Bản đồ tổng thể lãnh thổ Trung Quốc trong Trung Hoa bưu chính dư đồ năm 1919, phần cực Nam lãnh thổ Trung Quốc là đảo Hải Nam. Ảnh: CTV
Biển Đông gắn liền với người Việt từ ngàn xưa
Theo “Lĩnh Nam chích quái”, Lạc Long Quân, thủy Tổ dân tộc Việt là người có công diệt ngư tinh vùng Biển Đông. Sau đó, cũng chính ông đã dẫn các con về miền Biển Đông để sinh sống. Phó Giáo sư, Tiến sĩ Lâm Thị Mỹ Dung (Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội) cho biết: “Thời Đông Sơn thể hiện rất rõ, cư dân Đông Sơn phải chiếm lĩnh được biển, họ mới giao thương, trao đổi được trống đồng”. Lễ hội biển cũng xuất hiện khắp mọi nơi ở nước ta như: Lễ hội Bạch Đằng (Quảng Ninh), Lễ khao lề thế lính Hoàng Sa (Lý Sơn, Quảng Ngãi), Lễ hội Yến sào (Nha Trang, Khánh Hòa), Lễ cúng biển Mỹ Long (Sóc Trăng)... và các lễ hội Cầu Ngư, Nghinh Ông ở nhiều tỉnh, thành phố khác.
Lịch sử nước ta đã ghi nhận nhiều trận chiến đánh tan những đội quân xâm lược hùng mạnh đến từ biển. Trận Vân Đồn (Quảng Ninh) - nơi Trần Khánh Dư tiêu diệt đội thuyền lương Trương Văn Hổ của quân Nguyên Mông là trận đánh trên biển mẫu mực. Sau đó, để bảo vệ vùng đất liền ven biển và biển, đảo chiến lược hiểm yếu của Tổ quốc, ngoài quân bộ (bộ binh, kị binh), nhà Trần còn tổ chức một đội quân thủy tinh nhuệ, đặt tên là Bình Hải quân, đóng đại bản doanh ở vùng bây giờ là khu vực đảo Quan Lạn (Vân Đồn, Quảng Ninh). Năm 1312-1313, cùng với Trần Quốc Chẩn và Đoàn Nhữ Hài trên bộ, Trần Khánh Dư mang thủy quân từ Vân Đồn vào tận bờ biển phương Nam để đánh Chiêm Thành đang có âm mưu xâm lược nước ta. Trong trận này, với sự phối hợp thủy bộ tài giỏi, quân đội nhà Trần thắng lớn.
Vào năm 1585, ở Đàng Trong, chúa Nguyễn Phúc Nguyên khi ấy còn là một hoàng tử, đã đánh tan một đội tàu chiến 6 chiếc của Nhật Bản đến cướp bóc vùng ven biển Cửa Việt (Quảng Trị) và chúa Nguyễn Phúc Lan đã đánh bại một đội tàu của Hà Lan gây hấn ở cửa Eo (cửa Thuận An, Thừa Thiên Huế) vào năm 1644. Hải quân các chúa Nguyễn còn đánh thắng tàu chiến của Anh sang gây hấn, quét sạch mọi loại giặc biển đến từ Trung Quốc, Indonesia, Thái Lan...
Chủ quyền hiển nhiên của Việt Nam
Vào thời các chúa Nguyễn và Tây Sơn, cứ vào tháng 2, đội Hoàng Sa và Bắc Hải (hoạt động khu vực phía Nam đến tận biển Hà Tiên) lại xuất hành gồm 5 chiến thuyền ra Hoàng Sa, Trường Sa thu nhặt hóa vật của tàu bị nạn, tìm kiếm hải vật và ở lại đây đến tháng 8 mới trở về nộp cho triều đình Phú Xuân (Huế).
Khi lên ngôi, tháng 7 năm Quý Hợi (1803), vua Gia Long nhà Nguyễn đã cho lập lại đội Hoàng Sa từ thời các chúa Nguyễn. Đến năm 1816, vua Gia Long đã “long trọng treo tại đó lá cờ của xứ Đàng Trong” (theo bài viết của giám mục Taberd) tại quần đảo Hoàng Sa. Chaigneau, một cận thần của vua Gia Long cũng đã viết trong hồi ký “Le mémoire sur la Cochichine” rằng: “Đến năm 1816, đương kim hoàng đế đã chiếm hữu quần đảo ấy”.
Phó Giáo sư, Tiến sĩ Đỗ Bang, Chủ tịch Hội Khoa học lịch sử Thừa Thiên Huế cho biết: “Hằng năm, triều Nguyễn đều cho vẽ bản đồ, kiểm kê tài nguyên, đo đạc hải trình và cắm cọc tiêu tại Hoàng Sa”. Đến nay, chúng ta vẫn có thể thấy được điều này qua Sắc chỉ triều Nguyễn năm Minh Mạng thứ 15 (1834) liên quan đến đội Hoàng Sa của tộc họ Đặng ở xã An Hải (Lý Sơn, Quảng Ngãi); Bản tấu trình của Bộ Công về việc đi khảo sát đo đạc ở Hoàng Sa trong Châu bản triều Nguyễn, ngày mùng 2 tháng 4 nhuận năm Minh Mạng thứ 19 (1838).
Cảnh biển Thuận An, Thừa Thiên Huế. Ảnh: Nguyễn Văn Toàn
Bên cạnh đó, phải kể đến 2 tờ Châu bản có bút tích Ngự phê của vua Bảo Đại (trị vì từ năm 1926 đến năm 1945) viết có nội dung liên quan đến việc ban thưởng cho các cá nhân, tổ chức có công trong việc gìn giữ quần đảo Hoàng Sa và một tờ văn bản được lập năm Quý Hợi 1743 của làng Mỹ Lợi (Huế) có nội dung xử lý một vụ kiện giữa phường Mỹ Toàn (nay là làng Mỹ Lợi) và phường An Bằng (nay là làng An Bằng) về việc nộp thuế vỏ tàu khai thác sản vật liên quan đến Hải đội Hoàng Sa... Nổi bật nhất là hình ảnh cửu đỉnh của triều Nguyễn có khắc quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa và sách giáo khoa “Khởi đồng thuyết ước” dùng trong các trường học thời vua Tự Đức thể hiện bằng hình vẽ và ghi chú đầy đủ về Hoàng Sa, Trường Sa thuộc chủ quyền của Việt Nam. Đây được xem là những tư liệu có giá trị chứng minh mạnh mẽ về chủ quyền không thể tranh cãi của Việt Nam trên Biển Đông.
Do đó, Luật Biển Việt Nam 2012 thể hiện rõ chủ quyền của Việt Nam trên 2 quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa. Bộ luật cũng được soạn phù hợp với Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982 mà Việt Nam là 1 trong 107 nước tham gia đầu tiên. Chiến lược biển Việt Nam đến năm 2020 cũng đã đặt mục tiêu tổng quát lúc đó: Nước ta trở thành quốc gia mạnh về biển, làm giàu từ biển.
Tấm bản đồ mang tên Postal Atlas of China (Trung Hoa bưu chính dư đồ) bằng 3 thứ tiếng Trung - Anh - Pháp, do Tổng cục Bưu chính thuộc Bộ Giao thông của Chính phủ Trung Hoa dân quốc xuất bản năm 1919 thể hiện rõ cực Nam lãnh thổ Trung Quốc là đảo Hải Nam. Vào năm 2016, Tòa Trọng tài Thường trực (PCA) ở La Haye (Hà Lan) đã ra phán quyết về yêu sách của Trung Quốc về “các quyền lịch sử” đối với các vùng biển nằm trong “đường 9 đoạn” là trái với Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982.
Nguyễn Văn Toàn
(PS st Theo Báo Biên phòng)