lạng, so với doanh thu hàng năm khoảng 40 triệu lạng. Kết quả của những khoản chi tiêu khổng lồ này và xu hướng xa xỉ ngày càng tăng đã tạo ra con đường dẫn đến sự bất ổn tài chính trong phần sau của triều đại nhà Thanh.
Trong hàng trăm năm, và cho đến nay, Hòa Thân là vai phản diện thường thấy trong các tác phẩm sân khấu, điện ảnh và truyền hình. Các diễn viên Trung Quốc Vương Cương và Trần Thụy là một trong số những người nổi tiếng nhất đã thể hiện Hòa Thân trên màn ảnh: người trước đã tạo cho nhân vật Hòa Thân một nét hài hước với thân hình bụ bẫm; người thứ hai, người đóng vai Hòa Thân trong bộ phim truyền hình năm 2004 Triều đại Càn Long, được cho là giống với Hòa Thân lịch sử hơn so với Vương Cương.