TIỂU THUYẾT “DÒNG SÔNG MANG LỬA” -
BẢN HÙNG CA VỀ KỲ TÍCH TRƯỜNG SƠN
.jpg)
Bìa cuốn sách "Dòng sông mang lửa"
Vào ngày 25/7/2025 tới đây tại Hà Nội, Nhà Xuất bản Hội Nhà văn và Hội Truyền thống Xăng dầu – Đường ống Trường Sơn sẽ phối hợp tổ chức Lễ giới thiệu cuốn tiểu thuyết “Dòng sông mang lửa” của Thiếu tướng, nhà văn Hồ Sỹ Hậu. Đây là một sự kiện văn hóa quan trọng, đánh dấu sự tái bản của một tác phẩm văn học giá trị, góp phần làm sâu sắc thêm ký ức về một giai đoạn hào hùng của dân tộc.
Thiếu tướng, nhà văn Hồ Sỹ Hậu là nguyên Cục trưởng Cục Kinh tế, Bộ Quốc phòng. Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, ông chính là một kỹ sư trực tiếp thiết kế và thi công tuyến đường ống xăng dầu xuyên Trường Sơn. Kinh nghiệm thực tiễn và sự am hiểu sâu sắc về chiến trường đã hun đúc nên một tác phẩm chân thực, đầy cảm xúc như “Dòng sông mang lửa”. Ông là người đã trải nghiệm những gian khổ, hy sinh của những người lính đường ống, và chính những trải nghiệm ấy đã được tái hiện một cách sống động trong từng trang sách của ông.
“Dòng sông mang lửa” là tiểu thuyết tái hiện lịch sử của bộ đội đường ống Trường Sơn, từ những thước ống đầu tiên vượt qua tam giác lửa Vinh-Nam Đàn-Linh Cảm năm 1968 cho đến Ngày Toàn thắng 30/04/19754. Tác phẩm không chỉ là một cuốn tiểu thuyết thông thường mà còn là một bản anh hùng ca về tuyến đường ống dẫn xăng dầu xuyên Trường Sơn. Nội dung tiểu thuyết khắc họa cuộc đấu trí gay cấn giữa sự đánh phá khốc liệt của Không lực Hoa Kỳ và sự dũng cảm, mưu trí, sáng tạo của bộ đội đường ống.
.jpg)
Thiếu tướng, nhà văn Hồ Sỹ Hậu (ảnh: Tạp chí điện tử gia đình Việt Nam)
Cuốn sách đưa người đọc trở về những năm tháng chiến tranh ác liệt, nơi những người lính phải đối mặt với muôn vàn khó khăn, hiểm nguy. Thiếu thốn xăng dầu đã khiến mọi hoạt động vận chuyển đều bị đình trệ, đẩy các mặt trận và Đoàn 559 vào tình thế cực kỳ khó khăn. Huyền thoại về Đường ống xăng dầu đã đi vào lịch sử như một trong những nhân tố quan trọng góp phần quyết định thắng lợi của cuộc chiến tranh chống Mỹ, cứu nước, được viết nên bằng sức mạnh tinh thần, ý chí và nghị lực phi thường của người lính Trường Sơn.
Tác phẩm đi sâu vào chi tiết cuộc sống và chiến đấu của người lính. Từ những chuyến xe chở đoàn Phái viên Tổng cục Hậu cần vượt trọng điểm Truông Bồn dưới ánh đèn dù sáng rực, đến những hang đá làm nơi ẩn náu và hàn bể chứa xăng lớn. Người đọc sẽ được chứng kiến những khoảnh khắc căng thẳng, khi bom đạn liên tục trút xuống, làm rung chuyển mặt đất. Cuốn sách kể về những tấm gương hy sinh anh dũng, thân phận người lính trong chiến tranh, trong đó có những người sau này đã được vinh danh Anh hùng Lực lượng vũ trang như Trung sĩ Nguyễn Lương Định (nhân vật Định trong tiểu thuyết).
“Dòng sông mang lửa” miêu tả chi tiết những sáng tạo phi thường của bộ đội đường ống. Khi đường bộ bị địch chặn ác liệt và thời tiết khắc nghiệt, việc vận chuyển xăng gặp bế tắc. Trước tình thế đó, Binh trạm đã phải dừng vận hành tuyến ống tự tạo. Các kỹ sư và chiến sĩ đã phải tận dụng mọi vật tư, thiết bị có sẵn, thậm chí dùng cả tôn hai ly hàn thành tuyến ống vượt núi. Đặc biệt, có những đoạn ống được nối tiếp bằng những cây lồ ô đục thủng các mắt, tạo nên một tuyến ống độc nhất vô nhị trên thế giới. Điều này cho thấy tinh thần dám nghĩ, dám làm và sự kiên cường của người lính Trường Sơn trong điều kiện vô cùng khó khăn.
Tiểu thuyết cũng phơi bày những hiểm nguy rình rập hàng ngày trên các trọng điểm giao thông. Trọng điểm 468, với chiều dài hơn ba cây số, một bên là núi cao, sườn dốc dễ sạt lở, một bên là vực sâu, trở thành hiểm địa, nơi máy bay địch tập trung ngăn chặn. Hàng chục loại bom đạn từ bom phá, bom từ trường, bom nổ chậm, bom cháy, bom bi, bom lá, bom tai hồng đến bom vướng nổ đã cày nát trọng điểm, khiến cho suốt đoạn đường không còn sinh vật nào tồn tại. Tuy nhiên, những người lính vẫn bám trụ, sửa đường, dọn bom và vận chuyển xăng bằng sức người, vượt qua bùn lầy ngập đến đầu gối.
Tác giả không chỉ tập trung vào những chiến công mà còn khắc họa những mất mát, hy sinh thầm lặng. Những ngôi mộ mới của các chàng trai tuổi mười tám, mười chín hy sinh vì bom bi khi làm việc trên mặt đường. Câu chuyện về người lính trẻ mất anh trai vì bom đạn, hay những trường hợp ngộ độc xăng do thiếu phương tiện phòng hộ, để lại di chứng nặng nề cho cả thế hệ hiện tại và mai sau. Những câu chuyện này là những mảnh ghép của lịch sử và là lời nhắc nhở về giá trị của hòa bình, lòng yêu nước và tinh thần bất khuất của con người Việt Nam.
Cuốn sách còn đề cập đến hệ thống đường ống xăng dầu đã phát triển thành bốn Trung đoàn với chiều dài hàng ngàn cây số, thể hiện quy mô và tầm quan trọng của công tác đảm bảo xăng dầu cho chiến trường24. Việc thành lập Cục Xăng dầu thuộc Bộ Tư lệnh 559 để thống nhất chỉ huy hệ thống đường ống và đảm bảo xăng dầu cho các mặt trận là minh chứng cho sự chuyên nghiệp và hiệu quả của quân đội Việt Nam.
“Dòng sông mang lửa” được xuất bản lần đầu vào năm 2012 và đã được tặng Giải B Giải sáng tác, quảng bá các tác phẩm văn học, nghệ thuật, báo chí của Bộ Quốc phòng về đề tài lực lượng vũ trang và chiến tranh cách mạng giai đoạn 2009-2014. Kể từ khi xuất bản, cuốn sách đã nhận được sự quan tâm, giới thiệu và nghiên cứu từ nhiều nhà văn, nhà phê bình văn học và công chúng. Đặc biệt, cuốn sách được đông đảo độc giả, nhất là những người lính Trường Sơn đã đi qua chiến tranh đón nhận một cách nồng nhiệt.
Với một cái nhìn tổng thể, “Dòng sông mang lửa” của Hồ Sỹ Hậu là một tác phẩm đa chiều, vừa mang giá trị lịch sử sâu sắc, vừa có sức hút nghệ thuật và ý nghĩa giáo dục lớn lao. Tác phẩm không chỉ là một bản anh hùng ca về tuyến đường ống dẫn xăng dầu xuyên Trường Sơn mà còn là một lời nhắc nhở về giá trị của hòa bình, lòng yêu nước và tinh thần bất khuất của con người Việt Nam. Tác phẩm xứng đáng được xem là một trong những viên ngọc quý của văn học chiến tranh cách mạng Việt Nam và cần được tái bản nhiều lần để đến được với đông đảo độc giả trong và ngoài nước.
Việc tái bản lần này cũng xuất phát từ sự thôi thúc của đồng đội và độc giả nói chung, cho thấy sức sống và tầm ảnh hưởng lâu dài của cuốn sách. Cuốn sách cho ta biết những người lính (đường ống) trong chiến tranh “đã sống, đã chiến đấu, đã yêu và đã chết như thế nào”. Đường ống xăng dầu trong chiến tranh có thể ví như một dòng sông mang lửa vì chỉ trúng một mảnh bom là bùng cháy, khi đó máy bay địch sẽ bâu lại đánh phá, tổn thất và thương vong khó mà đo đếm được. Mặc dù vậy, đường ống vẫn vượt qua núi cao, vực sâu, thời tiết khắc nghiệt, sự đánh phá hủy diệt từ trên không và sự ngăn chặn của bộ binh địch, đưa xăng vào tận Nam Bộ. Tư lệnh bộ đội Trường Sơn Đoàn 559 Đồng Sĩ Nguyên đã đánh giá: “Nếu đường Trường Sơn là huyền thoại thì đường ống xăng dầu là huyền thoại trong huyền thoại đó”.
Lễ giới thiệu cuốn tiểu thuyết “Dòng sông mang lửa” diễn ra vào ngày 25/7/2025 tại Hà Nội. Sự kiện này là dịp để công chúng, các nhà nghiên cứu, cựu chiến binh và thế hệ trẻ gặp gỡ tác giả, tìm hiểu sâu hơn về tác phẩm và những giá trị lịch sử, văn hóa mà nó mang lại. Đây cũng là cơ hội để tôn vinh những đóng góp to lớn của lực lượng xăng dầu – đường ống Trường Sơn trong công cuộc kháng chiến vĩ đại của dân tộc. Nhà xuất bản Hội Nhà văn và tác giả mong muốn tiếp tục làm cho độc giả, nhất là các bạn trẻ hiểu hơn về một kỳ tích trong lịch sử chiến tranh của dân tộc ta.
Phạm Sinh
(ST Theo Tạp chí Nhà Văn & Cuộc sống - Hội Nhà văn Việt nam)