55 NĂM NGÀY MỞ ĐƯỜNG HỒ CHÍ MINH - NGÀY TRUYỀN THỐNG BỘ ĐỘI TRƯỜNG SƠN 19/5/1959 * 19/5/2014
Thiếu tướng Võ Sở
Chủ tịch Hội Truyền thống Trường Sơn - Đường Hồ chí Minh Việt Nam
Các đây 55 năm, thực hiện Nghị quyết 15 của BCH Trung ương Đảng về cách mạng miền Nam, ngày 19/5/1959, Thường trực Tổng Quân ủy Trung ương đã chính thức giao nhiệm vụ cho “Đoàn công tác quân sự đặc biệt” - Đoàn 559 do Thượng tá Võ Bẩm làm Đoàn trưởng, có nhiệm vụ mở đường Trường Sơn, chi viện cho chiến trường miền Nam.
Để bảo đảm tuyệt đối bí mật của công tác chi viện, khẩu hiệu có tính chất mệnh lệnh lúc đó của Đoàn 559, là: “Ở không nhà, đi không dấu, nấu không khói, nói không tiếng”.
Ngày 13/8/1959, sau 8 ngày đêm, chuyến hàng đầu tiên vượt Trường Sơn bằng phương thức gùi thồ đã được các chiến sĩ Đoàn 559 đưa tới Tà Riệp tuyệt đối bí mật và an toàn. Chuyến hàng đầu tiên tuy ít ỏi song đã làm nức lòng cán bộ, chiến sĩ Liên khu 5 và toàn miền Nam, khẳng định quyết định lịch sử đúng đắn thành lập Đoàn 559 của Đảng ta và Bác Hồ vĩ đại.
Đối mặt với kẻ thù tàn bạo và bao cạm bẫy từ rừng thẳm Trường Sơn, Đoàn 559 phát triển nhanh chóng về lực lượng, đảm nhận nhiệm vụ chi viện cho miền Nam ruột thịt ngày một to lớn hơn. Từ năm 500 cán bộ, chiến sĩ đầu tiên, gần 2 năm sau - Ngày 23/10/1961, Đoàn 559 đã trở thành đơn vị tương đương cấp Sư đoàn; đến ngày 3/4/1965, Đoàn 559 được nâng cấp thành Bộ Tư lệnh 559 tương đương cấp Quân khu. Từ tháng 7 năm 1970, Bộ Tư lệnh Trường Sơn được giao nhiệm vụ chỉ huy thống nhất toàn bộ lực lượng của ta hoạt động ở Nam Lào. Từ đây, Trường Sơn chính thức trở thành một chiến trường quan trọng và rộng lớn, trải dài trên lãnh thổ của 3 nước Đông Dương. Đến năm 1973-1975, Bộ Tư lệnh Trường Sơn đã có lực lượng hùng hậu với 9 sư đoàn binh chủng cùng 21 trung đoàn trực thuộc, quân số 10 vạn cán bộ, chiến sĩ và 1 vạn thanh niên xung phong (TNXP).
16 năm ngăn chặn tuyến chi viện chiến lược Trường Sơn, giặc Mỹ đã thực hiện 733.000 trận oanh kích bằng đủ loại máy bay, trút xuống Trường Sơn 4 triệu tấn bom đạn các loại. Lực lượng cầu đường với 4 sư đoàn công binh và 1 vạn TNXP và dân công hoả tuyến, kiên cường bám trụ, giành giật từng thước đường, làm nên một hệ thống giao thông vĩ đại gồm 5 trục dọc, 21 trục ngang với gần 17.000 km đường xe cơ giới; Lực lượng vận tải Trường Sơn với 2 Sư đoàn ô tô cơ động, vận chuyển hơn 1 triệu tấn vũ khí, đạn dược, lương thực chi viện cho các hướng chiến trường. Chở bằng cơ giới 40 vạn quân và tổ chức hành quân 25 đoàn binh khí kỹ thuật vào chiến trường, cơ động bằng xe cơ giới 10 lượt Sư đoàn quân chủ lực tham gia chiến dịch; Lực lượng bộ binh Trường Sơn đã tiêu diệt và bắt sống 17.740 tên địch, giải phóng một vùng giải phóng rộng lớn ở Nam Lào, bảo vệ vững chắc hành lang tuyến chi viện; Lực lượng phòng không Trường Sơn gồm 1 Sư đoàn và 9 Trung đoàn và các đơn vị khác của Trường Sơn đã bắn rơi tại chỗ 2.455 máy bay các loại, bảo vệ thắng lợi lực lượng vận tải chi viện cho các hướng chiến trường; Lực lượng giao liên Trường Sơn mở 3.000 km đường giao liên, tổ chức cho hơn 2 triệu lượt người vào ra chiến trường an toàn; Lực lượng thông tin Trường Sơn xây dựng 1.350 km đường thông tin tải ba và hàng vạn ki lô mét dây thông tin các loại. Hệ thống thông tin tải ba từ Sở Chỉ huy Bộ Tư lệnh đến Sở Chỉ huy các Binh trạm, Trung đoàn, Tiểu đoàn, Đại đội…góp phần quan trọng vào sự chỉ huy thông suốt từ Tổng hành dinh Hà Nội tới thẳng các hướng chiến trường; Bộ đội xăng dầu Trường Sơn đã mở 1.400 km đường ống xăng dầu. Đường ống xăng dầu Trường Sơn là một kỳ tích vĩ đại về sức mạnh của con người. "Một dòng sông mang lửa" xuyên dọc Tây và Đông Trường Sơn vào thẳng chiến trường Nam Bộ, góp phần tạo nên sức mạnh và hiệu quả của công tác chi viện chiến lược cho cách mạng của 3 nước Đông Dương;
Các lực lượng của Đoàn 559 đã trực tiếp phục vụ và tham gia Tổng tấn công Mậu Thân 1968; tham gia Chiến dịch Khe Sanh năm 1968. Trong Chiến dịch Đường 9 - Nam Lào, Bộ đội Trường Sơn vừa bảo đảm chi viện chiến lược, vừa xuất sắc trực tiếp phục vụ các đơn vị tham gia chiến dịch; đồng thời các đơn vị của Bộ đội Trường Sơn là lực lượng tại chỗ quan trọng, đảm nhận nhiều hướng quan trọng của Chiến dịch. Các lực lượng của Bộ đội Trường Sơn đã trực tiếp chiến đấu tiêu diệt 5.695 tên, bắt 614 tên, gọi hàng 64 tên, bắn rơi 346 máy bay (có 310 trực thăng), thu nhiều vũ khí và trang bị các loại.
Trong Chiến dịch giải phóng Quảng Trị xuân hè năm 1972, Bộ đội Trường Sơn đã sử dụng Binh trạm 12, 2 Trung đoàn pháo cao xạ, 2 Trung đoàn công binh và lực lượng của Sư đoàn 473, Sư đoàn phòng không 377 trực tiếp chiến đấu và phục vụ chiến đấu giải phóng Đông Hà, giải phóng thị xã Quảng Trị, bảo vệ Thành cổ Quảng Trị. Tiểu đoàn 166 ca nô Trường Sơn vượt qua bom đạn ác liệt của địch trên dòng sông Thạch Hãn trực tiếp cung cấp vũ khí, đạn dược, hậu cần bảo đảm cho Trung đoàn 48 và các lực lượng chiến đấu bảo vệ Thành cổ suốt 81 ngày đêm.
Đầu năm 1975, 3 Sư đoàn của Bộ Tư lệnh Trường Sơn trực tiếp tham gia Chiến dịch Giải phóng Tây Nguyên, giải phóng Buôn Mê Thuột. Sư đoàn 968 được Bộ phân công nhiệm vụ đánh nghi binh địch thu hút địch ở bắc Tây Nguyên bằng việc nổ súng tiêu diệt Đồn Tầm chốt Mỹ. Đây là trận mở màn Chiến dịch Tây Nguyên thắng lợi ngày 1/3/1975. Các đơn vị khác của Bộ Tư lệnh Trường Sơn trực tiếp tham gia chiến dịch giải phóng các tỉnh duyên hải miền Trung.
Trong chiến dịch Hồ Chí Minh 6 sư đoàn của Bộ Tư lệnh Trường Sơn đã phối thuộc với các quân đoàn chủ lực trên nhiều hướng. Lực lượng ô tô chiến đấu của 2 Sư đoàn Bộ đội Trường Sơn đã trở thành lực lượng cơ động bộ binh đi cùng xe tăng, thiết giáp của các Quân đoàn chủ lực đánh chiếm sân bay Tân Sơn Nhất, sân bay Biên Hòa, Bộ Tổng Tham mưu ngụy và chiếm Dinh Độc lập ngày 30/4/1975.
Chiến dịch Hồ Chí Minh toàn thắng đã kết thúc sự nghiệp giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước vĩ đại của dân tộc, thu non sông về một mối.
16 năm chiến đấu anh dũng, Bộ đội Trường Sơn đã vinh dự được Đảng và Nhà nước tuyên dương “Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân”, được tặng Huân chương Hồ Chí Minh. Kỷ niệm 40 năm thành lập, Bộ đội Trường Sơn vinh dự được Đảng và Nhà nước tặng thưởng Huân chương Sao Vàng cao quý. 82 đơn vị và 47 cá nhân được tặng danh hiệu “Anh hùng LLVTND”.
16 năm chiến đấu anh dũng trên Trường Sơn, Bộ đội Trường Sơn đã tạo nên vị trí và tầm vóc lớn lao trong sự nghiệp chống Mỹ, cứu nước, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước của dân tộc ta.
- Đường Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh là một sáng tạo lịch sử vĩ đại của Đảng và Quân đội ta; là sự thể hiện sáng tạo và đúng đắn trong việc biến Nghị quyết 15 của Đảng ta về cách mạng miền Nam trở thành hiện thực trong thực tiễn chiến tranh cách mạng. Đường Hồ Chí Minh trở thành điều kiện nền móng và tiên quyết bảo đảm sự thành công của sự nghiệp giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. Không có tuyến chi viện chiến lược - Đường Hồ Chí Minh thì không thể có thắng lợi của Sự nghiệp giải phóng miền Nam, thống nhất Tổ quốc.
- Đường Hồ Chí Minh trở thành một chiến trường có không gian rộng lớn trải dài trên 11 tỉnh của Việt Nam, 7 tỉnh Nam Lào và 4 tỉnh Đông bắc Campuchia. Bộ đội Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh thực hiện nhiệm vụ chiến lược, tạo cơ sở vật chất, tạo điểm tựa vững chắc và là sức mạnh to lớn cho cách mạng của 3 nước Việt Nam, Lào, Campuchia.
- Chiến trường Trường Sơn trở thành một chiến trường thực nghiệm chiến lược phá hoại, ngăn chặn bằng không quân quy mô, hiện đại nhất, ác liệt nhất và man rợ nhất trong lịch sử chiến tranh của nhân loại.
- Đường Hồ Chí Minh được tổ chức lực lượng với quy mô lớn và với một hệ thống giao thông liên hoàn; Bộ đội Trường Sơn với một lực lượng binh chủng hợp thành thiện chiến gồm những Sư đoàn binh chủng dày dạn kinh nghiệm với hơn 10 vạn quân và hơn 1 vạn TNXP, vừa đảm nhận nhiệm vụ chi viện chiến lược, vừa là lực lượng tác chiến tại chỗ bảo vệ tuyến hành lang chi viện, mở rộng vùng giải phóng vừa làm nghĩa vụ quốc tế giúp bạn Lào và Campuchia.
- Hoạt động tác chiến của Bộ đội Trường Sơn là sự phối hợp tác chiến hợp đồng quân binh chủng hợp thành, được tổ chức, chỉ huy chặt chẽ, hiệu quả và đầy sáng tạo. Bộ đội Trường Sơn đã đối phó thắng lợi một cách thông minh, sáng tạo trước mọi thủ đoạn, mọi phương tiện và vũ khí tối tân, hiện đại nhất của đến quốc Mỹ, góp phần vào sự sáng tạo nghệ thuật quân sự mới, độc đáo của quân đội ta trong cuộc chiến tranh giải phóng.
- Chiến trường Trường Sơn luôn gắn chặt và là nơi tham gia trực tiếp thực hiện những quyết sách của Đảng trên chiến trường: Chiến dịch giải phóng Khe Sanh - Quảng Trị, Tổng tấn công và nổi dậy Xuân Mậu Thân 1968, Chiến dịch giải phóng Quảng Trị năm 1972, Chiến dịch Tây Nguyên, giải phóng Buôn Ma Thuột và cuộc Tổng tấn công mùa xuân năm 1975 kết thúc với Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử.
- Đường Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh là biểu tượng sinh động, thể hiện hiệu quả của sự đoàn kết chiến đấu anh em giữa Đảng, Quân đội và Nhân dân ba nước Đông Dương trong sự nghiệp đấu tranh chống kẻ thù chung là đế quốc Mỹ. Đường Hồ Chí Minh là căn cứ địa vững chắc, là điểm tựa, là bàn đạp để cách mạng của mỗi nước Đông Dương phát triển, đi tới thắng lợi.
Thời gian dần lùi xa. Nhưng với hàng chục vạn cán bộ, chiến sĩ và TNXP, dân công hỏa tuyến của Trường Sơn năm xưa thì Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh gian khổ, ác liệt nhất song cũng đầy vinh quang và tự hào luôn hằn sâu trong ký ức. Trường Sơn vẫn vẹn nguyên, khắc khoải và nóng bỏng trong từng hơi thở, trong mỗi con tim của các cựu chiến binh Trường Sơn…Đầu năm 1989, Ban Liên lạc Bộ đội Trường Sơn khu vực Hà Nội ra đời làm trung tâm của các Ban Liên lạc và đơn vị truyền thống, đáp ứng tình cảm của các CCB Trường Sơn. Lần lượt nhiều Ban Liên lạc Bộ đội Trường Sơn các địa phương và các đơn vị đã ra đời, hoạt động đều đặn, có hiệu quả. Các Ban Liên lạc không chỉ tập hợp cán bộ, chiến sĩ của đơn vị, tổ chức viết lịch sử đơn vị, tổ chức họp mặt ôn lại truyền thống tự hào mà còn động viên, giúp đỡ nhau cả về tinh thần và vật chất, vượt qua khó khăn để tiếp tục phát huy truyền thống của Trường Sơn anh hùng trong cuộc sống mới, sống vui, sống khỏe, sống có ích cùng con cháu…
Để hoạt động của các Ban Liên lạc Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh nền nếp, hiệu quả, đáp ứng nguyện vọng chính đáng của các CCB Trường Sơn, Hội nghị toàn quốc Ban Liên lạc Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh lần thứ hai, ngày 17/5/2009 đã thống nhất thành lập Ban Vận động thành lập Hội Truyền thống Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh Việt Nam.
Ngày 13/5/2011, Bộ Trưởng Bộ Nội vụ đã ra Quyết định số 1032/QĐ-BNV cho phép thành lập Hội Truyền thống Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh Việt Nam.
Ngày 4 và 5/7/2011, tại Bảo tàng Hồ Chí Minh, Đại hội lần thứ Nhất Hội Truyền thống Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh Việt Nam đã được tổ chức trọng thể. Đại hội đã thông qua Điều lệ, Chương trình hoạt động 2011-2016, bầu Ban Chấp hành Hội khoá I với 84 Uỷ viên, bầu Ban Thường vụ Hội với 19 Uỷ viên. Đại hội đã suy tôn đồng chí Đồng Sĩ Nguyên, nguyên Uỷ viên Bộ Chính trị, Phó Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng, nguyên Tư lệnh Bộ độ Trường Sơn làm Chủ tịch Danh dự cùng 19 đồng chí lãnh đạo và nguyên lãnh đạo Đảng, Nhà nước, nguyên lãnh đạo các Bộ ngành, các tướng lĩnh, Anh hùng LLVT, Anh hùng Lao động… làm Uỷ viên BCH Danh dự của Hội. BCH Hội họp phiên thứ Nhất đã bầu Thiếu tướng Võ Sở làm Chủ tịch Hội và 5 đồng chí làm Phó Chủ tịch Hội.
Có thể nói, đây là một dấu ấn lịch sử, một mốc son ghi nhận sự đánh giá của Đảng, Nhà nước đối với lịch sử Đường Hồ Chí Minh huyền thoại. Đây còn là cơ hội để hàng chục vạn cán bộ, chiến sĩ và TNXP năm xưa và cán bộ, chiến sĩ Binh đoàn 12 hôm nay tiếp tục phát huy truyền thống của Trường Sơn Anh hùng trong cuộc sống mới. Hội Truyền thống Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh Việt Nam ra đời còn là cơ hội để các CCB Trường Sơn có điều kiện mới trong việc tập hợp, giáo dục cho thế hệ trẻ hôm nay có trách nhiệm với truyền thống lịch sử hào hùng của lớp lớp cha ông làm nên Trường Sơn huyền thoại, làm nên sự nghiệp chống Mỹ cứu nước vĩ đại của dân tộc trong thời đại mới.
Gần 3 năm thành lập, Hội Truyền thống Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh Việt Nam đã vượt lên mọi khó khăn để xây dựng và phát triển nhanh về tổ chức và hoạt động một cách hiệu quả. Tính đến nay Hội có 130 đầu mối với tổ chức Hội và Ban Liên lạc của 45 tỉnh và thành phố cả nước; 83 đơn vị truyền thống. Đã có 27 tỉnh, thành phố tiến hành Đại hội thành lập Hội, 81/183 huyện, 352/1603 xã phường và 10 đơn vị truyền thống thành lập tổ chức Hội. Nhiều địa phương đã cơ bản hoàn thành tổ chức Hội ở 3 cấp và hoạt động có hiệu quả. Hội đã tập hợp được gần 30 vạn hội viên sinh hoạt tại tổ chức Hội các cấp trong cả nước.
2 nhiệm vụ lớn: Giáo dục truyền thống và hoạt động tình nghĩa được các cấp Hội và các Ban Liên lạc truyền thống tiến hành có hiệu quả. Gần 3 năm qua, Hội đã khai thác các nguồn lực xã hội và sự đóng góp của hội viên, xây dựng được 1.025 ngôi nhà tình nghĩa trị giá 52,5 tỷ đồng tặng hội viên có hoàn cảnh khó khăn về nhà ở; tặng 342 học bổng cho con hội viên; tặng hàng chục ngàn phần quà cho hội viên nghèo trị giá hơn 8 tỷ đồng; Tổ chức giao lưu, họp mặt và thăm chiến trường xưa cho hàng chục ngàn hội viên; giải quyết chế độ cho hơn 9.000 hội viên nhiễm chất độc dan cam; hỗ trợ chính sách và tìm kiếm mộ liệt sĩ cho 266 trường hợp, làm Thẻ hội viên cho hàng vạn hội viên các địa phương... 2 cuộc vận động lớn đã được Hội phát động trong cả nước năm 2013: "Viết ký ức Trường Sơn" và "Hội viên Trường Sơn làm kinh tế giỏi, giúp nhau xoá đói giảm nghèo". Hàng trăm hội viên Trường Sơn làm kinh tế giỏi tiêu biểu đã được tuyên dương tại các Hội nghị chiến sĩ Trường Sơn làm kinh tế giỏi của nhiều địa phương. Các đơn vị đã xuất bản hàng chục cuốn lịch sử và các tuyển tập thơ văn; Trang Thông tin điện tử của Hội ra mắt đã nhanh chóng trở thành địa chỉ tin cậy, tuyên truyền và cung cấp thông tin chính thống hoạt động của Hội trong cả nước; là địa chỉ để các chiến sĩ Trường Sơn gửi gấm tình cảm và những hồi ức sống động về Trường Sơn, về cuộc sống hôm nay qua các tác phẩm thơ và văn của mình...
Hội Truyền thống Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh Việt Nam đã phối hợp với Binh đoàn 12 tiến hành khảo sát, xây dựng hồ sơ đề nghị Chính phủ công nhận Di tích lịch sử Đường Hồ Chí Minh là Di tích Quốc gia Đặc biệt. Ngày 1/12/2013, Thủ tướng Chính phủ đã Quyết định công nhận Di tích lịch sử Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh với 34 di tích lịch sử tại 11 tỉnh là Di tích Quốc gia Đặc biệt. Đây không chỉ là sự đánh giá giá trị vô giá của Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh mà còn mở ra cơ hội mới để tuyên truyền, giáo dục truyền thống, lịch sử Đường Hồ Chí Minh huyền thoại cho các thế hệ, nhất là thế hệ trẻ hôm nay và mai sau.
Gần 3 năm thành lập Hội Truyền thống Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh không chỉ nhanh chóng trở thành một địa chỉ tin cậy, uy tín, hoạt động có hiệu quả trong hệ thống chính trị xã hội mà còn là điểm tựa tinh thần, là niềm tự hào của hàng chục vạn chiến sĩ Trường Sơn, Thanh niên Xung phong, Dân công hoả tuyến Trường Sơn trong cả nước.
Nhiệm vụ chính trị trước mắt và lâu dài của Hội Truyền thống Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh Việt Nam rất vẻ vang nhưng cũng nhiều thử thách, đòi hỏi bản lĩnh vượt khó, sáng tạo vươn lên của những chiến sĩ Trường Sơn năm xưa. Hoạt động tình nghĩa và giáo dục truyền thống Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh cho thế hệ hôm nay là việc làm vô cùng quan trọng và đầy ý nghĩa của Hội. Làm gì để các thế hệ hôm nay và mai sau mãi mãi tự hào về Trường Sơn, về Đường Hồ Chí Minh là mệnh lệnh thiêng liêng của các hội viên và các cấp Hội hôm nay. Dù khó khăn đến đâu, hai nhiệm vụ quan trọng ấy của Hội Trường Sơn phải được thực hiện một cách tốt đẹp.
Tự hào về Trường Sơn, tự hào về con đường mang tên Bác Hồ vĩ đại, mỗi hội viên Trường Sơn càng thấy trọng trách to lớn trong việc phát huy các giá trị mà lớp lớp các chiến sĩ Trường Sơn hôm qua đã dùng máu xương, hy sinh tuổi thanh xuân vì sự nghiệp giải phóng đất nước trên Trường Sơn viết nên.
Các hội viên Trường Sơn đều tâm nguyện: Tiếp tục sống và cống hiến những năm tháng cuối của cuộc đời trở nên có ý nghĩa, có giá trị hơn vì Trường Sơn, cho Trường Sơn mãi mãi trường tồn trong tâm thức của các thế hệ hôm nay và ngày mai của đất nước.