GIẢI NGHĨA TỪ "LÃ" TRONG "NƯỚC LÃ"
.jpg)
Có bao giờ bạn nghe ai đó nói “nước lã” và tự hỏi: “Lã” nghĩa là gì nhỉ? Phải chăng nó có liên quan đến cảm giác lạnh lẽo như “lãnh” không? Hay nó mang một ý nghĩa sâu xa nào đó?
Thực ra, “lã” trong “nước lã” không hề liên quan đến nhiệt độ! Nó không có nghĩa là nước lạnh hay nước mát như nhiều người lầm tưởng. Theo từ điển, từ “lã” ở đây có nghĩa là trong, nguyên chất, không pha trộn, không bị biến đổi. Khi nói “nước lã”, ta đang nhắc đến nước tự nhiên, chưa qua đun sôi, chưa pha chế gì cả – chỉ đơn thuần là nước, đúng với bản chất nguyên sơ của nó.
Người xưa có thói quen dùng từ “lã” để mô tả những thứ mộc mạc, đơn giản, không bị tác động bởi yếu tố bên ngoài. Cũng như trong cụm “cơm lã”, ý chỉ cơm ăn không có đồ ăn kèm, hay “lời nói lã”, mang nghĩa lời nói thẳng thắn, không tô vẽ màu mè. Vậy nên, “nước lã” đơn giản là nước chưa đun sôi, chưa nêm nếm hay thêm bất cứ thứ gì.
Cách nói này phản ánh một góc nhìn rất thú vị của ông bà ta: có những thứ giá trị nhất là khi giữ được sự nguyên bản, không cần tô điểm hay chỉnh sửa. Và có lẽ cũng từ đó mà câu thành ngữ “nước lã mà vã nên hồ” ra đời, mang hàm ý rằng từ hai bàn tay trắng con người vẫn có thể tạo ra điều lớn lao.
Thế mới thấy, chỉ một từ nhỏ bé như “lã” cũng gói ghém bao nhiêu điều thú vị về ngôn ngữ và tư duy của người Việt. Vậy lần tới khi ai đó nhắc đến “nước lã”, bạn không chỉ hiểu rõ nghĩa mà còn có thêm một câu chuyện hay để kể nữa rồi đấy!
(Phạm Sinh sưu tầm và giới thiệu)
Tài liệu tham khảo:
-Đoàn Thiện Thuật (2003). Ngữ âm học tiếng Việt. NXB Đại học Quốc gia Hà Nội.
-Nguyễn Lân (2000). Từ điển từ và ngữ Hán Việt. NXB TP. Hồ Chí Minh.
-Theo dõi trang Tiếng Việt giàu đẹp - Giải chữ giữ đời để biết thêm nhiều kiến thức thú vị về tiếng Việt.