Phó tổng Tham mưu trưởng Trần Sâm - Kiến trúc sư xây dựng lực lượng

                                        Nguồn: Nguyệt  san Sự kiện và Nhân chứng

Năm 1953, lúc 35 tuổi, đang là Tư lệnh kiêm Chính ủy Liên khu 4, đồng chí Trần Sâm được điều động về Bộ Tổng Tham mưu giữ chức Cục trưởng Cục Quân lực. Trong Chiến dịch Điện Biên Phủ, ông kiêm chức Trưởng ban Quân lực mặt trận, thuộc cơ quan tham mưu Sở chỉ huy mặt trận.

Sau năm 1954, Cục trưởng Cục Quân lực Trần Sâm được giao nhiệm vụ giúp Tổng Tham mưu trưởng Văn Tiến Dũng soạn thảo Đề án xây dựng lực lượng quân đội trong thời bình (1955-1960). Năm 1957, ông được bổ nhiệm giữ chức Phó chủ nhiệm Tổng cục Hậu cần.

Đầu năm 1960, đồng chí Trần Sâm được Chủ tịch Hồ Chí Minh bổ nhiệm giữ chức Phó tổng Tham mưu trưởng Quân đội nhân dân Việt Nam. Trên cương vị này, ông được giao nhiệm vụ giúp Tổng Tham mưu trưởng chỉ đạo công tác xây dựng lực lượng, tổ chức biên chế, bảo đảm vũ khí và trang bị kỹ thuật của các binh chủng, quân chủng, bộ đội chủ lực, bộ đội địa phương, dân quân tự vệ ở miền Bắc. Đồng thời, tham gia chỉ đạo công tác xây dựng lực lượng, tổ chức biên chế, bảo đảm quân số, vũ khí và trang bị kỹ thuật đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ chiến đấu của chiến trường miền Nam, chiến trường Lào.

Đồng chí Trần Sâm

Ngày 25-2-1961, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết về nhiệm vụ quân sự trong 5 năm (1961-1965). Nghị quyết xác định: Để đủ sức hoàn thành nhiệm vụ sẵn sàng chiến đấu bảo vệ miền Bắc, giải phóng miền Nam và làm nhiệm vụ quốc tế, phải ra sức xây dựng lực lượng vũ trang, lấy xây dựng lục quân làm chủ yếu, đồng thời tăng cường xây dựng thêm cơ sở và lực lượng cho Quân chủng Hải quân và Quân chủng Phòng không-Không quân, kiện toàn các binh chủng, bảo đảm các cơ sở hậu cần kỹ thuật, xây dựng lực lượng hậu bị mạnh mẽ, tổ chức dân quân rộng rãi vững chắc.

Chấp hành nghị quyết của Bộ Chính trị, Bộ Tổng Tham mưu đề xuất phương hướng tổ chức các lực lượng bộ đội thường trực gọn, mạnh, cơ động nhanh. Theo phương hướng tổ chức lực lượng được xác định, ngày 17-4-1961, đồng chí Trần Sâm thay mặt Bộ Tổng Tham mưu trình và được Quân ủy Trung ương thông qua Đề án kế hoạch bảo đảm vũ khí và trang bị kỹ thuật cho lực lượng vũ trang từ năm 1961 đến năm 1965. Theo đó, việc cải tiến trang bị và bổ sung trang bị hằng năm cho các binh chủng thuộc khối lục quân, hải quân và phòng không-không quân sẽ tiến hành từng bước có trọng điểm. Về tổ chức, quân đội hình thành 3 loại biên chế: Đủ quân, thiếu biên chế và biên chế khung. Cách tổ chức đó vừa đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ xây dựng, huấn luyện chính quy sẵn sàng chiến đấu, vừa bảo đảm sẵn sàng khôi phục và mở rộng lực lượng trong giai đoạn đầu chiến tranh.

Đến năm 1962, lực lượng dân quân và hậu bị ở miền Bắc đã phát triển rộng khắp, tổ chức biên chế dựa trên cơ sở sản xuất và được huấn luyện theo quy định từng thời gian. Việc huấn luyện quân sự ở các trường đại học, trung học chuyên nghiệp bước đầu được triển khai.

Sau hơn hai năm đảm nhiệm chức vụ Phó tổng Tham mưu trưởng, đồng chí Trần Sâm được Chủ tịch nước bổ nhiệm giữ chức Thứ trưởng Bộ Quốc phòng kiêm Chủ nhiệm Tổng cục Hậu cần; được Ban Bí thư Trung ương Đảng chỉ định giữ chức Bí thư Đảng ủy Tổng cục Hậu cần. Thời gian này, được sự viện trợ của Liên Xô, Trung Quốc và các nước anh em, ngành hậu cần quân đội đã tạo ra lượng dự trữ về vũ khí, trang bị kỹ thuật rất lớn. Trong đó, có hàng vạn tấn vũ khí, đạn dược các loại, trên 7.000 xe vận tải, tăng thêm cơ số dự trữ xăng dầu, thuốc quân y, lương thực, thực phẩm. Hệ thống kho tàng các loại được xây dựng tại các căn cứ.

Thiếu tướng, Phó tổng Tham mưu trưởng Trần Sâm kiểm tra sẵn sàng chiến đấu tại một đơn vị pháo phòng không bảo vệ Hà Nội năm 1972. Ảnh tư liệu

Tháng 8-1963, Quân ủy Trung ương ra nghị quyết giao cho Tổng cục Hậu cần phụ trách Đoàn 559, đảm nhiệm việc tổ chức vận chuyển vũ khí, lương thực, quân số cho chiến trường miền Nam. Theo sự lãnh đạo, chỉ đạo của Quân ủy Trung ương và Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, tuyến vận tải Trường Sơn bắt đầu triển khai mở đường vận chuyển bằng cơ giới trong điều kiện địch đánh phá ác liệt. Từ phương thức vận tải thô sơ kết hợp với cơ giới nhỏ, đến năm 1965, Đoàn 559 được tăng cường lực lượng lấy phương tiện vận chuyển bằng xe cơ giới làm chính. Từ vận chuyển bí mật là chủ yếu, trên tuyến vận tải 559 bắt đầu hình thành phương thức vận tải bằng lực lượng binh chủng hợp thành, lấy lực lượng vận chuyển ô tô làm trung tâm. Thời gian này, Đoàn 559 được tổ chức lực lượng tương đương cấp quân khu, trực thuộc Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng.

Cuối năm 1965, đồng chí Trần Sâm thôi giữ chức Chủ nhiệm Tổng cục Hậu cần, trở lại cương vị Thứ trưởng Bộ Quốc phòng kiêm chức Phó tổng Tham mưu trưởng. Ông tiếp tục giúp Tổng Tham mưu trưởng chỉ đạo công tác xây dựng tổ chức biên chế, vũ khí trang bị kỹ thuật, công tác động viên lực lượng, công tác đối ngoại, phụ trách nội bộ cơ quan Bộ Tổng Tham mưu; chỉ đạo công tác nghiên cứu kỹ thuật quân sự; trực tiếp phụ trách Cục Quân lực, Cục Đối ngoại, Cục Quản lý giáo dục và Phòng Chính trị (nay là Cục Chính trị, Bộ Tổng Tham mưu)... Công việc nhiều, nhiệm vụ nào cũng cần thiết, cấp bách.

Trong kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, ngoài nhiệm vụ được phân công, có thời gian đồng chí Trần Sâm trực chỉ huy tác chiến ở Sở chỉ huy Bộ Tổng Tham mưu, đồng thời trực tiếp đi kiểm tra chỉ đạo một số đơn vị chiến đấu. Nhiều lần trong nhiều năm, ông thay mặt lãnh đạo Bộ Quốc phòng tham gia đoàn đại biểu của Chính phủ ta đi ký kết hiệp định viện trợ kinh tế, quân sự với các nước Liên Xô, Trung Quốc và các nước anh em. Đó là nguồn viện trợ to lớn về vũ khí, trang bị kỹ thuật quân sự và các mặt hàng thiết yếu, góp phần quan trọng tạo nên sức mạnh chiến đấu và chiến thắng của Quân đội ta.

Suốt thời gian dài trên cương vị Phó tổng Tham mưu trưởng, đồng chí Trần Sâm là một cán bộ lãnh đạo có tầm nhìn toàn diện, năng lực chỉ huy-tham mưu giỏi, luôn hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao.

Ông có thân hình cao to, gương mặt quắc thước phương phi, hàng lông mày rậm, mắt sắc sảo, cương nghị. Ở ông toát lên nhân cách trong sáng, phẩm chất đạo đức mô phạm. Trong lãnh đạo, chỉ huy và xử lý công việc, ông luôn giữ vững tính nguyên tắc. Trong đời sống sinh hoạt, ông là người đức độ, một vị tướng hiền, sống tình cảm, tác phong giản dị, khiêm tốn, dân chủ, sâu sát, lối sống thanh liêm. Ông là người ham nghiên cứu, học hỏi, thích thể thao. Là người đảm trách công tác tổ chức lực lượng quân đội, ông luôn nghiên cứu nắm vững chức năng nhiệm vụ của các loại hình tổ chức trong quân đội và tính năng của các loại vũ khí, trang bị kỹ thuật trong biên chế. Ông luôn được mọi người tin tưởng, quý trọng.

 Trung tướng  NGUYỄN MẠNH ĐẨU  

( C. H sưu tầm)