.png)
------------------------------------------------------------------------
TRÒN NỬA THẾ KỶ
NHỚ TẾT TRƯỜNG SƠN NĂM XƯA
VỀ QUÊ ĂN TẾT
Đi xa biền biệt, những năm gần đây được về Thủ đô sinh sống, mỗi năm tết đến xuân về lại về quê ăn tết. Sáng hôm nay 25 tháng chạp Kỷ Hợi dậy sớm về quê. Suốt dọc đường không khí tết đã tràn ngập khắp phố phường làng quê, tết ta thật đậm đà bản sắc dân tộc từ bao đời nay của người Việt Nam, trẻ chờ tết, già cũng chờ Tết, chết mới hết Tết. Nghe đài nói sân bay Tân Sơn Nhất kiều bào về quê ăn Tết đông nghìn nghịt, tết Tây làm gì có cảnh này. Bỗng trào dâng trong lòng những ký ức về tết chiến trường Trường Sơn năm xưa. Nhớ lại nửa thế kỷ trước cũng dịp này tôi vào đến Đường 9 Nam Lào chuẩn bị đón Tết, trào dâng kỷ niệm xao xuyến bồi hồi.
Gọi nhau dậy lúc mờ sương
Bon bon xe chạy dọc đường mưa rơi
Đào mai rực rỡ đất trời
Bừng lên kỷ niệm một thời Trường Sơn .
TẾT TRƯỜNG SƠN
Giữa lúc cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước của nhân dân ta bước vào giai đoạn ác liệt nhất, theo tiếng gọi thiêng liêng của Tổ quốc, ngày 19/8/1970 tôi lên đường nhập ngũ. Ba tháng huấn luyện, ngày trên thao trường luyện tập kỹ chiến thuật, đêm đêm mỗi người đeo một ba lô đất, chống gậy rèn luyện leo núi vượt Trường Sơn, nâng dần trọng lượng lên đến 35 kg. Cuối tháng 11 chúng tôi lên đường hành quân vào chiến trường, Tiểu đoàn gồm 500 chiến sĩ, hầu hết là thầy giáo cấp 1, cấp 2 của tỉnh Nam Hà. Mỗi người đeo một ba lô quân tư trang, súng đạn, xẻng, dao găm, một bao tượng gạo. Mỗi Tiểu đội trang bị bộ xoong nồi, một con dao rựa, một chiếc cuốc chim, chia nhau mang vác. Khi đến Trạm Giao liên nghỉ dừng chân, đào bếp Hoàng Cầm nấu cơm ăn. Tất cả mắc tăng võng ngủ đêm dưới tán rừng già. Có những ngày hành quân đêm, đường trơn bùn đất nhầy nhụa, đến trạm không có nước rửa chân, thế là bẻ cành cây gạt đất xoa chân rồi lên võng ngủ luôn; nửa đêm tỉnh giấc thấy lạnh trong người, móc ra con vắt no tròn mọng máu to như ngón tay út , rợn cả người lên.
Trên đường hành quân vẫn quán triệt phương châm: "đi không dấu, nấu không khói, nói không tiếng". Trời còn rơi rớt những trận mưa cuối mùa, đường trơn, dốc đứng vực sâu, chống gậy leo trèo thật là gian nan.
Khi tới các khu vực trọng điểm, máy bay địch đánh phá, thả pháo sáng suốt đêm, dưới ánh đèn dù chiếu qua kẽ lá, cả đoàn quân nhanh chân băng băng chạy qua, hồi hộp toát cả mồ hôi hột. Chúng tôi hành quân từ Đông Trường Sơn trên đất Quảng Bình, vượt qua đỉnh Trường Sơn sang phía Tây trên đất Lào rồi tiếp tục đi sâu vào phía trong.
Tiểu đội chúng tôi có anh Đặng Quý Thiều người thành phố Nam Định, học cùng lớp Sư phạm, sức khoẻ yếu quá, hành quân bộ khoảng một tuần bạn không đi được nữa. Chúng tôi báo cáo qua các cấp lên Tiểu đoàn đề nghị để anh ở lại Trạm Giao liên rồi quay ra, nhưng Quí Thiều không chịu, cứ nhất định xin đi cùng vào chiến trường đánh Mỹ. Thế hệ Thanh niên thời ấy là như thế, cả nước sôi sục căm thù quân cướp nước và lũ bán nước . Chúng tôi chia ba lô của anh Thiều ra cho Tiểu đội mang giúp, tôi còn mang theo bộ sách toán - lý - hoá cấp 3 vào chiến trường tự học, ôn thi Đại học. Tôi nhận dắt bạn Thiều suốt đường hành quân, anh chống gậy đi người không, gắng nâng bước trên con đường Giao liên dốc đứng vực sâu, có những đoạn trơn trượt nhơm nhớp bùn nâu, vô cùng vất vả. Ngày nào cũng đi cuối cùng, có hôm tụt xa đội hình mấy trăm mét, tôi nhờ bạn Nguyễn Đình Tặng đi cùng để hỗ trợ.
Không khí tết đã thấp thoáng trên đường Giao liên ra mặt trận, mai rừng vàng rực trên các bản làng xa xa, trên các cánh rừng bên sườn núi. Những đoàn quân đi qua trên con đường mòn này suốt bao nhiêu năm tháng, người dân Lào đã biết đến cái tết nguyên đán của dân tộc Việt Nam, họ mang những cành hoa mai nhỏ cùng các loại thực phẩm: gà, chuối, đu đủ, các loại rau quả ra dọc đường hành quân, những điểm dừng nghỉ chân, các Trạm Giao liên để đổi cho Bộ đội Việt Nam lấy mì chính, kim chỉ khâu, khăn mặt, bật lửa, đá lửa, giấy viết, bút bi...Trước khi vào chiến trường, chúng tôi đã được phổ biến kinh nghiệm của các cán bộ dẫn quân vào truyền lại.
Đặng Quí Thiều làm bài thơ đón tết:
....
Cánh đào ngoài Bắc gọi xuân sang
Mai đón Tết Nam rực rỡ vàng
Đón xuân mẹ ngắm đào mai nở
Giao cành trùm biếc trời Bắc - Nam.
Gần hai tháng hành quân vào đến đường 9 Nam Lào, dừng lại, cuộc hành quân bộ vượt Trường Sơn với bao khó khăn gian khổ và đầy ắp những kỷ niệm.
VƯỢT TRƯỜNG SƠN
Tuổi đời mười tám đôi mươi
Trong như tiếng hạc lưng trời bay xa
Vai đeo khẩu súng AK
Ba lô con cóc đẫy đà trên lưng
Trường Sơn điệp điệp trùng trùng
Núi cao cao tới tận cùng mây xanh
Vành nguỵ trang, cắm lá cành
Giục ta thôi thúc bước nhanh trên đường
Khó khăn gian khổ coi thường
Vững chân tiến bước dặm trường trèo non
Dép cao su, đá núi mòn
Mũ tai bèo gọn để còn hành quân
Trạm giao liên điểm dừng chân
Bếp Hoàng Cầm vội đào gần suối khe
Cành cây thấy khói phủ che
Tiểu đội cơm nấu, ăn ... vê nắm tròn
Mỗi ngày một chặng đường mòn
Đêm đêm mắc võng ngáy giòn giấc say
Chăn đơn phủ ấm sương bay
Tăng che mưa nắng những ngày trường chinh
Đường vào tuyến lửa quang vinh
Thắm tình đồng đội, nặng tình nước non
Khó khăn gian khổ chẳng sờn
Bừng lên ý chí lòng son kiên cường
Cùng nhau hướng tới tiền phương
Dẫu cho bom đạn cản đường chặn ta
Mưa rừng, muỗi vắt, vàng da
Gian nan thử thách vượt qua thúc lòng
Mai ngày kháng chiến thành công
Trường Sơn huyền thoại mãi không phai nhoà
Tình đồng đội đẹp như hoa
Vào Nam đánh Mỹ, bài ca diệt thù.
NHỚ TẾT TRƯỜNG SƠN NỬA THẾ KỶ TRƯỚC
Tết cổ truyền, xông đất, xông nhà là một phong tục lưu truyền từ bao đời nay, diễn ra khắp mọi miền đất nước, mang vào cả chiến trường trong những năm kháng chiến. Bồi hồi nhớ lại những kỷ niệm 6 năm đón tết trên chiến trường Trường Sơn khi xưa, hiện lên trong tâm trí của tôi. Bộ đội Trường Sơn đón tết dưới mưa bom bão đạn, phong tục truyền thống vẫn diễn ra, nhưng không có nhà, các chiến sĩ tổ chức xông đất, xông hầm, xông xe, xông trận địa. Nét đẹp của tết cổ truyền ở Trường Sơn rực lửa một thời mãi đậm sâu trong ký ức những người chiến sĩ Trường Sơn năm xưa.
Tại trạm giao quân giữa rừng Trường Sơn năm ấy, chúng tôi được bổ sung cho đoàn 559 - Trường Sơn, tôi về Ban tham mưu Công binh - Binh trạm 32 đúng sát tết âm lịch. Cơ quan đoàn bộ đóng trong khu rừng phía Bắc đường 128B, cách xa đường ngoài tầm đánh phá của máy bay địch. Mỗi Ban ở trên một sườn núi ven hai bên bờ suối dưới tán rừng già. Tất cả Bộ đội đều ở dưới hầm nóc bằng được lát gỗ tròn đường kính cỡ 30 cm, đắp đất dày khoảng một mét, có hầm chữ A nối liền bên cạnh. Không khí đón tết đang nhộn nhịp cơ quan đoàn bộ. Trường Sơn không có hoa đào, Bộ đội ta vào rừng tìm chặt hoa mai rừng, hoa chuối rừng, hoa phong lan...về trang trí tết. Hàng tết một phần được cung cấp từ miền Bắc vào, còn lại phần lớn là hậu cần tại chỗ từ tăng gia, chăn nuôi, Bộ đội vào Bản đổi hàng cho dân Lào lấy gạo nếp, thịt lợn, lá dong cắt trong rừng. Tìm đến những Bản làng cũ dân đã bỏ dời đi để thu hái rau quả. Các món đón tết cổ truyền vẫn cố gắng bảo đảm, gồm thịt lợn, bánh chưng, dưới nhà hầm vẫn có bàn thờ đặt mâm ngũ quả trưng bầy ngày tết. Đêm giao thừa, sáng mồng một các cơ quan tổ chức đi chúc tết nhau, xông đất xông hầm với khí thế vui tươi.
Các đơn vị xe ô tô, những ngày đón tết là dịp để tổng công kích vận chuyển giữa mùa khô. Bầu trời vẫn không ngớt tiếng máy bay, tiếng bom rơi đạn nổ. Tất cả các đoàn xe đều tranh thủ thời gian để vượt cung tăng chuyến, ăn tết trên đường. Hàng tết được bộ phận Hậu cần ở các điểm hậu cứ của đơn vị chuẩn bị và phân phát cho từng xe, từng Trung đội. Những cành hoa mai được chặt về đặt trong xe để đón tết trên đường hành quân. Vào thời khắc giao thừa tại những trạm điều chỉnh giao thông thường gọi là barie, các chiến sĩ lái xe dừng lại vào xông đất xông hầm cho Công binh, các Chiến sĩ Công binh ra xông xe cho Bộ đội vận tải với những lời chúc nhau thắm tình đồng đội Trường Sơn.
Hoa mai cắt ở trên rừng
Sắc màu rực rỡ đi cùng hành quân
Đạn bom, vẫn vững tinh thần
Xông hầm, xe, đất, bước chân kiên cường.
Bộ đội phòng không Trường Sơn thường tổ chức theo đội hình Đại đội Pháo phòng không, Trung đội súng máy phòng không chốt trên các đỉnh cao khu vực trọng điểm. Không khí tết về trên trận địa, trên từng mâm pháo, từng khẩu đội súng máy phòng không. Hoa mai rừng toả sắc vàng rực rỡ hoà cùng ánh thép nòng súng vươn cao hướng lên trời xanh. Các kíp trực thay nhau trực chiến 24/24 giờ tại các trận địa, khi hết kíp trực thay ca về ở trong hầm chữ A. Cách trận địa khoảng 1- 2 ki lô mét có hậu cứ, Bộ đội ở trong nhà âm, chuẩn bị tết cho cả đại đội, có nơi gói được bánh chưng, có nơi nấu cơm nếp mang ra trận địa cho Bộ đội ăn tết trên mâm pháo. Trong các nhà âm, hầm phòng không, vẫn trang trí bàn thờ, các món ăn ngày tết. Bộ đội thay nhau trực chiến và ăn tết trong hầm, từng tốp dẫn nhau đi xông đất, xông hầm, xông trận địa. Máy bay địch đến là lưới lửa phòng không giăng lên kịp thời.
Chúc nhau trận địa vững vàng
Giương cao nòng súng hiên ngang giữa trời
Bắn cho quạ Mỹ tơi bời
Xe ra tiền tuyến không ngơi đêm ngày
Bộ đội Công binh chốt trên các trong điểm bám đường bảo đảm giao thông. Thường tổ chức đội hình đại đội đảm nhiệm một cung đường. Các Trung đội trực tiếp chốt tại trọng điểm, hoàn toàn không có nhà mà ở dưới hầm chữ A. Hậu cứ cách khoảng hơn một cây số, làm các hầm nóc bằng để ở, hầm chữ A nối tiếp để ẩn nấp khi máy bay đánh phá. Vẫn có hoa mai, hoa chuối rừng, quả rừng trang trí tết, thịt mỡ, dưa hành, bánh chưng vẫn đậm đà hương vị ngày xuân. Phong tục tập quán xông đất xông nhà diễn ra nhưng trong hoàn cảnh chiến trường, chuyển sang xông đất, xông hầm. Cứ đến giao thừa là tổ chức từng tốp đi chúc tết nhau, chúc nhau cho hầm vững chắc trước bom đạn quân thù, đường thông suốt cho xe chạy vào ra an toàn.
Nửa đêm xông đất, xông hầm
Xem tên chọn tuổi xếp, phân đàng hoàng
Chúc nhau đồng đội vững vàng
Hầm thêm kiên cố " khang trang " kiên cường.
Các đoàn xe vẫn rầm rập hướng ra mặt trận. Vào thời khắc giao thừa, những loạt súng pháo đủ các loại trên các trận địa phòng không, trên các chốt giao thông, trên các đoàn "Đại bàng", "Tuấn mã" bùng lên, vang vọng khắp núi rừng Trường Sơn, chào đón bài thơ chúc tết của Bác Hồ, sau là Bác Tôn qua sóng phát thanh của đài tiếng nói Việt Nam, đón chào năm mới với niềm tin mới và chiến thắng mới. Bộ đội ô tô dừng xe vào chúc tết Bộ đội Công binh, tay bắt mặt mừng, lời chào lời chúc vang lên át cả tiếng bom rơi đạn nổ. Tình đồng chí, đồng đội trào dâng, tình yêu quê hương, đất nước, lòng tự hào dân tộc lại trỗi dậy thôi thúc bước hành quân cùng hướng ra chiến trường đánh cho Mỹ cút, đánh cho nguỵ nhào, giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước để mai ngày được đón những cái tết thanh bình. Cũng có nơi trọng điểm rất ác liệt, bọn giặc lái Mỹ chúng không có tết cổ truyền như dân tộc Việt Nam ta, lũ giặc không có tình người, nó lại càng điên cuồng đem bom đạn đến đánh phá, thả xuống các cung đường, các đoàn xe, các trận địa phòng không trên khắp chiến trường Trường Sơn để phá cái tết của Bộ đội ta. Máu vẫn đổ, pháo vẫn nổ, máy bay địch vẫn rơi, xe vẫn chạy, tất cả vì miền Nam ruột thịt.
TẾT TRÊN ĐƯỜNG K
Mùa khô năm 1970 - 1971 Mỹ dùng máy bay AC130 bay đêm, có thiết bị hồng ngoại bắn xe trên đường, gây cho Bộ đội Trường Sơn rất nhiều khó khăn tổn thất. Qua nghiên cứu, với sự chỉ đạo sáng tạo của Bộ tư lệnh Trường Sơn , năm 1971 hệ thống đường kín được mở ra gọi là đường "K", một mạng đường rộng khắp Tây Trường Sơn với chiều dài hơn 3.000 km. Những con đường uốn lượn toả lan dưới những cánh rừng già của đại ngàn Trường Sơn hùng vĩ. Bộ đội, Thanh niên xung phong, Dân công hỏa tuyến hừng hực khí thế, lực lượng đông đảo dàn ra lao động không quản ngày đêm, mồ hôi đổ xuống thấm đẫm các cung đường K hướng ra tiền tuyến. Từng Trung đội, Tiểu đội các cô gái Trường Sơn tổ chức nguỵ trang đường. Những đoạn đi qua rừng non, rừng thưa, nơi trống trải, các khung tre gỗ được dựng lên, lấy cây rừng che phủ, khi khô héo lại thay cho hoà màu xanh của rừng xanh trên đại ngàn Trường Sơn. Nhiều nơi chị em nữ lấy phong lan rừng treo lên làm dàn nguỵ trang và cũng là hoa trang trí đón tết trên đường. Nhờ có đường K đã "loại khỏi vòng chiến đấu" các loại máy bay của địch, nhất là máy bay AC130, chúng đã làm mưa, làm gió mùa khô năm 1970 - 1971, gây cho ta tổn thất rất lớn. Có đường K, suốt ngày xe ra vào nườm nượp, lũ quạ sắt có mắt như mù.
Không khí ngày tết Nguyên đán từ năm 1972 đến năm 1975 thật náo nức, các lực lượng Công binh, lái xe, Bộ đội hành quân trên đường gặp nhau tay bắt mặt mừng, chúc tết, tặng hoa mai rừng, tặng quà tết mang từ hậu phương miền Bắc vào, chứa chan tình cảm đồng chí, đồng đội, đồng hương nơi chiến trường đánh Mỹ. Đây là giai đoạn thật sôi động trên Đường Trường Sơn, vui tết, đón xuân, bừng lên hào khí với niềm tin chiến thắng.
Để bảo vệ bí mật cho đường K, ta vẫn duy trì hoạt động trên các cung đường hở chạy đêm để nghi binh lừa địch.
Dù trên các cung đường kín hay đường hở, không khí tết vẫn lan toả khắp núi rừng Trường Sơn hùng vĩ trong muôn vàn khó khăn gian khổ, dưới mưa bom bão đạn ác liệt của quân thù. Bộ đội Trường Sơn luôn luôn vững vàng tay lái, trực trên mâm pháo, chốt trên trọng điểm, dũng cảm ngoan cường, không quản ngại hi sinh. Luôn nêu cao tinh thần tất cả cho tiền tuyến, tất cả để đánh cho Mỹ cút, đánh cho ngụy nhào, giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước để nhân dân cả nước được hưởng những cái tết thanh bình vĩnh cửu.
Xuân Canh Tý 2020
Thiếu tướng Hoàng Kiền
Anh hùng LLVTND
Phó chủ tịch Hội Trường Sơn Việt Nam.