Những Chiến công của Đại đội 4 súng máy anh hùng - Ghi chép: Nguyễn Đại Duẩn
NHỮNG CHIẾN CÔNG ĐỂ LẠI DẤU ẤN KHÔNG QUÊN
CỦA ĐẠI ĐỘI 4 SÚNG MÁY CAO XẠ 12 LY 7 ANH HÙNG
Cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước của dân tộc ta đã hoàn toàn thắng lợi. Bộ đội Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh là một trong những yếu tố đã làm nên những kỳ tích huyền thoại góp phần to lớn kết thúc thắng lợi cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước của dân tộc ta. Cùng với những thắng lợi hào hùng của Bộ đội Trường Sơn – Đường Hồ Chí Minh năm xưa không thể không kể đến những chiến công hiển hách của Đại đội 4, súng máy cao xạ 12ly7, hai lần được phong tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang Nhân dân.
Đại đội 4, súng máy cao xạ 12ly7 được thành lập ngày 10 tháng 5 năm 1965 tại xã Kỳ Hưng, huyện Kỳ Anh, tỉnh Hà Tĩnh thuộc Đoàn 22 huấn luyện của Quân khu 4. Sau 3 tháng huấn luyện được bổ sung vào Đoàn 559 (Binh đoàn 12), là một trong những đơn vị phòng không có mặt sớm nhất trên tuyến đường Hồ Chí Minh.
Ban đầu, đơn vị có 118 cán bộ chiến sĩ. Chính trị viên đầu tiên là Phan Văn Nhật, quê ở Đức Thọ, Hà tĩnh; Đại đội trưởng đầu tiên là Dư Văn Tùy, quê Kiến Xương, Thái Bình. Đơn vị được biên chế thành 2 trung đội, 6 khẩu đội. Đa phần là người Quảng Bình, còn một số ít đồng chí là bộ đội tái ngũ thời chống Pháp.
Thưở đó, trên đường mòn Hồ Chí Minh, đoạn qua Phong Nha – Kẻ Bàng, phà Xuân Sơn là một trong những trọng điểm mà máy bay Mỹ luôn oanh tạc, bắn phá. Nơi đây trở thành “Tọa độ lửa”. Đầu năm 1966, Đại đội 4 được chuyển đến đóng quân tại thôn Xuân Sơn, xã Sơn Trạch, huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình nhằm bảo vệ phà Xuân Sơn, thông xe vào chiến trường. Tuy mới thành lập nhưng Đại đội 4 đã lập chiến công đầu xuất sắc.
Vào ngày 06 tháng 01 năm 1966, hai chiếc máy bay địch vào trinh sát phà Xuân Sơn. Chúng bay rất thấp từ hướng biển vào. Đơn vị tập trung hỏa lực nổ súng. Thế nhưng máy bay địch tẩu thoát. Đây là trận đánh máy bay địch đầu tiên nên chưa có kinh nghiệm. Đơn vị tổ chức học tập, tiếp tục huấn luyện tìm nguyên nhân và rút kinh nghiệm; đưa ra những phương thức hợp lý trong bắn máy bay địch. Vào lúc 14h24 phút, ngày 26/01/1966, (ngày mồng 6 Tết Bính Ngọ) hai chiếc RF101 bay từ phía biển vào trinh sát bến phà. Chiếc thứ nhất lao xuống thấp, với đường bay lắt léo. Cả đơn vị đồng loạt nổ súng. Máy bay bốc cháy cách trận địa khoảng 2km, một chiếc dù màu trắng, đỏ bung ra khỏi máy bay. Cả trận địa reo hò vang vọng cả núi rừng. Ngay sau đó chiếc thứ hai cũng lao xuống, đơn vị tiếp tục nhả đạn. Chiếc này cũng bốc cháy rơi cách trận địa khoảng 15 đến 17km.
Đơn vị cử 7 đồng chí, do đồng chí Đinh Xuân Ngô, trung đội trưởng làm tổ trưởng đi bắt tên giặc lái. Cuộc vây bắt tên giặc lái diễn ra trên núi Lèn Hà của dãy Phong Nha rất khẩn trương. Sau gần một giờ leo núi các chiến sĩ Đại đội 4 đã tóm gọn tên phi công. Tên phi công mặt tái mét, run bần bật hoảng sợ. Khoảng 18 giờ, tên tù binh được đưa về giao cho Ban Chỉ huy đại đội để hỏi cung. Đại đội trưởng Dư Văn Tùy trực tiếp hỏi cung tên phi công (đồng chí Tùy và tên giặc lái đều biết tiếng Nga). Qua hỏi cung, được biết tên phi công là Wilmer Newk Grubb(Grap), sinh năm 1932. Tên phi công cho biết, máy bay hắn chỉ có 1 người lái, đi trinh sát mục tiêu để nắm chính xác tọa độ bến phà, mục tiêu pháo phòng không nhằm báo cho máy bay chiến đấu đến thả bom. Tên phi công được đưa về tạm giam tại gia đình nhà chị Thanh (hiện chị còn sống, hơn 80 tuổi), sau đó bàn giao cho Tỉnh đội Quảng Bình và Bộ quốc phòng.
Sự kiện bắt sống giặc lái Mỹ được lan truyền trong đơn vị, trong toàn quân và dân ta lúc bấy giờ. Đó là chiến công đầu của Đại đội 4 bắn rơi máy bay RF101, là chiếc máy bay thứ 820 của giặc Mỹ bị bắn rơi trên miền Bắc. Đơn vị tổ chức học tập, rút ra những bài học chiến lược trong việc bắn máy bay giặc. Chiến công này đã làm cho tinh thần chiến đấu của đơn vị ngày càng lên cao. Tháng 4 năm 1966, đơn vị được giao nhiệm vụ bảo vệ đoạn đường từ Ngầm Kroong đến biên giới Việt – Lào. Ngày 16/4/1966 hai chiếc C123 thả chất độc hóa học, chúng bay cự li thấp (1800m). Cả đơn vị nhả đạn, chiếc đi đầu bay thoát, chiếc thứ hai bốc cháy bay thẳng về phía biên giới Việt – Lào. Tiếp đó ngày 17/4/1966 đơn vị lại bắn hạ một chiếc B57. Chiến công nối tiếp chiến công. Tính đến tháng 12 năm 1966 đơn vị được công nhận bắn rơi 14 máy bay Mỹ, trong đó có 4 chiếc rơi tại chỗ.
Với những thành tích chiến đấu bắn rơi nhiều máy bay Mỹ, ngày 01 tháng 01 năm 1967, Đại đội 4 súng máy 12ly7 lần đầu tiên được Nhà nước phong tặng đơn vị Anh hùng Lực lương vũ trang Nhân dân với công trạng: Bắn rơi 17 máy bay Mỹ, trong đó có 14 chiếc rơi tại chỗ, bắt sống 1 tên giặc lái Mỹ, bảo toàn được người và trang thiết bị cho tuyến đường 20 Quyết Thắng…
Vui mừng với những thành tích đạt được, Đại đội 4 lại tiếp tục phát huy tinh thần “đánh đâu thắng đó”. Ngày 27/4/1967 ghi dấu kỷ niệm lần đầu tiên đơn vị đánh địch đổ bộ. Từ 6 giờ sáng đến 16 giờ chiều, 48 chiếc máy bay các loại (24 máy bay trực thăng) bay vào cách trận địa khoảng từ 1200 - 2000m. Máy bay thường xuyên oanh tạc, ném bom, bắn súng máy vào trận địa của ta. Chúng luôn hạ thấp độ cao xuống tầm 1200 - 1500m để tìm vị trí đổ quân. Chỉ với 6 khẩu súng 12li7(1 khẩu bị hỏng hóc), tiêu thụ hết cơ số đạn là 2317 viên. Đơn vị đã tham gia chiến đấu ngoan cường với trình độ chiến thuật, kỹ thuật, sự linh hoạt, cơ động bắn cháy 10 chiếc máy bay các loại và một số chiếc bị thương, đẩy lùi cuộc đổ bộ của địch vào lúc 16 giờ, đảm bảo an toàn tính mạng cho toàn đơn vị.
Đầu năm 1968, Đại đội 4 tham gia chiến đấu bảo vệ tuyến đường thuộc Binh trạm 7, cửa ngõ đi vào tỉnh Quảng Nam. Trong thời gian này đơn vị đã tham gia chiến dịch Tết Mậu Thân (1968). Súng máy 12ly7 được đưa lên đồi để đánh địch trong chiến dịch của Sư đoàn Kỵ binh bay Mỹ đổ bộ xuống A Sầu, A Lưới.
Phương án vừa bắn máy bay trực thăng, vừa đánh quân đổ bộ. Công sự nửa chìm nửa nổi. Khi phát hiện quân địch nhảy dù và tụ tập ở phía bên kia đồi, đơn vị đã dùng súng 12ly7 tiêu diệt quân đổ bộ. Sau khi phá được hỏa lực của địch, đơn vị đã yểm trợ cho bộ binh làm chủ trận địa. Cũng trong chiến dịch này, một trận đánh ác liệt nhất là trận đánh địch đổ bộ ở ngầm sông Bồ cuối đường B73. Địch dùng máy bay vừa trinh sát, vừa ném bom ác liệt. Chúng dùng súng 12y7 loại 6 nòng hiện đại bắn như xối xuống ngầm sông Bồ, Tà Lương và cho quân đổ bộ xuống Động Tranh. Đại đội 4 đã phối hợp với đơn vị bộ binh K9, Quân khu Trị Thiên chốt ở đồi 420, 450, dùng súng 12ly7, hạ nòng bắn thẳng vào hai cánh quân địch đang tiến vào chiếm trận địa, diệt được nhiều tên địch. Sau hai ngày địch lại tăng cường viện binh cho quân ồ ạt tiến công. Lợi thế đang ở cao điểm, đơn vị dùng 12ly7 vừa đánh địch trên không vừa bắn lính bộ binh dưới mặt đất. Đơn vị đã phối hợp đơn vị bộ binh K9 Quân khu Trị Thiên lập được chiến công bắn cháy nhiều loại máy bay Mỹ, tiêu diệt được nhiều lính bộ và đánh lùi được kế hoạch đổ bộ chiếm đóng ngầm sông Bồ và cứ điểm Đồi Tranh. Trong trận đánh này, đơn vị C4 chỉ hi sinh hai đồng chí và gần chục đồng chí bị thương. Trong chiến dịch Mậu Thân, Đại đội 4 đã bắn rơi tại chỗ 21 máy bay trực thăng, tiêu diệt 38 tên lính kỵ binh bay và nhiều tên lính đổ bộ trên trực thăng.
Năm 1969, đơn vị vẫn tiếp tục chiến đấu bảo vệ tuyến đường thuộc Binh trạm 7, đã tham gia chiến dịch đánh bọn lính thủy đánh bộ Mỹ đổ bộ xuống Ko Ka Va, Con Mèo, Đỉnh 34, Động Con Tiên. Địch đã đánh nhiều đợt, nhiều ngày gây khó khăn cho quân ta vận chuyển quân, lương. Tại cao điểm Ko Ka Va, địch cho 6 tiểu đoàn Mỹ - Ngụy chiếm đóng nhiều lần. Cuộc chiến đấu với quân địch diễn ra vô cùng ác liệt. Đại đội 4 súng máy cao xạ 12ly7 phối hợp với Tiểu đoàn cao xạ 36 và các đơn vị của Binh trạm 42 đã chiến đấu anh dũng. Vừa bảo vệ trọng điểm, vừa cơ động linh hoạt đã bắn rơi, bắn cháy nhiều máy bay địch. 12 chiếc trực thăng rơi tại chỗ, 5 máy bay cường kích bị bắn rơi, bắn cháy.
Cuối năm 1970, đầu năm 1971, đơn vị hành quân từ Tây Thừa Thiên-Huế sang Lào tham gia chiến dịch Nam Lào. Lúc này đơn vị tham gia đánh địch ở cao điểm 550, có ngày bắn rơi 5 máy bay trực thăng Mỹ. Hơn thế, đơn vị đã nhanh chóng chiếm đỉnh cao 723. Cùng với quân dân Lào mang lại nhiều chiến thắng ở chiến trường đường 9 – Nam Lào.
Với những thành tích trong chiến đấu, tham gia bảo vệ các tuyến đường, ngày 01 tháng 10 năm 1971, một lần nữa Đại đội 4 súng máy cao xạ 12ly7 lại được Nhà nước phong tặng danh hiệu Đơn vị Anh hùng Lực lượng vũ trang Nhân dân với công trạng: Bắn rơi 153 máy bay Mỹ…
Chiến dịch đường 9 – Mường Phìn, Pha Lan, Đồng Hến cuối năm 1972, đầu năm 1973, đơn vị đã tham gia đánh địch ở cao điểm 310 cạnh cánh đồng La Hả, Bản Phồn…được Chính uỷ Đặng Tính đến tận trận địa động viên, khen ngợi. Chính ủy đã chỉ thị cho đơn vị quyết chiến với bọn ngụy Lào cho đến ngày nước Lào ngừng bắn, đình chiến.
Đầu năm 1973, đơn vị hành quân về đóng quân tại bến phà Long Đại, xã Hiền Ninh và đơn vị được chuyển sang sử dụng pháo phòng không 37mm. Cuối năm 1973 vào ngã Tư Thạch Bàn bảo vệ chỉ huy sở Bộ Tư lệnh Trường Sơn, lúc này phối thuộc cùng Tiểu đoàn 122 cao xạ.
Năm 1974 đơn vị vào bảo vệ khu vực Bến Than sông Bến Hải. Tháng 3 năm 1975 phối thuộc Trung đoàn 227 hành quân tham gia chiến dịch Hồ Chí Minh.
Tháng 4 năm 1975 tiến vào giải phóng Thành phố Nha Trang và bảo vệ thành phố. Tại đây, Tư lệnh Đồng Sĩ Nguyên đã chỉ thị đơn vị ở lại bảo vệ Bộ Tư lệnh Trường Sơn tại Nha Trang.
Sau khi miền Nam hoàn toàn giải phóng, tháng 5 năm 1975, Đại đội C4 Anh hùng lại hành quân sang Lào tham gia giải phóng cho nước bạn. Đến tháng 8 năm 1975 quay trở về khu vực Bến Than sông Bến Hải tham gia xây dựng Nghĩa trang Liệt sĩ Trường Sơn.
Lịch sử đã sang trang, Đại đội 4 Anh hùng lại nhận trọng trách mới. Năm 1976 chuyển sang làm đường tại Dìn Dìn đi qua nông trường Việt Trung (huyện Bố Trạch, Quảng Bình) lên xã Trường Sơn, huyện Quảng Ninh. Sau khi hoàn thành cơ bản con đường này đơn vị lại chuyển sang Lào, bổ sung vào Trung đoàn 8, Sư đoàn 384, Binh đoàn 12, tham gia xây dựng cầu đường giúp nước bạn Lào.
Ngoài chiến đấu giỏi, đơn vị đã tổ chức Văn hóa văn nghệ, tham gia hội diễn với nhân dân địa phương nơi đóng quân, với các đơn vị bạn. Khi có điều kiện đơn vị tổ chức vui chơi thể thao, bóng chuyền và tăng gia sản xuất đảm bảo tốt công tác hậu cần và đời sống cho đơn vị.
Trên đây chỉ là một số trận đánh để lại dấu ấn sâu sắc trong hàng trăm trận đánh địch của Đại đội 4 súng máy cao xạ 12ly7, thuộc Bộ Tư lệnh 559, trong chặng đường 10 năm(1965 - 1975) “xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước…”. Đại đội 4 súng máy cao xạ 12ly7 đã lập nhiều chiến công hiển hách. Đã tham gia hàng trăm trận đánh độc lập, phối hợp với lực lượng bộ binh; chiến đấu ở 43 địa danh khốc liệt trên đất lửa Quảng Bình, Thừa Thiên – Huế, Đường 9 – Nam Lào lập nên nhiều chiến công oanh liệt. Bắn rơi 156 máy bay Mỹ, gồm 29 kiểu loại. Bắt sống
01 tên giặc lái, têu diệt 38 lính kỵ binh bay…
Đại đội 4 súng máy cao xạ 12ly7 được Nhà nước hai lần phong tặng danh hiệu Đơn vị Anh hùng Lực lượng vũ trang Nhân dân. Ngoài danh hiệu cao quí trên đơn vị còn được Nhà nước tặng thưởng nhiều Huân, Huy chương cao quí: Hàng trăm cán bộ chiến sĩ được tặng Huân, Huy chương bằng khen, giấy khen và các danh hiệu Chiến sĩ Quyết thắng, Chiến sĩ Thi đua, Dũng sĩ diệt Mỹ, diệt máy bay…Đã đào tạo cho quân đội nhiều cán bộ chiến sĩ giỏi có năng lực phẩm chất, kỷ luật và nhiều cán bộ trở thành đội ngũ cốt cán của cấp Sư đoàn,Trung đoàn, Tiểu đoàn.
Có được những thành tích trên là nhờ một phần vào đội ngũ chỉ huy tài ba, có những cách đánh sáng tạo. Đó là sức mạnh đoàn kết, lòng yêu nước, căm thù giặc, lòng dũng cảm gan dạ dám hi sinh của các chiến sĩ. Niềm vui của đơn vị Đại đội 4 Anh hùng đã làm nên những chiến công vang dội không thể quên được những đồng đội đã anh dũng hi sinh. Hãy kính cẩn nghiêng mình nhớ tới 32 liệt sĩ của Đại đội 4 Anh hùng đã ra đi mãi mãi cho sự nghiệp giải phóng đất nước, cho cuộc sống chúng ta hôm nay..
Tên tuổi Đại đội 4 súng máy cao xạ 12ly7 trực thuộc Bộ Tư lệnh 559, sẽ mãi mãi xứng đáng là đơn vị 2 lần Anh hùng, đã đi vào huyền thoại của cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước thần thánh của dân tộc ta.
--------------------------
1, Bài viết theo lời kể của Trung tá Lê Ninh, hội viên Hội CCB xã Hiền Ninh,
huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình, nguyên Chính trị viên Đại đội 4 súng máy
cao xạ 12ly7(từ 1965 – 1975)
2, Tư liệu tham khảo: Kỷ yếu Đại đội 4 súng máy cao xạ 12ly7 hai lần Anh hùng
Nguyễn Đại Duẫn
Hội viên Hội VHNT Quảng Bình
Số nhà 51, đường Nguyễn Hữu Cảnh, thị trấn Quán Hàu, huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình
ĐT: 097719453.