Trạm giao liên 257
Trường Sơn
NGUYỄN KIM CHÚC
Trạm giao liên 257 Trường Sơn là một trạm lớn. Nơi đây được tăng cường quân số, có bệnh xá giao liên làm nhiệm vụ thu dung cứu chữa thương bệnh binh. Tuyến giao liên của trạm bị địch đánh phá ngăn chặn ác liệt. Nhưng cũng từ trạm giao liên này phẩm chất anh hùng của người chiến sỹ giao liên được thể hiện rõ nét, xứng đáng với danh hiệu cao quý: Tiểu đoàn giao liên 17 Anh hùng duy nhất của Bộ đội Trường Sơn được Đảng và Nhà nước trao tặng ngày 31 tháng 12 năm 1973.
Trạm 257 thuộc Tiểu đoàn 17 giao liên - Binh trạm 44 Trường Sơn nằm phía bắc tuyến vận tải B46 (tuyến chi viện cho khu V) ngang với km102; nằm trên dãy núi thuộc lưu vực sông Thanh. Nơi đây là rừng nguyên sinh đặc trưng của rừng nhiệt đới gió mùa quanh năm ẩm ướt, dây leo chằng chịt. Nhiều cây cổ thụ gục ngã vì tuổi quá già nằm dọc theo sườn dốc được phủ đầy lá rụng. Bám theo thân cây ẩm ướt và những hàn đá mồ côi là nơi cư ngụ của lũ rùa núi. Điều kiện sống thích hợp nên bọn rùa núi sinh sản nhanh đi đâu cũng có rùa núi. Ban đầu lính ta còn bắt những con to cải thiện. Song cũng chả rõ từ đâu mà sau này lính ta không dám động tới “Thần Kim quy” nữa, họ bảo chớ thịt các “cụ” bị xui xẻo đấy …
Tháng 5 năm 1968 Mỹ - ngụy phải rút chạy khỏi Khâm Đức - một vị trí chiến lược nằm gần ngã ba quốc lộ 14, quốc lộ 16. Bộ đội Trường Sơn mở tuyến ô tô từ km103 đường B46 vượt sông Thanh ở km12 nối thông với Khâm Đức. Song Mỹ ngụy đánh phá ngăn chặn nên ô tô chỉ chở hàng vào tới kho O3 ở km113 đường B46 và km8 đường ngang nối thông với Khâm Đức. Cả khu rừng nguyên sinh rộng lớn kẹp giữa hai con đường này dân địa phương gọi là làng Lân Tôn thuộc huyện 40 tỉnh Kon Tum bị địch đánh phá ngăn chặn rất ác liệt. Đây cũng là đầu mối B46 - Nơi khu V tiếp nhận vũ khí đạn dược, lương thực thực phẩm và các lực lượng bổ xung cho Trung - Trung bộ. Nơi đây còn là vị trí tập kết của nhiều lực lượng thanh niên xung phong gùi thồ hàng ra phía trước … Mỹ - ngụy biết rõ điều đó nên bọn chúng ra sức đánh phá ngăn chặn bằng các thủ đoạn, vũ khí chúng có. B52 liên tục rải thảm, B57 bay đêm cắt bom theo ánh sáng đèn xe hoặc nơi chúng nghi ngờ có quân ta. Ban ngày bọn OV10 bay trinh sát chỉ điểm cho lũ F4 cắt bom, bắn phá. Cả khu vực đầu mối B46 Lân Tôn ngày đên rền vang tiếng nổ của các loại bom phá, bom bi, bom vướng nổ, mìn lá, mìn tai hồng … Các trọng điểm km103, km109 đường B46 ngầm sông Thanh bị phong tỏa gây tắc bởi bom từ trường, bom nổ chậm … của bọn giặc Mỹ.
Tuyến giao liên trạm 257 đi vào phải qua km5 đường ngang đi Khâm Đức, xuyên qua khu vực Lân Tôn giao cho đầu mối B46 khu V. Tuyến đường giao liên luôn phải hứng chịu những trận mưa bom bi, bom vướng nổ, các loại mìn lá, mìn tai hồng bọn Mỹ thả xuống. Cũng may tuyến giao liên đi qua khu rừng già nguyên sinh hoàn toàn kín đáo. Không quân Mỹ cắt bom tìm diệt ta, nên tuyến giao liên tram 257 phụ trách bị bom từng đoạn là chuyện thường xẩy ra. Điều đó nhắc nhở chiến sỹ giao liên dẫn đoàn đi phải tinh tường, cảnh giác, quan sát để tránh thương vong. Chiến sỹ giao liên trạm 257 rất rõ nhiệm vụ của mình là dẫn đoàn đi vào, cáng thương bệnh binh vượt qua khu vực Lân Tôn nhanh chóng an toàn. Để dễ phát hiện vật liệu nổ, bom mìn, trước đó những chiến sỹ giao liên trạm 257 đã phải gồng mình tranh thủ ngày đêm mở đường phát quang cây cỏ bên đường. Ở những đoạn dốc: tạo bậc, chống trơn lầy bằng lát bậc bằng cây, gia cố chắc chắn. Những đoạn dốc lớn còn thiết kế tay vịn để khách bộ hành mang vác nặng có chỗ bấu víu tránh trượt ngã. Hàng chục km đường giao liên bộ được các chiến sỹ trạm giao liên 257 mở bằng chính sức lực của mình. Hàng ngày quân vào, quân ra đi theo con đường này không gặp trở ngại gì.
Vị trí đóng quân của trạm 257 ngay trên đỉnh Trường Sơn. Ngoài trạm 256 đi vào dốc lên thoai thoải. Từ trạm 257 đi vào, phải vượt lên đỉnh dốc rồi đổ dốc sâu về đất Quảng Nam. Do công tác phòng tránh rất tốt nên trạm chưa bao giờ bị địch bắn phá mặc dù trạm rất gần tuyến vận tải B46 và tuyến ngang về Khâm Đức. Trạm đóng quân bên dòng suối chảy từ đỉnh núi xuống. Trên cùng bố trí bệnh xá giao liên do bác sỹ Tâm phụ trách. Những thời điểm căng thẳng bệnh xá giao liên còn được tăng cường những tổ công tác gồm: y sỹ, dược sỹ, y tá tới cứu chữa thương bệnh binh thu dung về. Sáng sáng bác sỹ Tâm tới các lán thăm hỏi tình hình sức khỏe đồng đội. Cũng là lúc cán bộ chiến sỹ trạm 257 người nào việc ấy tỏa đi các hướng dưới lớp sương mù khi dày đặc, khi bảng lảng của đỉnh Trường Sơn. Ngày mới bắt đầu như thế. Phân đội dẫn quân vào và phân đội dẫn quân ra trang bị giống nhau. Chỉ có khác là phân đội dẫn quân ra, đi cùng ngay với thương bệnh binh trên cáng, tới điểm giao trực với trạm 256 bàn giao cáng thương và quân ra lại dẫn đoàn đi vào. Phân đội dẫn quân đi vào, tới bãi giao trực với trạm phía trong mới nhận thương bệnh binh và quân ra cáng và đưa về trạm. Công việc ngày nào cũng vậy, tưởng nhẹ nhàng nhưng lại đầy gian nan thử thách. Căng thẳng nhất là đoạn dẫn quân vào. Quân vào thường là những lực lượng quân tăng cường đội hình tiểu đoàn vào chiến trường khu V. Trên vai người chiến sỹ đủ nặng cố mang được nhiều nhất lương thực, thực phẩm và đủ cơ số đạn. Bởi vì vượt qua đất của trạm 257 là họ đã trở thành chiến sỹ quân giải phóng thực thụ và phải băng qua tọa độ lửa Lân Tôn.
Trạm tương đương cấp đại đội nhưng ở trạm không bị di chuyển vị trí, nhiều năm ở một chỗ cũng chỉ làm lán cùng hầm trú ẩn ở ngay nơi đặt trạm chứa được vài chục người. Số này chỉ đủ cho thương bệnh binh ở chiến trường đi ra và các đoàn dân chính nhỏ lẻ đi vào. Còn đại bộ phận quân vào phải ở bãi khách. Bãi khách của trạm 257 được bố trí ở những cánh rừng sát đường giao liên có đủ nguồn nước chứa được hàng ngàn quân mắc võng nghỉ ngơi qua đêm. Việc phân công các đơn vị vào bãi khách, công tác phòng không, quy định khói lửa … Các chiến sỹ giao liên không mất nhiều thời gian. Chủ yếu do chỉ huy các đơn vị thực hiện. Công việc chính của các chiến sỹ giao liên là dẫn đoàn vào vị trí và lắng nghe, tìm hiểu quê quán và tìm đồng hương. Ở những bãi khách như thế các chiến sỹ giao liên đã tìm được người quen thân. Qua câu chuyện của các chiến sỹ giao liên những chiến binh đang đi vào chiến trường luôn nghĩ về con đường họ sẽ đi tới và nhiều người mong đợi tìm gặp người thân của họ ở phía trong do những cuộc gặp gỡ tình cờ trước đó của các chiến sỹ giao liên truyền đạt lại.
Hành trình của các chiến sỹ giao liên và những chiến binh, những đoàn khách vui vẻ và mong đợi nhất trong ngày là sự gặp gỡ giữa khách vào và khách ra ở điểm giao trực. Điểm giao trực nằm giữa cung đường hai trạm. Nơi ấy thường là những suối cạn hoặc nơi có nguồn nước thuận tiện cho việc ăn nghỉ trưa. Điểm giao trực của trạm 257 và đầu mối B46 khu V là một dòng suối đầy đá. Về mùa khô chỉ còn một dòng nước nhỏ chảy qua. Những tảng đá đủ hình thù dọc suối là những chỗ cho lính ta để ba lô nặng chĩu rất tốt. Quân ra hoặc quân vào tới điểm giao trực trước đều tìm chỗ dừng lại nghỉ ngơi đợi đoàn bạn tới. Quân vào quân ra gặp nhau cười nói vui vẻ vang vọng núi rừng. Nhiều chuyện cảm động ở điểm giao trực này. Các chiến sỹ giao liên ứa nước mắt chứng kiến cảnh vợ chồng gặp nhau, anh em họ hàng gặp nhau chốc lát rồi lại phải gạt nước mắt chia xa: người đi vào nơi chiến trận, người đi ra miền Bắc học tập, chữa bệnh đều nặng trĩu tâm can. Có người gục ngã không bước nổi trước cảnh chia ly. Các chiến sỹ giao liên lại phải giúp đỡ an ủi họ mang bớt đồ đoàn cho họ, để họ có sức khỏe theo kịp đoàn trong khi ngày dài đã gần hết. Không chỉ có thế ở điểm giao trực này các chiến sỹ giao liên lại nhận những thương bệnh binh phải cáng, lên võng cáng của mình cáng về trạm. Đây là cung chặng khó khăn nhất của trạm. Về chiều sức lực đã cạn lại phải cáng thương bệnh binh chủ yếu lên dốc đứng. Định biên người rưỡi một đầu cáng. Song không đủ người nên phần lớn một người một đầu cáng. Trong khi đó các chiến sỹ cáng thương luôn bị di chứng những cơn sốt rừng hành hạ: tóc rụng, “chân ống giang đầu gối củ lạc”. Nhiều thời điểm đói bụng, mắt mờ, chân run … Nhưng khi đã cáng đồng đội lên vai gầy, sức mạnh từ tình thương, trách nhiệm, yêu quí đồng đội … ùa về. Họ chống gậy chạc ba cùng đồng đội băng qua trọng điểm địch đánh phá, quyết không để cho đồng đội đổ máu thêm một lần nữa. Gắng sức cáng thương binh vượt qua trọng điểm. Đến lúc đặt được đầu cáng vào giá nghỉ, người cáng ngã gục vì kiệt sức. Ít phút sau tỉnh dậy, thở sâu lấy lại sức, đặt đòn cáng lên vai đưa đồng đội về trạm. Nhiệm vụ cáng thương của chiến sỹ giao liên ngày nối ngày; mùa khô cũng như mùa mưa không hề thay đổi. Đòn cáng này hỏng thay đòn cáng khác. Võng này rách thay võng khác. Bàn chân của người chiến sỹ giao liên lõm sâu vào lòng đất, đá núi mòn vẹt. Nhưng ý chí, lòng quyết tâm của những chiến sỹ giao liên cáng thương binh không hề giảm. Họ nhẹ nhàng đưa đồng đội về trạm an toàn giao cho các chiến sỹ quân y chăm sóc và lại đưa những thương bệnh binh ra tuyến ngoài … Hàng ngàn thương bệnh binh từ chiến trường đã được các chiến sỹ giao liên trạm 257 cáng vượt qua trọng điểm Lân Tôn an toàn như thế.
Trạm trưởng Khổng Doãn Uyển, chính trị viên Thanh cùng tập thể cán bộ chiến sỹ trạm đã đồng tâm hiệp lực cùng nhau vượt qua thử thách. Đảm bảo cho anh em chiến sỹ có đủ sức khỏe để hoàn thành nhiệm vụ, không bị sốt rét rừng hành hạ. Các đồng chí làm nhiệm vụ hậu cần của trạm làm tốt công tác tăng gia sản xuất. Làm tốt công tác dân vận mua được con giống. Trạm có chuồng lợn, chuồng gà đủ để dùng những lúc cần thiết. Đáng kể là đàn gà đông đúc của trạm, đứng đầu là chú gà trống đầy tai tiếng. Ngày ngày nó dẫn đàn nhặt ăn khắp trạm và rất thân thiết với các chiến sỹ. Nó đứng yên cho các chiến sỹ vuốt ve cưng nựng nó. Nhưng hễ thấy bóng dáng chị em là nó dượt theo chực mổ vào chân, vào mông chị em nếu chị em chạy. Thành thử nó là nỗi khiếp đảm của chị em khi phải rời lán xuống suối đi qua khoảng trống mà bầy gà tìm ăn.
Là trạm lớn của Tiểu đoàn 17 và trạm giao liên cuối cùng của tuyến ngang B46. Trạm 257 giao liên Trường Sơn được nhiều người biết đến. Nhiều tướng lĩnh cán bộ cao cấp của Đảng và Nhà nước qua đây. Nhiều đoàn văn công, văn nghệ sỹ đi vào chiến trường dừng chân tại đây. Cán bộ chiến sỹ của trạm 257 lại được nghe những điệu chèo cổ, những trích đoạn tuồng, chèo hay. Được nghe những điều mà họ chưa hề biết. Để rồi ngày mai khi trời rạng sáng, những chiến sỹ giao liên “chân đồng vai sắt” lại kề vai sát cánh cùng với những đoàn quân vào, quân ra thực hiện tốt nhiệm vụ của mình.
Chuyện hành quân trên đường giao liên Trường Sơn thời đánh Mỹ đã qua đi lâu rồi. Bây giờ kể lại mọi chuyện tưởng như huyền thoại. Chúng tôi - những chiến sỹ Trường Sơn - chiến sỹ giao liên Trường Sơn là những người trực tiếp thực hiện nhiệm vụ ấy lại càng cảm thấy hãnh diện tự hào vì một thời mình được sống và chiến đấu như thế. Những trạm giao liên, những bãi khách còn sống mãi trong lòng những người lính. Còn riêng tôi người đã có thời gian ở trạm giao liên 257 Trường Sơn không bao giờ quên trạm trên đỉnh Trường Sơn mưa mù bao phủ, càng nhớ những con người đã làm nên chiến công xứng đáng với Tiểu đoàn 17 giao liên Trường Sơn anh hùng duy nhất trong lực lượng giao liên Trường Sơn.