HỘI TRUYỀN THỐNG TRƯỜNG SƠN
ĐƯỜNG HỒ CHÍ MINH VIỆT NAM
CHÍNH ỦY TRƯỜNG SƠN
HOÀNG THẾ THIỆN
KỶ NIỆM 100 NĂM NGÀY SINH THIẾU TƯỚNG HOÀNG THẾ THIỆN
(20/10/1922 – 20/10/2022)
(Tài liệu tuyên truyền nội bộ)
CHỈ ĐẠO NỘI DUNG
- Thiếu tướng Võ Sở, Chủ tịch Hội Trường Sơn Việt Nam.
- Thiếu tướng Hoàng Anh Tuấn, Phó Chủ tịch Thường trực Hội Trường Sơn Việt Nam.
BIÊN SOẠN NỘI DUNG
Trung úy, Nhà báo – Nhà văn Phạm Thành Long, Trưởng ban Tuyên truyền –Thi đua Hội Trường Sơn Việt Nam.
LỜI NÓI ĐẦU
Ngày 20/10/2022 này, chúng ta kỷ niệm 100 năm Ngày sinh nguyên Chính ủy Bộ Tư lệnh Trường Sơn - Thiếu tướng Hoàng Thế Thiện.
Đồng chí Hoàng Thế Thiện là người Chính ủy thứ 5 của Bộ đội Trường Sơn kể từ khi thành lập ngày 19/5/1959. Sau khi Đại tá - Chính ủy Đặng Tính hy sinh ngày 3/4/1973 tại chiến trường Nam Trường Sơn, Đại tá - Phó Chính ủy Hoàng Thế Thiện được Bộ Chính trị và Quân ủy Trung ương bổ nhiệm làm Chính ủy Bộ đội Trường Sơn.
Đồng chí Hoàng Thế Thiện quê gốc ở Tiên Sơn, Duy Tiên, Hà Nam nhưng sinh ra và lớn lên trong một gia đình có truyền thống yêu nước tại Hải Phòng. Đồng chí hoạt động cách mạng từ khi ngồi trên ghế nhà trường. Đồng chí sớm được Đảng trao nhiều trọng trách. Đồng chí là người có mặt tại chiến trường Nam Bộ từ khá sớm. Tháng 9/1949, đồng chí được Bộ Quốc phòng giao nhiều trọng trách tại đây. Sau khi tập kết ra Bắc và trải qua nhiều chức vụ quan trọng, tháng 10/1964, đồng chí lại trở về Nam trên con tàu “không số” để tham gia xây dựng lực lượng vũ trang tại Nam Bộ…Tháng 7/1970 đồng chí Hoàng Thế Thiện được cấp trên điều vào chiến trường Trường Sơn làm Phó Chính ủy Mặt trận 968 - Nam Lào, rồi làm Phó Chính ủy Bộ Tư lệnh Trường Sơn... Đồng chí Hoàng Thế Thiện có gần 5 năm gắn bó với Trường Sơn trên cương vị Phó Chính ủy rồi Chính ủy Bộ đội Trường Sơn (từ tháng 7/1970 đến ngày 4/3/1975). Đó là quãng thời gian gian khổ ác liệt nhất và nhiệm vụ chi viện phát triển ngày một to lớn hơn của Bộ đội Trường Sơn. Đồng chí đã cùng với tập thể Đảng ủy – Bộ Tư lệnh Trường Sơn mà đặc biệt là sát cánh cùng Tư lệnh Đồng Sỹ Nguyên, lãnh đạo, chỉ huy các lực lượng hùng hậu của chiến trường Trường Sơn phát triển mới về tổ chức lực lượng, nâng cao nghệ thuật chiến đấu hợp đồng binh chủng, giành hết thắng lợi này cho tới thắng lợi khác, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ chi viện chiến lược cho các chiến trường…
Đầu tháng 3/1975, đồng chí được Bộ Chính trị điều từ Trường Sơn vào Nam Bộ làm Chính ủy đầu tiên khi thành lập Quân đoàn 4. Năm 1976, đồng chí Hoàng Thế Thiện được bầu làm Ủy viên Dự khuyết, Ban Chấp hành Trung ương Đảng và làm Phó Chủ nhiệm rồi Thứ trưởng Bộ Quốc phòng kiêm Chủ nhiệm Tổng cục Xây dựng Kinh tế; năm 1987, đồng chí được điều làm Trưởng ban B.68 của Trung ương Đảng, giúp bạn Campuchia…Đồng chí được Đảng, Nhà nước và Quân đội trao nhiều trọng trách, nhiệm vụ khác nhau, nhiệm vụ và trọng trách nào đồng chí cũng hoàn thành xuất sắc…
Thiếu tướng Hoàng Thế Thiện đã vĩnh biệt chúng ta hồi 14 giờ 40 phút ngày 5/9/1995 tại Viện Quân y 175, Thành phố Hồ Chí Minh sau một cơn bạo bệnh, thọ 73 tuổi.
Kỷ niệm 100 năm Ngày sinh của Thiếu tướng Hoàng Thế Thiện, chúng ta tưởng nhớ đến một vị tướng, một Chính ủy của Trường Sơn không chỉ giỏi về công tác Đảng, công tác chính trị mà còn có kiến thức quân sự sâu sắc. Gần 5 năm chiến đấu trên chiến trường Trường Sơn, đồng chí đã để lại nhiều dấu ấn lịch sử với Trường Sơn huyền thoại. Trong tình cảm của cán bộ, chiến sĩ Trường Sơn, đồng chí tuy là một cán bộ cao cấp nhưng sống chân thành, gần gũi, thương yêu cán bộ, chiến sĩ. Trong khó khăn gian khổ, đồng chí luôn thể hiện sự bình tĩnh, kiên định ý chí quyết thắng, tìm mọi biện pháp để hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ.
Thiếu tướng – Chính ủy Hoàng Thế Thiện sống mãi trong tình cảm của các chiến sĩ Trường Sơn hôm qua và của Hội Truyền thống Trường Sơn – Đường Hồ Chí Minh Việt Nam hôm nay.
Thiếu tướng Võ Sở
Chủ tịch Hội Trường Sơn Việt Nam
GIA ĐÌNH VÀ TUỔI TRẺ YÊU NƯỚC, HOẠT ĐỘNG CÁCH MẠNG
CỦA ĐỒNG CHÍ HOÀNG THẾ THIỆN
Sinh ra và lớn lên trong một gia đình yêu nước và cách mạng
Đồng chí Hoàng Thế Thiện tên thật là Lưu Văn Thi, sinh ngày 20/10/1922 tại ngõ Mai Viên, đường Agent Blambay (nay là đường Trần Bình Trọng, phường Lương Khánh Thiện, quận Ngô Quyền), thành phố Hải Phòng, trong một gia đình dân nghèo thành thị yêu nước. Đồng chí là con trai thứ hai của vợ chồng cụ Lưu Văn Ngữ (1892 - 1946) và Trịnh Thị Tạc (1897 - 1944).
Cụ Lưu Văn Ngữ quê ở thôn Hạ, xã Lê Xá, tổng Đội Sơn, huyện Duy Tiên, phủ Lý Nhân, tỉnh Hà Nam nay là thôn Lê Xá, xã Tiên Sơn, thị xã Duy Tiên, tỉnh Hà Nam. Cụ là con cháu họ Lưu ở thôn Hạ. Chi họ Lưu sau này di cư hết về Hải Phòng.
Cụ người vui tính, có rất nhiều bạn. Cụ nấu ăn giỏi nên làm đầu bếp riêng cho tên chủ người Pháp tên là Séc-cô ở Hải Phòng.
Cụ là người yêu nước và có ảnh hưởng nhất định đến con cái. Khi cụ Phan Bội Châu khởi xướng phong trào Đông Du, cụ tích cực đưa đón các nhân sĩ tham gia phong trào của cụ Phan. Nhà cụ là cơ sở quần chúng của nhà cách mạng Nguyễn Lương Bằng (sau này là Phó Chủ tịch nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam) từ năm 1927. Trong những năm 1936 – 1938, cụ tham gia phong trào Mặt trận Bình Dân, tham gia sáng lập và làm Ủy viên Ban Trị sự Hội Ái hữu công nhân tư gia Hải Phòng. Năm 1927, cụ tham gia rải truyền đơn trong vụ người Việt và Hoa Kiều đánh nhau ở Hải Phòng nên bị chính quyền Pháp bắt giam 6 tháng. Tên chủ Séc-cô chỉ ưng đồ ăn do cụ nấu nên đã can thiệp với chính quyền Pháp phải thả cụ ra. Năm 1941, cụ thất nghiệp. Sau Cách mạng Tháng Tám, cụ tham gia Hội Phụ lão cứu quốc và là nhân viên Ban Tuyên truyền Huyện bộ Việt Minh huyện Hải An, thành phố Hải Phòng. Năm 1946, hay tin con trai Hoàng Thế Thiện đang công tác ở Thái Nguyên, cụ lên thăm. Đến nơi, chả được mấy ngày, cụ bị sốt rét ác tính nên mất đột ngột.
Cụ bà Trịnh Thị Tạc, mẹ đồng chí Hoàng Thế Thiện, quê ở xã Bồng Hải (nay là thôn Hiếu Thiện, xã Khánh Thiện), huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình, là một người phụ nữ nhỏ nhắn, hiền hậu, tần tảo. Cụ mở một hàng nước nhỏ ở đầu ngõ để kiếm tiền nuôi chồng con. Năm 1944, cụ mất sớm do bệnh tật (47 tuổi).
Hai cụ sinh nhiều con nhưng chỉ còn lại 6 người gồm 4 trai 2 gái: Lưu Thị Đàm, Lưu Văn Tụng, Lưu Văn Thi (sau này lấy tên là Hoàng Thế Thiện), Lưu Văn Huấn (sau này lấy tên là Nguyễn Thế Huấn), Lưu Văn Đức (sau này lấy tên là Hoàng Thành), Lưu Thị Hoa. Sau khi bố mẹ qua đời, chị gái và anh trai đồng chí Hoàng Thế Thiện là Lưu Thị Đàm và Lưu Văn Tụng mất sớm, đồng chí Hoàng Thế Thiện gánh vai trò “quyền huynh thế phụ”.
Sau ngày toàn quốc kháng chiến, các em đồng chí Hoàng Thế Thiện đều theo anh trai lên Việt Bắc tham gia kháng chiến. Hai em trai đồng chí là Lưu Văn Huấn và Lưu Văn Đức đều vào bộ đội, tham gia kháng chiến và trưởng thành: Đồng chí Lưu Văn Huấn là Trung tá Quân đội và đồng chí Lưu Văn Đức là Đại tá Quân đội.
Gia đình nhỏ của đồng chí Hoàng Thế Thiện
Vợ đồng chí Hoàng Thế Thiện là Hào Kim Oanh (1928 – 2008). Bà là con một gia đình gốc Hoa sống ở Việt Nam nhiều đời. Trước năm 1945, bố mẹ vợ đồng chí ở 16 Đường Thành, Hà Nội và là cơ sở bí mật của đồng chí Kaysone Phomvihane (1920 - 1992) – sau này là Tổng Bí thư, Chủ tịch Ban Chấp hành Trung ương Đảng Nhân dân cách mạng Lào, Thủ tướng và Chủ tịch nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào.
Sau Cách mạng Tháng Tám, ngôi nhà của bố mẹ vợ đồng chí Hoàng Thế Thiện là nơi lui tới hoạt động của nhiều cán bộ cao cấp trong Xứ ủy Bắc kỳ như các đồng chí Nguyễn Văn Trân, Trần Danh Tuyên, Trần Quốc Hoàn…
Bà Hào Kim Oanh tham gia cách mạng từ tháng 12/1944 khi còn là cô nữ sinh 16 tuổi. Bà tham gia Đoàn Thanh niên Cứu quốc thành Hoàng Diệu khi đó do đồng chí Vũ Quang phụ trách. Trong Cách mạng Tháng Tám, bà tham gia cướp chính quyền ở Hà Nội. Sau Cách mạng Tháng Tám, bà tham gia Phụ nữ cứu quốc thành Hoàng Diệu và được huấn luyện trong Trung đội nữ tự vệ Nguyễn Thị Minh Khai. Tháng 9/1945, bà được tuyển chọn làm nhân viên của Ban Trinh sát đặc biệt thuộc Kỳ bộ Việt Minh Bắc kỳ. Bà được giao nhiệm vụ kết thân với tên Nha, bí thư của lãnh đạo đảng Việt cách Nguyễn Hải Thần để khai thác thông tin. Người cùng làm nhiệm vụ này với bà là bà Lê Song Toàn, bí danh là Hoàng Diệu Tiếp, là vợ Bộ trưởng Công an Trần Quốc Hoàn sau này.
Sau khi thực hiện nhiệm vụ bị lộ bà Hào Kim Oanh và bà Lê Song Toàn được cấp trên điều lên Thái Nguyên công tác vào cuối năm 1945.
Ở Thái Nguyên lúc đó, đồng chí Hoàng Thế Thiện là Thường vụ Tỉnh ủy kiêm Chủ nhiệm Tỉnh bộ Việt Minh, bà Hào Kim Oanh là Ủy viên Ban Chấp hành Phụ nữ cứu quốc thị xã Thái Nguyên phụ trách thiếu nhi thị xã. Ngày 7/4/1947, đồng chí Hoàng Thế Thiện và Hào Kim Oanh đã tổ chức thành hôn.
Tháng 6/1947, bà Hào Kim Oanh là Phó Bí thư Phụ nữ cứu quốc tỉnh Vĩnh Yên. Tháng 3/1952, bà được Trung ương cử vào Nam trong đoàn công tác của đồng chí Võ Văn Kiệt để cùng chiến đấu với chồng lúc này đã vào công tác tại Nam Bộ từ năm 1949. Trong đoàn có 13 người, chỉ có hai phụ nữ là bà và bà Chung – thư ký đánh máy của đồng chí Trường Chinh. Trước khi vào Nam, đoàn được gặp Bác Hồ.
Bà Hào Kim Oanh là bộ đội. Tháng 12/1958 bà được phong quân hàm Chuẩn úy.
Vợ chồng đồng chí Hoàng Thế Thiện – Hào Kim Oanh sinh được 4 người con gồm 3 trai, 1 gái: Hoàng Quốc Trung, Hoàng Hiếu Dân, Hoàng Thiện Hương và Hoàng Anh Thi. Cả 3 người con lớn của đồng chí Hoàng Thế Thiện đều phục vụ trong Quân đội. Người con thứ hai Hoàng Hiếu Dân là thương binh ở chiến trường Quảng Trị. Con gái Hoàng Thiện Hương của đồng chí Hoàng Thế Thiện là Thượng tá, bác sĩ Khoa A1 thuộc Bệnh viện Quân y 175…
Tuổi thanh xuân cách mạng sôi nổi của đồng chí Hoàng Thế Thiện
Sớm ảnh hưởng tư tưởng yêu nước từ cha, ngay từ khi còn là học sinh Trường Bonnal, chàng thanh niên Hoàng Thế Thiện đã tích cực tham gia vào các hoạt động yêu nước của phong trào Hướng đạo sinh thành phố Hải Phòng. Tháng 10/1938, do gia đình quá nghèo nên đồng chí đã phải thôi học, làm gia sư rồi làm thư ký đánh máy công nhật ở Ngân hàng Đông Dương. Đầu năm 1940, đồng chí tham gia Tiểu tổ bí mật do nhà cách mạng Vũ Quý phụ trách, tự động xây dựng lại cơ sở cách mạng bí mật tại thành phố Hải Phòng đã bị địch khủng bố tan rã trước đó. Đồng chí tích cực tham gia hoạt động trong phong trào Truyền bá Quốc ngữ từ năm 1940 và được cử làm Ủy viên Ban Trị sự Hội Truyền bá quốc ngữ thành phố Hải Phòng.
Tháng 1/1942, đồng chí tham gia Đoàn Thanh niên Cứu quốc và được giao nhiệm vụ xây dựng Đoàn Thanh niên Cứu quốc của Việt Minh thành phố Hải Phòng, đồng thời phụ trách một cơ sở bí mật trong thanh niên, học sinh thành phố. Sau một đợt đấu tranh treo cờ, phân phát truyền đơn toàn thành phố Hải Phòng có kết quả vào cuối năm 1942, đồng chí được giao nhiệm vụ chuẩn bị thành lập Đoàn Thanh niên Cứu quốc toàn thành phố và thống nhất đầu mối chỉ đạo.
Tháng 3/1943, do có sự phản bội của một Việt gian được mật thám Pháp cài vào tổ chức, đồng chí Hoàng Thế Thiện bị chính quyền thực dân Pháp bắt tại Ngân hàng Đông Dương và đưa ra xử tại tòa án binh Hà Nội. Đồng chí bị kết án 5 năm tù khổ sai, bị giam tại nhà tù Hỏa Lò (Hà Nội), rồi bị đày lên nhà tù Sơn La. Trong tù, mặc dù bị tra tấn, đày ải nhưng đồng chí không nhụt chí đấu tranh. Đồng chí Hoàng Thế Thiện được kết nạp vào nhóm Trung Kiên ở Hỏa Lò và Hội Lao tù Cứu quốc ở Sơn La, được nhà cách mạng Trần Đăng Ninh trực tiếp huấn luyện về công tác bí mật và vận động quần chúng.
Tháng 3/1945, đồng chí vượt ngục tập thể trong nhóm của nhà cách mạng Trần Quốc Hoàn rồi về Thái Nguyên tiếp tục hoạt động cách mạng. Tháng 4/1945, đồng chí được kết nạp vào Đảng Cộng sản Đông Dương và được cử làm Đội trưởng Đội Vũ trang Tuyên truyền Cứu quốc quân huyện Vũ Nhai.
Tháng 8/1945, đồng chí tham gia cướp chính quyền tại thị xã Thái Nguyên. Trên cương vị là Đội trưởng Đội Vũ trang tuyên truyền Cứu quốc quân Vũ Nhai, đồng chí đã lãnh đạo cuộc biểu tình trên 5.000 người tuần hành vũ trang thị uy tiến vào nội ô thị xã Thái Nguyên vào chiều ngày 19/8/1945, uy hiếp quân phát xít Nhật đóng ở đây, uy hiếp và làm tan rã chính quyền tay sai của Nhật, kêu gọi sự đầu hàng của lính bảo an. Lực lượng do đồng chí chỉ huy và dẫn đầu đã tiến vào thị xã Thái Nguyên trước ngày 20/8/1945 một ngày và tổ chức đón Giải quân phóng từ Tân Trào tiến vào bao vây đồn binh Nhật, đưa tối hậu thư và tước vũ khí của lính bảo an, tấn công quân Nhật… Trong tập hồi ức “Những chặng đường lịch sử” (Nhà xuất bản Chính trị quốc gia, 1994), Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã viết: “Chúng tôi tới Thịnh Đán thì được tin có một đội tuyên truyền xung phong từ Võ Nhai tiến xuống hôm trước, đã đột nhập thị xã, tổ chức quần chúng tuần hành thị uy. Một đội dân quân của Phú Bình, Phổ Yên cũng đã vào thị xã lùng bắt một số tay chân của địch. Tình hình bảo an binh đang hết sức hoang mang”.
Trong khởi nghĩa Thái Nguyên, cuộc biểu tình tuần hành thị uy của quần chúng trong ngày 19/8/1945 do đồng chí Hoàng Thế Thiện lãnh đạo là bước thắng lợi có ý nghĩa quyết định đầu tiên. Việc Chủ tịch Hồ Chí Minh và Chính phủ lâm thời từ Tuyên Quang qua Thái Nguyên để về Hà Nội rất sớm và Giải phóng quân sớm về được Thủ đô cũng nói lên ý nghĩa quan trọng của khởi nghĩa thành công rất sớm ở Thái Nguyên.
Tháng 9/1945, đồng chí làm Thường vụ Tỉnh ủy - Chủ nhiệm Việt Minh tỉnh Thái Nguyên. Từ tháng 9/1945 đến tháng 10/1946, đồng chí là người phụ trách công tác tuyên truyền và công tác vận động thanh niên (công tác thanh vận) của tỉnh Thái Nguyên. Đồng chí được xác định là người lãnh đạo đầu tiên của tổ chức Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh tỉnh Thái Nguyên.
Tháng 10/1946, đồng chí làm Thường vụ Tỉnh ủy - Chủ nhiệm Việt Minh tỉnh Vĩnh Yên.
CÔNG TÁC TRONG QUÂN ĐỘI
CỦA ĐỒNG CHÍ HOÀNG THẾ THIỆN
Tháng 4/1947, đồng chí Hoàng Thế Thiện được điều vào Quân đội nhân dân Việt Nam làm Phái viên Chính trị Khu 10, rồi Trưởng phòng Chính trị Liên Khu 10 - Quân khu ủy viên. Từ đây, đồng chí bắt đầu một cuộc đời binh nghiệp, tham gia chiến đấu tại nhiều chiến trường.
Tháng 7/1948, đồng chí được cử làm Chính ủy - Bí thư Đảng ủy Trung đoàn Sông Lô.
Tháng 9/1949, đồng chí được Bộ Quốc phòng cử làm Trưởng đoàn cán bộ quân sự vào tăng cường cho chiến trường Nam Bộ, Nam tiến lần thứ nhất.
Tháng 7/1950, đồng chí Hoàng Thế Thiện làm Phái viên Kiểm tra Bộ Tư lệnh Nam Bộ. Tháng 11/1950, làm Chính ủy - Bí thư Đảng ủy Trung đoàn Tây Đô (thuộc Khu 9), Chỉ huy phó Chiến dịch Long Châu Hà II và Chiến dịch Sóc Trăng II.
Cuối năm 1951, đồng chí làm Chính ủy - Bí thư Đảng ủy Trung đoàn Cửu Long (thuộc Phân Liên khu miền Tây Nam Bộ). Tháng 10/1952, đồng chí làm Trưởng phòng Chính trị rồi Chủ nhiệm Chính trị Phân Liên khu miền Tây Nam Bộ - Quân khu Ủy viên, Ủy viên Ban Tuyên huấn và Ủy viên Ban Tổ chức Trung ương Cục miền Nam.
Năm 1955, đồng chí tập kết ra Bắc phụ trách Ban Đại diện miền Tây Nam Bộ. Tháng 12/1955, làm Chủ nhiệm Chính trị Liên khu 3 - Quân khu Ủy viên.
Tháng 7/1956, đồng chí được điều về làm Chính ủy đầu tiên Ban Nghiên cứu Sân bay. Tháng 12/1958, đồng chí được phong quân hàm Thượng tá. Tháng 1/1959, đồng chí làm Chính ủy - Bí thư Đảng ủy đầu tiên của Cục Không quân (Đại tá Đặng Tính là Cục trưởng).
Tháng 10/1964, đồng chí trở lại chiến trường Nam Bộ trên con tàu “không số” (Đoàn 125) với bí danh là Hoàng Dân tức Tư Dân, Nam tiến lần thứ hai. Lúc này, Quân ủy Trung ương và Bộ Quốc phòng có chủ trương thành lập một sư đoàn chủ lực của Quân Giải phóng miền Nam ở miền Tây Nam Bộ. Đồng chí về thẳng miền Tây để chuẩn bị cho việc thành lập sư đoàn này và đảm nhiệm chức vụ Chính ủy sư đoàn, nhưng vì nhiều lý do khách quan nên sư đoàn này không thành lập được.
Tháng 12/1964, đồng chí được điều về làm Phó Chính ủy Quân khu 8 (Trung Nam Bộ). Tháng 7/1965, đồng chí về miền Đông tham gia thành lập Sư đoàn 9 - Sư đoàn chủ lực đầu tiên của Quân Giải phóng miền Nam, làm Phó Chính ủy - Phó Bí thư Đảng ủy kiêm Chủ nhiệm Chính trị đầu tiên của Sư đoàn 9.
Tháng 2/1966, đồng chí được thăng quân hàm Đại tá.
Tháng 8/1966, đồng chí được điều động về Mặt trận Tây Nguyên (B3) làm Chính ủy - Bí thư Đảng ủy Sư đoàn 1, Đảng ủy viên Mặt trận B3. Đồng chí Hoàng Thế Thiện đã cùng Tư lệnh Nguyễn Hữu An chỉ huy, chỉ đạo Sư đoàn 1 đánh nhiều trận hay, đặc biệt là đánh thiệt hại nặng Lữ dù 173 của Mỹ trong Chiến dịch Đắk Tô 1 trên đồi 875 ở phía Tây Bắc Kon Tum vào mùa Đông năm 1967. Tháng 1/1969, đồng chí làm Chính ủy - Bí thư Đảng ủy Sư đoàn 304.
Tháng 7/1970, đồng chí được Quân ủy Trung ương điều vào tuyến lửa Trường Sơn, làm Phó Chính ủy - Thường vụ Đảng ủy Mặt trận 968 - Nam Lào rồi tham gia chiến dịch Đường 9 - Nam Lào (tháng 1/1971). Tháng 10/1970, đồng chí được bổ nhiệm làm Phó Chính ủy - Thường vụ Đảng ủy Bộ Tư lệnh Trường Sơn kiêm Chính ủy - Bí thư Đảng ủy Bộ Tư lệnh khu vực 470 (tương đương Sư đoàn). Tháng 5/1973, đồng chí làm Chính ủy - Bí thư Đảng ủy Bộ Tư lệnh Trường Sơn, thay Chính ủy Đặng Tính hy sinh.
Ngày 16/4/1974, Đại tá Hoàng Thế Thiện được thăng quân hàm Thiếu tướng theo Lệnh số 21-LCT của Chủ tịch nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa Tôn Đức Thắng.
Tháng 2/1975, đồng chí được Bộ điều vào chiến trường B2 (Nam Bộ), Nam tiến lần thứ ba, làm Chính ủy đầu tiên - Bí thư Đảng ủy Quân đoàn 4, Phó Chính ủy - Thường vụ Đảng ủy Mặt trận phía Đông thuộc Bộ Tư lệnh B2. Đồng chí trực tiếp chỉ huy hướng tiến công Dầu Tiếng - Chơn Thành.
Tháng 4/1975, đồng chí tham gia chỉ huy cánh quân hướng Đông - một trong năm cánh quân tiến vào giải phóng Sài Gòn trong Chiến dịch Hồ Chí Minh.
Tháng 12/1976, Thiếu tướng Hoàng Thế Thiện được bầu làm Ủy viên Dự khuyết Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam khóa IV.
Tháng 4/1977, đồng chí được bổ nhiệm làm Thứ trưởng Bộ Quốc phòng kiêm Chủ nhiệm Tổng cục Xây dựng Kinh tế - Bí thư Đảng ủy Tổng cục.
Từ tháng 10/1978 đến tháng 6/1982, đồng chí làm Thứ trưởng Bộ Quốc phòng, Trưởng ban Ban B.68 Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam, Bí thư Đảng ủy Đoàn Chuyên gia Việt Nam toàn Campuchia, Cố vấn bên cạnh Tổng Bí thư Đảng Nhân dân cách mạng Campuchia, Phó Tổng đoàn chuyên gia Việt Nam tại Campuchia, Phó Tư lệnh Chính trị Quân tình nguyện Việt Nam tại Campuchia kiêm Trưởng đoàn chuyên gia quân sự Việt Nam tại Campuchia (Đoàn 478).
Trong cuộc đời binh nghiệp của đồng chí Hoàng Thế Thiện vinh dự có 3 lần được phong quân hàm: Thượng tá (tháng 12/1958); Đại tá (tháng 2/1966); Thiếu tướng (4/1974).
CÔNG TÁC DÂN SỰ
Tháng 7/1982, đồng chí Hoàng Thế Thiện được điều về nước làm Thứ trưởng Thứ nhất Bộ Thương binh và Xã hội.
Tháng 5/1983, đồng chí được bầu làm Ủy viên Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam khóa II.
Tháng 2/1987, đồng chí làm Thứ trưởng Thường trực đầu tiên Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội.
Đồng chí là người đại diện cho Chính phủ Việt Nam đàm phán với Làng trẻ em SOS Quốc tế về việc thành lập Làng trẻ em SOS Việt Nam năm 1987 và là Chủ tịch Danh dự đầu tiên của Làng trẻ em SOS Việt Nam (1987 - 1990).
Tháng 7/1989, đồng chí Hoàng Thế Thiện được Đảng, Nhà nước cho nghỉ hưu.
Sau khi nghỉ hưu, đồng chí tham gia công tác Cựu chiến binh Thành phố Hồ Chí Minh thời kỳ đầu thành lập trên cương vị là Chủ tịch đầu tiên của Hội Cựu chiến binh Quận 1 (1990 - 1993).
Đồng chí Hoàng Thế Thiện mất hồi 14 giờ 40 phút ngày 5/9/1995 tại Viện Quân y 175, Thành phố Hồ Chí Minh sau một cơn bạo bệnh, thọ 73 tuổi.
Phần mộ đồng chí hiện an vị tại khu 6, Nghĩa trang Thành phố Hồ Chí Minh (nghĩa trang Lạc Cảnh), phường Linh Trung, thành phố Thủ Đức, Thành phố Hồ Chí Minh.
ĐỒNG CHÍ HOÀNG THẾ THIỆN VỚI TRƯỜNG SƠN
Khi đang là Chính ủy Sư đoàn 304 (hoạt động ở B3 - Tây Nguyên), Đại tá Hoàng Thế Thiện được Ban Bí thư và Quân ủy Trung ương điều động tăng cường cho Mặt trận 968 - Nam Lào vào tháng 7/1970. Cùng tăng cường cho Mặt trận 968 - Nam Lào còn có các đồng chí Cao Văn Khánh, Nguyễn Hòa, Nguyễn Lệnh, Hoàng Kiện.
Tháng 10/1970, đồng chí Hoàng Thế Thiện được bổ nhiệm làm Phó Chính ủy Bộ Tư lệnh Trường Sơn.
Trước Chiến dịch Đường 9 – Nam Lào, đồng chí Hoàng Thế Thiện được Bộ Tư lệnh Trường Sơn phân công xuống đốc chiến tại Binh trạm 14. Trong cuộc chiến đầu quyết liệt giành giật giữa ta và địch để giải tỏa trọng điểm Chà Là trên đường 20 Quyết Thắng, Phó Chính ủy Hoàng Thế Thiện và Chính ủy Binh trạm 14 Bùi Thế Tâm đã có mặt tại hiện trường trực tiếp chỉ đạo các lực lượng giải tỏa trọng điểm. Trong cuộc chiến đấu ác liệt này hàng trăm cán bộ, chiến sĩ của ta bị thương vong.
Từ tháng 10 đến tháng 12/1970, các binh trạm của ta gặp khó khăn nghiêm trọng do sự cản trở của thời tiết và địch tăng cường đánh phá ác liệt. Các đồng chí trong Bộ Tư lệnh Trường Sơn đã phân công nhau xuống chỉ đạo trực tiếp tại các đơn vị. Phó Tư lệnh Hoàng Kiện và Phó Chính ủy Hoàng Thế thiện được phân công trực tiếp xuống Sư đoàn 968 lúc này được điều động ra khu vực Đường 9 chuẩn bị thế trận ngăn chặn hướng tấn công phía Tây của địch trong Chiến dịch Đường 9 – Nam Lào. Ngày 10/12/1970, ba tiểu đoàn ngụy Lào và Thái Lan đã nống ra khu vực Mường Phìn (Savanakhet) nhằm uy hiếp trục vận chuyển hướng Tây của ta. Dưới sự chỉ huy trực tiếp của đồng chí Hoàng Kiện và Hoàng Thế Thiện, Trung đoàn bộ binh 29 và Sư đoàn 968 phối hợp với phân đội xe tăng, pháo mặt đất đánh bật chúng về Đồng Hến.
Để chuẩn bị cho Chiến dịch phản công Đường 9 – Nam Lào, Bộ Tư lệnh Trường Sơn đã thành lập Tiền phương Bộ Tư lệnh phụ trách hướng phối hợp ở phía Tây Trung – Hạ Lào theo chỉ thị của Bộ Quốc phòng. Bộ Tư lệnh Trường Sơn cử Đại tá - Phó Tư lệnh Nguyễn Hòa làm Tư lệnh và Đại tá - Phó Chính ủy Hoàng Thế Thiện làm Chính ủy Bộ Tư lệnh cánh Tây, trực tiếp chỉ huy các lực lượng trực thuộc và phối thuộc với Bộ Tư lệnh Trường Sơn. Nhiệm vụ của Bộ Tư lệnh Tiền phương là chỉ huy các lực lượng tiêu diệt và chặn đứng quân ngụy Lào và quân ngụy Thái Lan khi chúng đánh xuống Mường Phìn để phối hợp với quân ngụy Sài Gòn chiếm khu vực Tha Mé – Sê Pôn hòng cắt ngang trung tâm tuyến vận tải chiến lược của ta…
Ngày 23/3/1971, Chiến dịch phản công Đường 9 – Nam Lào kết thúc thắng lợi. Quân ngụy Sài Gòn bị giáng một đòn tiêu diệt nặng. Âm mưu cắt đứt tuyến chi viện chiến lược Trường Sơn bằng sức mạnh tổng hợp của địch đã bị đập tan. Hơn 2 vạn tên địch bị tiêu diệt, bị thương và bị bắt, 6 trung đoàn, lữ đoàn, 13 tiểu đoàn bộ binh, pháo binh bị loại khỏi vòng chiến đấu. Cả 3 sư đoàn dù, thủy quân lục chiến và sư đoàn 1 bộ binh ngụy bị đánh thiệt hại nặng, 1.138 xe tăng, xe bọc thép, xe kéo pháo và 112 pháo lớn bị phá hủy, 556 máy bay trong đó có 505 máy bay lên thẳng bị bắn rơi, 43 tàu, sà lan bị bắn chìm, 1 triệu lít xăng và 1.000 tấn đạn bị đốt cháy và phá hủy. Quân ta bắt 1.142 tù binh, thu 2 máy bay lên thẳng, 57 khẩu pháo hạng nặng… Vừa trực tiếp phục vụ chiến dịch, Bộ đội Trường Sơn vừa tham gia chiến đấu, tiêu diệt 5.695 tên địch, bắt 614 tên, gọi hàng 64 tên, bắn rơi 346 máy bay (có 310 trực thăng), thu 24 khẩu pháo, 4 máy húc, 6 xe tăng, xe bọc thép và 91 xe các loại.
Để bảo vệ sườn tuyến vận tải chiến lược phía Tây, đầu tháng 4/1971, Tư lệnh Đồng Sỹ Nguyên đã cùng Phó Chính ủy Hoàng Thế Thiện trực tiếp chỉ đạo giải phóng Đồng Hến. Sau 3 ngày bao vây chia cắt, ta tiêu diệt và làm tan rã 3 tiểu đoàn quân Lào – Thái, đuổi địch lên Sê Nô. Từ ngày 20/5/1971, Phó Tư lệnh Hoàng Kiện trực tiếp chỉ huy tiến công giải phóng Pắc Xoòng, đánh chiếm Huội San, Huội Koòng, thị trấn Tha Teng, đuổi địch tháo chạy co cụm về Ê Tu Gin trên trục quốc lộ 23 từ Pắc Xoòng đi Pắc Sế. Ta đã mở rộng vùng giải phóng của bạn từ Đồng Hến xuống Hạ Lào. Đường vận tải chiến lược vươn xuống Tây Sê Công, tạo ra thế mới vững chắc cho vận chuyển và căn cứ chiến lược của chiến trường ba nước.
Bộ Tư lệnh khu vực 470 (tương đương cấp sư đoàn) phụ trách địa bàn chiến lược quan trọng phía Nam chiến trường Trường Sơn. Bộ Tư lệnh có địa bàn khu vực tiếp giáp với Bộ Tư lệnh 471 vào đến chiến trường Nam Bộ, Tây Nguyên và Campuchia. Trước yêu cầu của chiến trường, ngày 20/7/1971, Đại tá - Phó Chính ủy Hoàng Thế Thiện được Đảng ủy - Bộ Tư lệnh Trường Sơn phân công vào tăng cường cho Bộ Tư lệnh khu vực 470. Đồng chí được phân công kiêm Chính ủy – Bí thư Đảng ủy Bộ Tư lệnh khu vực 470. Đồng chí Thượng tá Nguyễn Lang, Phó Tư lệnh Bộ Tư lệnh Trường Sơn kiêm Tư lệnh Bộ Tư lệnh khu vực 470. Tại Bộ Tư lệnh khu vực 470, đồng chí Hoàng Thế Thiện đã trực tiếp tới các trọng điểm, xuống các đơn vị động viên cán bộ chiến sĩ và nghiên cứu thực tiễn. Đồng chí đã chỉ đạo khai thác nguồn hàng từ Campuchia phục vụ cho các chiến trường...
Ngày 1/5/1973, Quân ủy Trung ương quyết định phân công đồng chí Hoàng Thế Thiện, Phó Chính ủy Bộ Tư lệnh Trường Sơn làm Chính ủy - Bí thư Đảng ủy Bộ Tư lệnh Trường Sơn.
Tháng 4/1974, Chính ủy Hoàng Thế Thiện được thăng quân hàm Thiếu tướng theo Lệnh số 21-LCT ngày 16/4/1974 của Chủ tịch nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa Tôn Đức Thắng. Trong chặng đường 16 năm xây dựng, chiến đấu và phát triển của Đoàn 559 - Bộ đội Trường Sơn (1959 - 1975), chỉ có hai đồng chí cán bộ chỉ huy được thăng quân hàm cấp tướng ngay tại chiến trường Trường Sơn là Chính ủy Hoàng Thế Thiện và Tư lệnh Đồng Sỹ Nguyên, rất xứng danh “Vị tướng Trường Sơn”.
Có thể nói, Trong thời gian đảm nhận chức vụ Chính ủy Bộ Tư lệnh Trường Sơn (từ 1/5/1973 đến 4/3/1975), Chính ủy Hoàng Thế Thiện đã cùng với Tư lệnh Đồng Sỹ Nguyên và Đảng ủy Bộ Tư lệnh ghi nhiều dấu ấn về đổi mới tổ chức lực lượng và thực hiện xuất sắc nhiệm vụ chi viện. Đảng ủy, Bộ Tư lệnh Trường Sơn đã có nhiều quyết định quan trọng:
Trước hết là ngay trong tháng 6/1973, Đảng ủy – Bộ Tư lệnh đã xây dựng kế hoạch 3 năm của Bộ Tư lệnh Trường Sơn (1974 - 1976):
- Cải tạo tuyến Tây Trường Sơn và xây dựng cơ bản tuyến Đông Trường Sơn cùng hệ thống đường ống xăng dầu, tạo cơ sở vững chắc cho vận chuyển chi viện khối lượng lớn và cơ động bộ đội, binh khí kỹ thuật ra chiến trường.
- Dự kiến khối lượng vận chuyển 3 năm là 400.000 – 500.000 tấn, quyết tâm mùa khô 1973 đạt 207.000 tấn.
- Cơ giới hóa toàn bộ hệ tuyến hành quân, bảo đảm hành quân đơn vị lớn và đưa binh khí kỹ thuật nặng vào chiến trường.
- Chuẩn bị tăng cường lực lượng cho chiến trường và bảo đảm vận tải chiến dịch.
- Cải tiến tổ chức, bổ sung lực lượng và vật chất trang bị đáp ứng nhiệm vụ với quy mô lớn và yêu cầu cao.
Ngay sau đó, theo đề nghị của Bộ Tư lệnh Trường Sơn, Quân ủy Trung ương đã đồng ý cho thành lập 2 Sư đoàn binh chủng đầu tiên của Trường Sơn trên cơ sở tổ chức lại Bộ Tư lệnh khu vực 571 và 473 thành Sư đoàn ô-tô vận tải 571 và Sư đoàn công binh 473; bổ sung lực lượng cho các Sư đoàn khu vực: 470, 471, 472...; tăng cường lực lượng cho 3 trung đoàn đường ống và 2 trung đoàn thông tin...
Đến tháng 4/1974, trước yêu cầu ngày càng cao của nhiệm vụ chi viện, trước chuyển biến của cục diện chiến trường, Chính ủy Hoàng Thế Thiện đã cùng Tư lệnh Đồng Sỹ Nguyên là “Tổng Công trình sư” của việc đổi mới căn bản về tổ chức lực lượng của Bộ đội Trường Sơn. Từ tháng 7/1973, giải thể toàn bộ các binh trạm dồn thành 15 trung đoàn binh chủng. Và đến giữa tháng 5/1974, tổ chức lại Sư đoàn khu vực 471 thành Sư đoàn ô-tô vận tải, các Sư đoàn khu vực 470, 472 thành Sư đoàn công binh 470, 472 và thành lập Sư đoàn 565 công binh. Bộ đội Trường Sơn nhờ được tổ chức lực lượng mới là các sư đoàn binh chủng (9 sư đoàn và tuơng đương cùng 21 trung đoàn binh chủng), tạo nên một bước đột phá và chuyển biến cơ bản, hiệu quả trong công tác chi viện chiến lược. Cũng nhờ sự thay đổi về tổ chức lực lượng mà Bộ đội Trường Sơn đã đáp ứng được yêu cầu to lớn của công tác chi viện và đáp ứng yêu cầu phục vụ trực tiếp các Chiến dịch Tây Nguyên, Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử.
Và trên thực tế, cả ở tuyến Đông và Tây Trường Sơn đã được tập trung cải tạo, mở rộng và là phẳng mặt đường để tăng tốc độ cho xe chạy và vận chuyển hai chiều thông suốt. Đến cuối năm 1974, toàn bộ tuyến thông tin Tây và Đông Trường Sơn đã hoàn chỉnh. Thông tin được nối thông từ Tổng hành dinh đến chiến trường Nam Bộ. Công tác dự trữ chiến lược tăng gấp 4 lần so với hiện có. Từ giữa năm 1973, toàn bộ các lực lượng bổ sung cho các chiến trường đều được vận chuyển bằng cơ giới, nhanh chóng và bảo đảm sức chiến đấu cho bộ đội…
Chính ủy Hoàng Thế Thiện và Tư lệnh Đồng Sỹ Nguyên đã thống nhất tư tưởng chỉ đạo trong thời gian này là “Vừa điều chỉnh tổ chức theo giai đoạn mới vừa tổ chức triển khai thực hiện nhiệm vụ xây dựng cơ bản tuyến Đông Trường Sơn theo kế hoạch”.
Mặc dù nhiệm vụ chi viện vô cùng nặng nề và khẩn trương nhưng Đảng ủy Bộ Tư lệnh vẫn chỉ đạo tiến hành công tác tổng kết công tác chính trị trên chiến trường Trường Sơn và có báo cáo nhanh về kết quả hoạt động văn hóa văn nghệ trong 14 năm trên toàn tuyến Trường Sơn; triển khai việc cất bốc hài cốt liệt sĩ Trường Sơn hy sinh tại Tây Trường Sơn về Việt Nam và khởi công xây dựng Nghĩa trang Liệt sĩ Quốc gia Trường Sơn…
Có thể nói, nếu Bộ đội Trường Sơn không có 2 sư đoàn ô-tô vận tải với gần 7.000 chiến xa; nếu không có 4 sư đoàn công binh bảo đảm cầu đường thì Quân đội ta khó có thể giành thắng lợi trong các chiến dịch giải phóng Buôn Ma Thuột, giải phóng toàn bộ Tây Nguyên, giải phóng Đà Nẵng; thần tốc giải phóng các tỉnh ven biển miền Trung, đặc biệt là Chiến dịch Hồ Chí Minh giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước.
Tuy không thuộc lớp cán bộ lãnh đạo của thời kỳ đầu tiên của Đoàn 559 và Bộ Tư lệnh 559, nhưng thời kỳ Bộ Tư lệnh Trường Sơn, trên cương vị Phó Chính ủy rồi Chính ủy, đồng chí Hoàng Thế Thiện có nhiều đóng góp quan trọng vào sự phát triển lớn mạnh và những chiến công oanh liệt của Bộ đội Trường Sơn; góp phần đầy ý nghĩa vào việc xây dựng nên Đường Trường Sơn – Đường Hồ Chí Minh huyền thoại.
Ngày 5/3/1975, theo quyết định của Bộ Chính trị, Thiếu tướng Hoàng Thế Thiện đã rời Trường Sơn để vào Nam Bộ đảm nhận chức vụ Chính ủy đầu tiên – Bí thư Đảng ủy Quân đoàn 4 vừa được thành lập.
Có thể nói, Thiếu tướng Hoàng Thế Thiện là vị tướng duy nhất trong lịch sử vừa vượt Đường Hồ Chí Minh trên biển, vừa tham gia mở Đường Hồ Chí Minh trên bộ, và là vị tướng vừa tham gia mở Đường Hồ Chí Minh trên bộ vừa chỉ huy một trong năm cánh quân tiến về giải phóng Sài Gòn trong Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử.
Trong cuộc đời hơn 55 năm hoạt động cách mạng của Thiếu tướng Hoàng Thế Thiện, đồng chí đã trực tiếp tham gia các sự kiện và các chiến dịch lớn của đất nước:
- Tham gia Khởi nghĩa tháng Tám năm 1945 ở Thái Nguyên trên cương vị là Đội trưởng Đội Vũ trang tuyên truyền Cứu quốc quân huyện Võ Nhai, Thái Nguyên sau đó là Ủy viên Thường vụ Tỉnh ủy, Chủ nhiệm Tỉnh bộ Việt Minh Thái Nguyên.
- Trực tiếp tham gia chỉ huy Chiến dịch Đắk Tô I (3/11 đến 22/11/1967) trên cương vị là Chính ủy Sư đoàn 1.
- Tham gia chỉ huy giải phóng trọng điểm ATP đặc biệt là giải tỏa trọng điểm Chà Là (tháng 10/1970).
- Tham gia Chiến dịch Đường 9 – Nam Lào (30/1 đến 23/3/1971) trên cương vị Phó Chính ủy Bộ Tư lệnh Trường Sơn phụ trách Bộ Tư lệnh Tiền phương đảm nhiệm hướng Tây của Chiến dịch.
- Tham gia chỉ huy Cuộc tiến công mở rộng vùng giải phóng Trung – Hạ Lào (18/10/1972 đến 8/2/1973).
- Tham gia chỉ huy Chiến dịch Xuân Lộc (từ 9/4 đến 20/4/1975) và tham gia chỉ huy hướng Đông của Chiến dịch Hồ Chí Minh (26/4 đến 30/4/1975) trên cương vị Chính ủy đầu tiên Quân đoàn 4.
- Làm nghĩa vụ quốc tế giúp Cách mạng Campuchia (từ 10/1978 đến 6/1982) trên cương vị Trưởng ban B.68 của Trung ương Đảng, Bí thư Đảng ủy Đoàn Chuyên gia Việt Nam toàn Campuchia, Phó Tổng đoàn Chuyên gia Việt Nam tại Campuchia, Phó Tư lệnh chính trị Quân tình nguyện Việt Nam tại Campuchia kiêm Trưởng đoàn Chuyên gia Quân sự Việt Nam tại Campuchia.
Thiếu tướng Hoàng Thế Thiện là một vị tướng có nhiều nét đặc biệt:
- Tuy là người miền Bắc nhưng Thiếu tướng Hoàng Thế Thiện dành gần cả cuộc đời cho công cuộc giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. Đã 3 lần Nam tiến tham gia đánh giặc vào các năm: 1949, 1964, 1975. Đồng chí là người gắn bó với cả 2 đơn vị chủ lực đầu tiên của Nam Bộ từ buổi đầu thành lập là Sư đoàn 9 (năm 1965) và Quân đoàn 4 (năm 1975).
- Có thể nói đồng chí là vị tướng đầu tiên và duy nhất vượt đường Hồ Chí Minh trên biển để vào tuyến lửa Trường Sơn mở đường Hồ Chí Minh trên bộ. Là vì tướng Trường Sơn đúng nghĩa.
- Là vị tướng vừa tham gia mở đường Hồ Chí Minh chi viện cho miền Nam, vừa trực tiếp chỉ huy bộ đội tiến về Sài Gòn, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.
- Là vị tướng tham gia chỉ huy một số chiến dịch quan trọng trong 2 cuộc kháng chiến: Đắk Tô 1, Đường 9 – Nam Lào, Xuân Lộc, Hồ Chí Minh.
- Là vị tướng của những nhiệm vụ khẩn cấp. Là vị tướng chỉ huy nhiều đơn vị; đâu cần là có mặt, luôn sẵn sàng nơi bão tố, những nơi khó khăn, ác liệt nhất; làm nghĩa vụ quốc tế giúp cả Cách mạng Lào và Cách mạng Campuchia.
- Luôn là hạt nhân đoàn kết trong các đơn vị.
NHỮNG VINH DANH - KHEN THƯỞNG
CỦA THIẾU TƯỚNG HOÀNG THẾ THIỆN
Do những công lao đóng góp và thành tích cống hiến cho sự nghiệp cách mạng, đồng chí Hoàng Thế Thiện đã được Đảng, Nhà nước tặng thưởng:
- Huân chương Hồ Chí Minh (truy tặng năm 2002);
- Huân chương Độc lập hạng Nhất;
- 4 Huân chương Quân công (2 hạng Nhất, 1 hạng Nhì, 1 hạng Ba);
- Huân chương Quân công Giải phóng hạng Ba;
- Huân chương Chiến thắng hạng Nhất;
- Huân chương Chiến công hạng Nhất;
- Huân chương Kháng chiến hạng Nhất;
- 3 Huân chương Chiến sĩ Vẻ vang (1 hạng Nhất, 1 hạng Nhì, 1 hạng Ba);
- 3 Huân chương Chiến sĩ Giải phóng (1 hạng Nhất, 1 hạng Nhì, 1 hạng Ba);
- Huy hiệu 50 năm tuổi Đảng (năm 1995); Huy hiệu Vì nghĩa vụ quốc tế; Kỷ niệm chương Chiến sĩ cách mạng bị địch bắt, tù đày; Huy hiệu Thành đồng Tổ quốc; và nhiều Huy chương, Kỷ niệm chương, huy hiệu khác.
Đồng chí còn được Ban Lãnh đạo Viện Hermann Gmeiner thuộc tổ chức Làng trẻ em SOS Quốc tế tặng “Kim vàng Danh dự” do đã có những đóng góp đặc biệt cho tổ chức này, và được Ủy ban Cựu chiến binh Liên Xô tặng “Huy hiệu Danh dự”.
Thể theo đề nghị của Thủ tướng Vương quốc Campuchia Samdec Techo Hun Sen, ngày 22/11/2019, Quốc vương Campuchia Preah Karuna Preah Bat Samdech Preah Boromneath Norodom Sihamoni đã ký Sắc lệnh số SL/11119/1727 truy tặng Thiếu tướng Hoàng Thế Thiện Huân chương cao quý nhất của Vương quốc Campuchia dành cho người nước ngoài là Huân chương Hoàng gia Sahametrei hạng Nhất (cấp Đại Thập Tự) vì đã có đóng góp to lớn trong xây dựng, củng cố và phát triển tình hữu nghị giữa hai dân tộc, đặc biệt là những đóng góp quan trọng của đồng chí trong thời kỳ làm nghĩa vụ quốc tế giúp Cách mạng Campuchia 1978 - 1982. Đây là lần đầu tiên Vương quốc Campuchia ban hành hình thức truy tặng Huân chương cao quý nhất dành cho người nước ngoài có công lao to lớn đối với đất nước và nhân dân Campuchia.
Tên và tiểu sử của Thiếu tướng Hoàng Thế Thiện đã được đưa vào “Từ điển Bách khoa Quân sự Việt Nam” (Nhà xuất bản Quân đội nhân dân, xuất bản năm 1996, tái bản năm 2004), “Từ điển Nhân vật lịch sử Việt Nam” (Nhà xuất bản Tổng hợp Thành phố Hồ Chí Minh, tái bản năm 2006), và trong sách lịch sử nhiều địa phương, ban ngành, đơn vị Quân đội.
Nhà xuất bản Quân đội nhân dân đã xuất bản cuốn sách của nhiều tác giả mang tên “Nhớ Thiếu tướng Hoàng Thế Thiện” (2005). Nhà xuất bản Tổng hợp Thành phố Hồ Chí Minh sắp xuất bản cuốn sách của nhiều tác giả mang tên “Thiếu tướng Hoàng Thế Thiện - Người đi suốt cuộc trường chinh” (2022) chào mừng Kỷ niệm 100 năm Ngày sinh Thiếu tướng Hoàng Thế Thiện.
Đài Truyền hình Thành phố Hồ Chí Minh đã thực hiện bộ phim tài liệu về đồng chí mang tên “Ba lần Nam tiến” (2005). Điện ảnh Quân đội đã thực hiện bộ phim tài liệu nhựa mang tên “Hoàng Thế Thiện - Tên gọi và cuộc đời” (2018).
Nhà lưu niệm Thiếu tướng Hoàng Thế Thiện tại địa chỉ: Số 2/47 đường Phan Thúc Duyện, phường 4, quận Tân Bình, Thành phố Hồ Chí Minh.
Trang web về Thiếu tướng Hoàng Thế Thiện tại địa chỉ: www.hoangthethien.net
Hình ảnh, tượng đồng và kỷ vật kháng chiến của Thiếu tướng Hoàng Thế Thiện hiện được lưu giữ, trưng bày tại nhiều bảo tàng trên cả nước Việt Nam: Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam (Hà Nội), Bảo tàng Phòng không - Không quân (Hà Nội), Bảo tàng Đường Hồ Chí Minh (Hà Nội), Bảo tàng Lực lượng vũ trang miền Đông Nam Bộ (Thành phố Hồ Chí Minh), Bảo tàng Chiến dịch Hồ Chí Minh (Thành phố Hồ Chí Minh), Bảo tàng Quân đoàn 4 (Bình Dương), Bảo tàng các lực lượng vũ trang nhân dân đồng bằng sông Cửu Long (Cần Thơ), Bảo tàng Quân đoàn 3 (Gia Lai), Bảo tàng Hải Phòng, Khu di tích nhà tù Hỏa Lò (Hà Nội), Khu di tích Nhà tù Sơn La...
Tên đường Hoàng Thế Thiện đã được đặt tại nhiều địa phương trên cả nước: Cả 5 thành phố trực thuộc Trung ương là Thủ đô Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, thành phố Hải Phòng, thành phố Đà Nẵng, thành phố Cần Thơ, và các tỉnh Hà Nam (2 tuyến phố), Bắc Giang, Quảng Nam (2 tuyến đường), Thừa Thiên Huế, Ninh Thuận, Đắk Nông, Đắk Lắk, Bạc Liêu… Ngoài ra, tên đường Hoàng Thế Thiện còn được đưa vào Ngân hàng tên đường của nhiều địa phương trên cả nước.
Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông đã ban hành Quyết định số 2001/QĐ-BTTTT ngày 17/12/2021 về việc điều chỉnh, bổ sung Quyết định số 06/QĐ-BTTTT ngày 07/01/2021 về việc Ban hành Chương trình phát hành tem bưu chính năm 2022. Theo quyết định mới, có thêm 6 bộ tem được bổ sung vào Chương trình phát hành tem bưu chính năm 2022, trong đó có bộ tem “Chiến sĩ cách mạng Hoàng Thế Thiện (1922 - 1995)”.
NHỮNG NHẬN XÉT, ĐÁNH GIÁ VỀ
THIẾU TƯỚNG HOÀNG THẾ THIỆN
Đại tướng Võ Nguyên Giáp:
“Đồng chí Hoàng Thế Thiện là một cán bộ cao cấp của Đảng, một vị tướng của Quân đội. Đồng chí đã từng đảm nhiệm những chức vụ quan trọng, suốt đời chiến đấu vì sự nghiệp của Đảng, của Dân tộc. Đồng chí có ưu điểm nổi bật là dù ở cương vị nào cũng là tấm gương đoàn kết và hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, được đồng chí, đồng đội tin yêu”.
“Chúng ta bày tỏ niềm thương tiếc đồng chí Hoàng Thế Thiện, một cán bộ trung kiên của Đảng và Quân đội, luôn được giao những chức vụ quan trọng ở nhiều chiến trường và đơn vị trong sự nghiệp giải phóng dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, và đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, được cán bộ và chiến sĩ tin yêu”.
Phó Chủ tịch Đảng Nhân dân Campuchia, Phó Thủ tướng Vương quốc Campuchia, Thống tướng Men Sam An:
“Chúng tôi cũng muốn nói thêm rằng dù tướng Hoàng Thế Thiện đã mất, nhưng những tình cảm, hành động Ngài ấy đã cống hiến, chia sẻ cho Campuchia sẽ trường tồn trong trái tim của tất cả các lãnh đạo đất nước chúng tôi”.
Chủ tịch danh dự Làng trẻ em SOS Quốc tế Helmut Kutin:
“Ngài Hoàng Thế Thiện là người Cha rất đỗi nhân văn của hàng ngàn trẻ mồ côi, trẻ bị bỏ rơi không nơi nương tựa ở Việt Nam”.
Trung tướng Đồng Sỹ Nguyên, nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng, Tư lệnh Bộ Tư lệnh Trường Sơn, Chủ tịch Danh dự Hội Truyền thống Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh Việt Nam:
“Anh là cán bộ chỉ huy chiến đấu giỏi, đã có công trong việc tiêu diệt sinh lực địch, mở rộng và bảo vệ vững chắc tuyến hành lang đường Hồ Chí Minh ở Tây Trường Sơn.
Suốt cả cuộc đời chiến đấu liên tục, anh Hoàng Thế Thiện đã khẳng định được mình, chứng minh đầy đủ lập trường, bản lĩnh của một đảng viên, một cán bộ kiên định, có tài năng, đức độ, luôn luôn hoàn thành nhiệm vụ. Anh sống có tình người, thẳng thắn, đoàn kết, rộng lượng, gần gũi quần chúng, liêm khiết”.
Thượng tướng - Giáo sư - Nhà giáo Nhân dân Hoàng Minh Thảo:
“Anh Thiện có nhiều kinh nghiệm về công tác chính trị và có kiến thức quân sự. Anh chiến đấu rất dũng cảm. Anh Thiện đã cùng anh Nguyễn Hữu An chỉ huy, chỉ đạo Sư đoàn 1 đánh nhiều trận hay, đặc biệt là đánh thiệt hại nặng lữ dù 173 của Mỹ trong chiến dịch Đắk Tô I trên Đồi 875 ở phía Tây Bắc Kon Tum vào mùa Đông năm 1967... Điểm đặc biệt của anh Thiện: Tuy là Chính ủy nhưng rất chú ý đến quân sự và nghiên cứu về tình hình địch. Một Chính ủy như thế quả là hơi hiếm”.
Thiếu tướng - Phó Giáo sư - Tiến sĩ Trịnh Vương Hồng, Viện trưởng Viện Lịch sử Quân sự Việt Nam:
“Cuộc đời và sự nghiệp của Thiếu tướng Hoàng Thế Thiện là một tấm gương sáng về phẩm chất của người cán bộ cách mạng, một vị tướng trưởng thành từ cơ sở, qua nhiều cương vị, là cán bộ lãnh đạo, chỉ huy quân đội đứng mũi chịu sào của nhiều đơn vị. Trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, đồng chí đã được Đảng tin cậy giao nhiệm vụ vào chiến trường Nam Bộ trong những thời điểm khó khăn nhất, nhưng đồng chí đều hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ. Trên 50 năm hoạt động cách mạng, gần 40 năm chiến đấu và công tác trong Quân đội, đồng chí luôn thể hiện là một cán bộ chính trị - quân sự trung kiên, dũng cảm, trung thực, liêm khiết, sống gần gũi với đồng chí, đồng bào, nghiêm khắc với mọi biểu hiện cá nhân chủ nghĩa. Thiếu tướng Hoàng Thế Thiện đã có nhiều công lao trong sự nghiệp giải phóng và thống nhất đất nước, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa. Là một vị tướng có uy tín của Quân đội, công lao và thành tích xuất sắc của đồng chí đã được Đảng, Nhà nước và Quân đội ta ghi nhận. Lịch sử hai cuộc kháng chiến vĩ đại của Dân tộc ta và lịch sử quá trình xây dựng, chiến đấu của Quân đội nhân dân Việt Nam anh hùng còn mãi mãi ghi đậm hình ảnh và công lao vị tướng có tài tổ chức và chỉ huy chiến đấu, một Chính ủy kiên trung, mẫu mực, một đảng viên ưu tú của Đảng”.
Thượng tướng - Phó Giáo sư Nguyễn Hữu An:
“Anh Hoàng Thế Thiện - Chính ủy là người toàn năng, không chỉ giỏi về chính trị mà còn là người hiểu biết về quân sự, khá sâu những vấn đề có liên quan đến cương vị của mình và rất xứng đáng là nhân vật trung tâm của Sư đoàn”.
Thiếu tướng Hoàng Đan:
“Tuy là Chính ủy nhưng anh Hoàng Thế Thiện có trình độ cao về nghệ thuật quân sự, về cách đánh của nhiều hình thức tác chiến khác nhau. Vì vậy, anh không chỉ đảm nhiệm công tác đảng, công tác chính trị mà anh còn thực sự là một cán bộ chỉ huy quân sự, đi sâu vào tác chiến... Điều làm gương cho chúng tôi và cán bộ quân sự nói chung là địch tìm mọi cách chống lại ta thì anh luôn tìm cách để đánh thắng địch. Đây là một điểm rất đặc biệt ở anh Thiện, một Chính ủy mà cũng là một nhà quân sự. Địch có cách này thì ta có cách khác hay hơn nó để đánh thắng nó. Đây là điều rất cần thiết trong chiến tranh”.
Đại tá - Tiến sĩ sử học Hồ Sơn Đài:
“Có thể nói rằng, chặng đường chiến đấu của Thiếu tướng Hoàng Thế Thiện ở Nam Bộ gắn liền với các đơn vị chủ lực, với quá trình xây dựng, chiến đấu và công tác của lực lượng vũ trang chủ lực ở Nam Bộ, từ trung đoàn đến cấp quân đoàn. Ông có mặt ở hầu khắp các chiến trường Nam Bộ, từ miền Tây, miền Trung lên miền Đông và thành phố Sài Gòn, từ cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp cho đến kháng chiến chống đế quốc Mỹ và những ngày tháng sôi động sau khi đất nước hòa bình, thống nhất. Những gì ông để lại cho lực lượng vũ trang Nam Bộ là hình ảnh một cán bộ chính trị - quân sự kiên trung, tận tụy, sâu sắc, mực thước và dung hậu. Với tư cách một người lính cầm súng, trên dọc đường hành quân đánh giặc, Nam Bộ là nơi ông dừng chân nhiều nhất, cũng là nơi ông dừng lại sau cùng”.
Trung tướng - Phó Giáo sư Lê Hữu Đức:
“Qua hai cuộc kháng chiến, tôi được làm việc với nhiều đồng chí chính ủy trung đoàn, lữ đoàn, sư đoàn, quân đoàn, quân khu, học viện. Với anh Hoàng Thế Thiện tôi giữ mãi những kỷ niệm về tình người ấm áp của anh. Quả là một đồng chí Chính ủy sư đoàn đích thực và xuất sắc!”.
Thiếu tướng Bùi Đức Tạm nguyên Phó Chính ủy Bộ Tư lệnh Trường Sơn, Phó Chủ nhiệm Tổng cục Hậu cần:
“Anh là một cán bộ nhiệt tình, sôi nổi, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm, đâu cần là anh có mặt”.
NHỮNG HỒI ỨC CỦA THIẾU TƯỚNG HOÀNG THẾ THIỆN
TRONG CÁC TÁC PHẨM:
- “Việt Nam Giải phóng quân - Nhớ lại bước khởi đầu” - Hồi ức của nhiều tác giả - Nhà xuất bản Quân đội nhân dân, 1995; tái bản năm 2004.
- “Bác của chúng ta” - Hồi ức của nhiều tác giả - Nhà xuất bản Quân đội nhân dân, 1985.
- “Khắc sâu lời Bác” - Hồi ức của nhiều tác giả - Nhà xuất bản Quân đội nhân dân, 2001.
Hà Nội, ngày 2 tháng 9 năm 2022
PTL
TÀI LIỆU THAM KHẢO
- Lịch sử Đoàn 559 Bộ đội Trường Sơn – Đường Hồ Chí Minh - Nhà xuất bản Quân đội Nhân dân, năm 1999.
- Công tác Đảng, công tác chính trị Đoàn 559 Bộ đội Trường Sơn – Binh đoàn 12 (giai đoạn 1959 – 2009) - Nhà xuất bản Quân đội Nhân dân, năm 2009.
- Lịch sử các tướng lĩnh Việt Nam.
- Tài liệu lưu trữ tại Nhà lưu niệm Thiếu tướng Hoàng Thế Thiện (Thành phố Hồ Chí Minh).