Đọc nhật ký-nhớ Trường Sơn và nước bạn Lào,hồi ký dự thi của Đặng Sỹ Ngọc
Dự thi Hào khí Trường Sơn
ĐỌC NHẬT KÝ – NHỚ TRƯỜNG SƠN VÀ NƯỚC BẠN LÀO
I. NGÀY ẤY
Bộ đội Trường Sơn có từ năm 1959, gần 10 năm sau tôi mới được nối tiếp đồng đội lên Trường Sơn hoạt động. Đó là năm 1968, khi giặc Mỹ thua đau vì sự nổi dậy đồng loạt của toàn miền nam đầu tết Mậu Thân. Chúng phải ngừng đánh phá miền Bắc, nhưng lại dùng bom đạn dày đặc đánh phá phía tây dãy Trường Sơn thuộc lãnh thổ nước CHDCND Lào. Chiến sự trở nên vô cùng ác liệt.
Thực hiện chức năng của người chiến sỹ quân đội nhân dân Việt Nam (đâu có giặc là ta cứ đi), tôi đã cùng đơn vị nghe theo lời dạy của Bác Hồ, (giúp bạn là giúp mình). Vui mừng sang phía tây Trường Sơn chiến đấu. Dẫu biết rằng sẽ trải qua những trận đánh đầy hy sinh tổn thất, nhưng với trào lưu yêu nước, cả đơn vị xung phong, mỗi người tự viết đơn, có người ký bằng máu tỏ rõ ý chí (trung với Đảng, hiếu với dân, sẵn sàng hy sinh vì độc lập tự do của tổ quốc, vì chủ nghĩa xã hội, nhiệm vụ nào cũng hoàn thành, khó khăn nào cũng vượt qua, kẻ thù nào cũng đánh thắng) và cũng là dịp vinh dự được làm nhiệm vụ quốc tế cao cả của mình.
Trải qua những trận đánh đêm ngày với không quân Mỹ và cả lực lượng bộ binh địch. Để bảo vệ nhân dân, bảo vệ những đoàn xe qua nước bạn đưa nguồn lực của miền Bắc ruột thịt tiếp tế cho đồng bào miền Nam yêu thương, mưa nắng đầy khắc nghiệt.
Từ 1968 đến 1972 nhiều đồng đội của tôi đã ngã xuống không về, các liệt sỹ khi hy sinh còn mang nổi nhớ quê hương tổ quốc, nhớ cha mẹ bạn bè tha thiết. Có liệt sỹ trước lúc tắt thở còn hô: “Hồ Chủ tịch muôn năm”. Đó là liệt sỹ Trần Huy Hiệu, quê Ứng Hòa- Hà Nội, lúc giao thừa của 1968-1969 tại bản Tà Lạt – Cửa Rừng. Rồi anh Tùng quê Thanh Hóa. Anh Tự quê Hải Phòng, anh Tiếp quê Hà Nam, anh Khánh quê Nghệ An….nhiều lắm. Các anh đã thứ tự hy sinh ở các trận địa trên dãy Trường Sơn này. Tôi cũng bị thương nhiều lần làm gẫy tay, gẫy chân và sức ép vì bom đạn. Lại còn biết bao lần sốt rét ác tính, thú rừng truy hại. Có lần bị lũ cuốn ở khe suối khi có một trận mưa bất ngờ đổ xuống. Những ngày nắng cháy da, nước hiếm khát đến nổi uống cả những ca nước đầy hơi tanh mùi phân của thú rừng. Được đồng đội nhanh chóng cứu chữa. Được nhân dân các dân tộc Khùa, Mày, Vân Kiều và Lào…yêu thương che chở đùm bộc, tôi vẫn sống. Bởi vậy, có đau thương bao nhiêu, tôi cũng chỉ muốn trở về với Trường Sơn, với đồng đội để tiếp tục hoàn thành nhiệm vụ tiếp theo.
Ở phía Tây dãy Trường Sơn, tôi được biết ít nhất có 10% người các bản Lào nói được tiếng Việt. Đây là vốn quý để bộ đội chúng tôi giao lưu với họ. Còn tiếng Lào của tôi chỉ biết bập bỏm đôi từ. Vậy mà tôi cũng hiểu được, nhân dân Lào cùng dũng cảm kiên cường. Bảo vệ quê hương làng bản, họ nghèo về vật chất, nhưng giàu về tình, tâm, thân, thiện sẵn sàng đóng góp sức người, sức của để xây dựng và nuôi sống bộ đội yêu nước Lào. Đồng thời cũng giúp đỡ bộ đội Việt Nam chiến đấu ngày đêm. Họ trung thực hiền lành chịu khó. Có cao điểm hàng hóa của ta bị địch đánh tung tóe. Họ vẫn không đọng đến, họ còn nhường cả bản làng cho bộ đội ta mở đường đi qua, phục vụ tuyến trước bởi họ nhận rõ kẻ thù chung của 2 dân tộc Việt Lào.
Bởi vậy, tôi rất khâm phục và yêu quý nước Lào như yêu quý trái tim tôi.
Có 4 năm thôi so với các đồng đội mở đường 559 thì tôi còn ít quá, nhưng tôi cũng đã góp phần trách nhiệm với con đường Trường Sơn. Tôi được khen thưởng và lớn hơn là được kết nạp đảng trên tuyến đường Trường Sơn.. Đã 50 năm trôi qua, may mắn thay trong những ngày xa xưa huyền thoại của tuổi trẻ, tôi có ghi được những dòng Nhật ký chân thực. Tôi ghi hàng ngày với mục đích làm kỷ niệm cho đời nếu sau cuộc chiến tranh sinh tử mình còn tồn tại, ghi để luôn nhắc nhở mình nâng cao ý chí rèn luyện đạo đức. Tránh bớt đi những thất bại do không biết mà vấp phải. Tôi không nghĩ rằng viết nhật ký để sau này được công bố. Tôi ghi thật tâm những suy nghĩ, những diễn biến về tình đồng đội về những trận chiến đấu người còn, người mất, có trận thắng, có trận thua, ghi cả những tiếng chim kêu, vượn hót, ở non cao vực thẳm và cả những sinh hoạt yếu kém của mình để tu dưỡng.
Nhiều năm sau ngày thống nhất non sông cả trường sơn có cuộc sống hòa bình. Nhật ký của tôi được một bộ phận văn hóa tư tưởng giải thích thu hội. Họ nói như là (tài sản quốc gia) tôi vui vẻ nạp.
Tôi được nhà văn, nhà báo, nhà thơ Đặng Vương Hưng kỳ công biên soạn. Dù nhật ký đã bị nhiều chỗ mờ nhòe mục nát do chất liệu giấy mực và thời gian. Lại được nhà XBCAND lựa chọn in ấn công bố phát hành, cuốn sách có tựa đề (Trời xanh không biên giới) mang tên tôi, nằm trong tủ sách (mãi mãi tuổi 20) tôi thật sự vui mừng, biết ơn nhà nước.
Cảm ơn anh Vương Hưng và nhà xuất bản CAND, tôi như trẻ lại mãi mãi tuổi 20, để đọc nhật ký cho đồng đội, cho những người thân nghe.
Vậy là những ký ức mưa nắng, gian khổ chiến đấu ác liệt trên dãy Trường Sơn lại ào về. Tôi nhớ không nguôi những cánh rừng trùng điệp trải tít tắp cả chân trời xa. Những đỉnh lèn đồ sộ hiên ngang cao vút ngày đêm bị bom đạn giày xéo như Pa Nấp, Xiêng Phan… Nhưng khu nào cũng đông đúc bộ đội, TNXP và các lực lượng của hai nước, đầy ắp những kho hàng, những đoàn xe quân sự chở hàng vào ra trên tuyến đường đầy bom đạn, đầy bụi mù về mùa khô, nhão choẹt sa lầy về mùa mưa.
Vào đầu tháng 9 năm 1969, là đơn vị cơ giới phòng không. Chúng tôi có nhiệm vụ bảo vệ các đoàn xe của các binh trạm trên đường 12A ra hết mới được rút quân. Trên đỉnh Trường Sơn đã mưa gió cuộn về, bất ngờ tin Bác Hồ từ trần, các cán bộ chiến sỹ đều buồn thương vô hạn, không có cách nào khác. Đành phải làm lễ tang Bác trên đỉnh Trường Sơn. Cán bộ đại đội giao cho tôi đọc điếu văn kính Bác. Tôi biết dễ xúc động nên từ chối mà không được. Đọc đến giữa chừng, tôi đã òa khóc. Vậy là cả đại đội cùng khóc.
Ngày 01 tháng 10 năm 1971. Đại đội của tôi vinh dự được Chủ tịch nước Tôn Đức Thắng ký lệnh tuyên dương tập thể anh hùng các lực lượng vũ trang cũng trên đỉnh Trường Sơn này, vì đã hoàn thành mọi nhiệm vụ được giao.
Ôi Trường Sơn, bao nổi nhớ, ngậm ngùi chan chứa đầy nước mắt và vinh quang.
II. BÂY GIỜ
Tôi đã ở tuổi 70, năm ngoái để kỷ niệm 50 năm ngày lần đầu đến với Trường Sơn. Đường HCM lịch sử, từ nổi nhớ không nguôi, tôi quyết định thực hiện một chuyến đi thăm lại Trường Sơn. Tại các nghĩa trang quốc gia Quảng Trị, tôi đã được cùng các đoàn CCB tổ chức đến thắp hương một số lần. Còn phía tây tôi đã mơ ước nhiều năm.
Tôi chuẩn bị đầy đủ tư trang, giấy tờ tùy thân như hộ chiếu, các huy hiệu CCB, huy hiệu Trường Sơn và huy hiệu Việt Lào, mua thêm ít lương khô, thẻ hương cùng ít tiền đã dành dụm. Dù mang thương tật mất sức 81%, tôi vẫn quyết cùng xe máy Wawea, xuất phát từ nhà ở Vinh lên hệ thống đường Trường Sơn hiện đại, cảm nhận đầu tiên là xe và tôi cứ bon bon, chứ không có sự gập gềnh xóc nhảy như thời xa xưa. Qua tỉnh Hà Tĩnh đến Thanh Lạng của đất Quảng Bình tới đường 12A. Tôi rẽ vào khe Tang, Khe Ve, La Trong Y Leng, vào Bãi Dinh đến cổng trời. Tại cửa khẩu Cha Lo, tôi đã nhìn được sang nước bạn đang đầy những giải mây trắng, phủ mênh mong những bản làng có màu xanh, hòa bình mát dịu, tôi đã từng chiến đấu, bảo vệ. Ở đó là các bản Sàng, Thong Kham, Tà Lạt, Bản Bưng….Ở đó, đã có những cô gái Lào, từng hát cho tôi nghe. (Ờ ái ơi ơi Tà Hán Việt Ngam lai), (Ới anh ơi bộ đội Việt đẹp lắm)…rồi nướng sắn, cho tôi ăn lúc tôi bị đói, từng múc nước trong suối ở những đá hóc len cho tôi uống khi tôi đã bị thương. Đó là Nọong Nhon, Nọong Nhen xinh đẹp sống tại bản Tà Lạt…tóc các cô bao giờ cũng búi lên như tháp chùa…thế là tôi quyết tâm đi tiếp. Bỏng một trận mưa bay trong ánh nắng sáng vàng làm tôi ướt nhẹ, cùng lúc mấy đồng chí bộ đội biên phòng ngăn tôi lại, tôi đưa giấy tờ tùy thân báo cáo rằng: tôi muốn thăm lại chiến trường xưa. Đồng chí trung tá chỉ huy ân cần nói với tôi: Bác là thương binh, CCB đi một mình qua hàng trăm km để đến miền sơn cước của tổ quốc. Ôi! Quý hóa quá, anh em chúng tôi thật xúc động, nhưng bên ấy đang có mưa lũ. Nếu bình thường, chúng tôi sẽ cùng bộ đội bạn đón bác sang. Bởi bác là khách quý vô cùng của tình nghĩa Trường Sơn.
.jpg)
Tác giả thứ 3 hàng đầu từ phải sang gặp mặt đồng đội tại ATK Định Hóa – Thái Nguyên 2016
Tôi chột dạ thầm tiếc, nhìn lại phía Tây một lần nữa, tôi cảm ơn, các đồng chí bộ đội rồi nổ máy xe quay về.
Tôi đi chậm rãi, nhìn núi rừng trời đất mênh mong, đẹp quá, nhớ đến câu thơ của Tố Hữu.
Đẹp vô cùng Tổ quốc ta ơi!
Qua cổng trời, tôi về đoạn đường ngày xưa gọi là cua tay áo, nơi đây ngày xưa thanh niên xung phong của các tỉnh Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình rất đông đã trực lấp hố bom mở đường. Đúng nơi này, các cô đã trêu mình và các đồng đội hết mức. Nhưng mình lại hò câu hò thao điều hò Thanh Hóa.
Thương em trong dạ vô cùng
Trèo tường quên mệt- ngậm gừng quên cay.
Nơi đây là hốc đá, có anh bạn tên Mạc người Thanh Hóa trực đếm bom làm dấu đã đánh bẩy bắt được một con cao 15kg màu lông hoa đẹp lắm.
Nơi kia là cua Bãi Dinh, đồng đội và tôi đã đưa thi hài các liệt sỹ về chôn cất, như anh Hiệu, anh Tiếp, anh Tùng. Ở đó, đã có rất nhiều mộ của các thanh niên xung phong. Xa kia bên bờ suối, trận địa từng triển khai. Tôi đã câu được những con cá lăng, cá chạnh to bự về cái thiện cho đơn vị khi mới tập kết chưa vào trận. Và nơi kia nữa, người dân tộc đã đưa thực phẩm chuối, măng đổi muối gạo của bộ đội….
Bây giờ tôi được gặp lại những người dân Trường Sơn xưa. Họ đã có cuộc sống tiến kịp cùng miền xuôi: có nhiều xe máy ô tô, trẻ con có xe đạp, đồng phục nối nhau tới trường. Tôi vẫn gặp những phụ nữ mang gùi đầy sản phẩm như sắn, dứa, măng, rau…nặng trĩu trên lưng.
Tôi đã dừng lại hỏi vài người về các mộ liệt sỹ: Họ bảo rằng: Ồ chỉ còn các bia tưởng niệm nửa thôi, các hài cốt đã được nhà nước đưa về sâu trong lòng tổ quốc như nghĩa trang Đồng Lê, Quỳ Đạt…Quảng Bình.
Tôi dừng lại, đọc không hết được danh sách, các liệt sỹ trên các bia tưởng niệm.
Tôi chỉ chụp vài hình ảnh như chợ Y Leng, cổng trời, cầu Khe Ve, khe Tăng này. Về làm kỷ niệm và chia sẽ với mọi người./.
Đặng Sỹ Ngọc
(Nhà 3- ngõ 6-đường Tuệ Tĩnh,Hưng Dũng- TP Vinh- Nghệ An.ĐT: 0973359476)