Kỷ niệm ngày Quân đội nhân dân Việt Nam 22- 12-2017 : BỘ ĐỘI TA VỚI TRUYỆN KIỀU
Kỷ niệm ngày Quân đội nhân dân Việt Nam 22- 12-2017
BỘ ĐỘI TA VỚI TRUYỆN KIỀU
Truyện Kiều của Đại thi hào Nguyễn Du là một tác phẩm văn học bất hủ, không chỉ đã đi vào trái tim của quần chúng nhân dân lao động, mà còn được các chiến sỹ bộ đội ta rất yêu mến. Suốt cả chặng đường dài của hai cuộc chiến tranh vệ quốc chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, Truyện Kiều đã trở thành một sức mạnh tinh thần cho các chiến sỹ quân đội.
Đến bây giờ chưa biết rõ ai là người đầu tiên mang Truyện Kiều đi đánh giặc? Nhưng dù đường xa gánh nặng, dù bom đạn của chiến trường, những người chiến sỹ Quân đội nhân dân Việt Nam trước đây cho đến ngày nay trong hành trang của họ cũng đều thuộc lòng một vài câu Kiều, hoặc mang theo trong ba lô ra trận cuốn Truyện Kiều của Nguyễn Du.
Theo cuốn "Vừa đi đường vừa kể chuyện” của tác giả Trần Lan, trong những ngày đầu Đội Việt Nam tuyên truyền Giải phóng quân vừa ra đời, những người cận vệ mỗi lần đi chiến dịch với Bác Hồ, đều được Bác lấy Truyện Kiều của Cụ Nguyễn kể cho các chiến sỹ cùng nghe. Ngoài kể chuyện Bác còn phân tích, giảng giải từng câu, từng chữ, từng điển tích trong tác phẩm cho mọi người cùng hiểu. Vì vậy một thời gian sau ai được sống bên Bác, đi chiến dịch với Bác đều thuộc và yêu thích Truyện Kiều. Bắt đầu từ những người lính cận vệ rồi trưởng thành thành người lính chính quy để bước vào cuộc trường chinh chống Pháp, Truyện Kiều của Đại thi hào Nguyễn Du đã lan tỏa rộng khắp trong các đoàn quân từ Nam Tiến, Tây Tiến, rồi đến các mặt trận Thượng Lào, Trung Lào, chiến dịch Biên giới, Việt Bắc, Tây Bắc. Ở đâu có dấu chân anh bộ đội Cụ Hồ ở đó có Truyện Kiều. Chắc ai cũng nhớ bài thơ "Tây Tiến" của nhà thơ Quang Dũng, dẫu đói khát gian lao, những cơn mưa rừng tầm tả, người chiến sỹ trong giấc ngủ vẫn mơ về một bóng Kiều xinh đẹp:
"Tây tiến đoàn quân không mọc tóc
Da xanh màu lá giữ oai hùm
Mắt từng gửi mộng qua biên giới .
Đêm mơ Hà Nội dáng "Kiều" thơm"
Sau này lực lượng quân đội ta lớn mạnh thành các quân đoàn, binh đoàn hùng tráng, đi chiến đấu nơi đâu, ở chiến dịch nào, các chiến sỹ cũng lấy Truyện Kiều ra kể , ra đọc, ra ngâm. Mặt trận Điện Biên Phủ lịch sử mở ra, cả dân tộc ta ra trận, mỗi lần bộ đội gặp các đoàn thanh thanh niên xung phong hay dân công hoả tuyến, dẫu cho "Chị gánh anh thồ", trèo đèo lội suối, các chiến sỹ đã chuyển các câu thơ trong Truyện Kiều thành những điêụ hò, lời hát thiết tha: "Người ơi gặp gỡ làm chi/ Trăm năm biết có duyên gì hay không?" hoặc: "Đến đây Kim mới kháp Kiều /Hỏi em bên ấy muốn yêu anh nào?"...
Những năm tháng kháng chiến chống đế quốc Mỹ, lớp lớp chiến sỹ bộ đội ta đã được học, được đọc, và thuộc Truyện Kiều trên ghế nhà trường và các giảng đường Đại học nên Truyện Kiều ngay từ đầu đã theo sát bước chân các anh bộ đội hành quân vượt đèo vượt dốc, bên những cánh võng rừng sâu, lên chốt cao trọng điểm, trong chiến hào chờ địch, trong bệnh viện, bệnh xá quân y. Bất cứ ở đâu bộ đôi ta cũng sôi nổi bàn tán về Truyện Kiều, bình giảng về Kiều, vịnh Kiều, đố Kiều, bói Kiều, với nhiều hình thức sinh hoạt văn hoá đa dạng, phong phú, góp phần không nhỏ làm quên đi sự gian khổ, đói khát, hy sinh trước bom đạn ác liệt của quân thù.
Giữa đại ngàn Trường Sơn sâu thẳm, khốc liệt, bom đạn và chất độc hóa học của kẻ thù ngày đêm trút xuống, để mở tuyến đường mòn Hồ Chí Minh lịch sử chi viện cho chiến trường Miền Nam, ngay tại đại bản doanh Bộ tư lênh 559- Bộ tham mưu cũng thành lập một “Nhóm Kiều học”, do phó tư lênh- thiếu tướng Nguyễn An làm nhóm trưởng để tìm hiểu về thiên tài Nguyễn Du và tác phẩm bất hủ Truyện Kiều. Nhóm Kiều học Trường Sơn đã thu hút hàng trăm sỹ quan, chiến sỹ tham gia, các buổi sinh hoạt luôn luôn được duy trì đều đặn, bài bản và hết sức khoa học* ,
Sinh hoạt Truyện Kiều đâu chỉ có ở các đại bản doanh, chỉ huy sở mà còn theo sát người chiến sỹ ở từng chiến dịch , từng trận đánh. Trong những cuộc hành quân gian khổ, có ai đó đã nghĩ ra việc đố kiều để động viên đồng đội: Kiều có bao nhiêu người yêu; Kiều là con ai; Kiều yêu lúc bao nhiêu tuổi; có mấy người chồng? v.v.và v.v, làm cho cả đoàn quân sôi nổi bàn luận quên đi trước mặt là đèo cao, vực thẳm, đói khát gian truân, những cơn sốt rét rừng ớn lạnh. Trong các bệnh viên, bệnh xá, tiền phương, có bác sỹ quân đội đã nghĩ ra cách đố các thương binh câu Kiều: "Khi tựa gối, khi cúi đầu / khi vò chín khúc, khi chau đôi mày” đó là bênh gì? (đau bụng); Từ Hải có phải là thương binh không? (một tay). Ai trả lời đúng sẻ được tặng bánh lương khô hoặc hộp sữa, làm cho các thương bệnh binh nằm trong bệnh xá sôi nổi thảo luận quên đi nổi đau đớn mất mát trên cơ thể mình.
Đố Kiều đã vậy, lẩy Kiều càng được các chiến sỹ quân đội ta vận dụng thật tài tình. Trong Truyện Kiều Nguyễn Du viết đến 77 lần chữ "Khi", thế mà được các chiến sỹ bộ đội ta vận dụng rất đa dạng, dí dỏm cho từng binh chủng. Đối với lính bộ binh phải hành quân bộ nên đã lẩy: “Khi lên thác, khi xuống gềnh / Khi vồ phải đá, khi kềnh giữa sông"; Đối với lính lái xe Trường Sơn thì: "Khi leo dốc, khi xuống đèo / Khi bon bon chạy, khi trèo lên bom"; Đối với các chiến sỹ làm nhiệm vụ bảo vệ trên điểm chốt: "Khi cúi xuống, khi đứng lên / Khi xem lại đạn, khi lên đỉnh đồi"... Kể cả lúc thiếu gạo, khẩu phần ăn chỉ một bát cơm vơi, ăn rồi mà bụng vẫn cồn cào cảm thấy như chưa ăn, các chiến sỹ ta đã lẩy Kiều: "Biết bây giờ đến bao giờ / Đã đi rửa bát còn ngờ chưa ăn".
Truyện Kiều còn được bộ đội ta vận dụng trong việc bói Kiều. Ở giữa chốn chiến trường khói bom và đạn lửa, nhưng lúc tiến hành bói Kiều lính ta vẫn thực hiện đúng thủ tục để tìm sự linh nghiệm.Vẫn dùng hai tay nâng cuốn Kiều lên trước mặt rồi lầm rầm khấn: "Lạy vua Từ Hải, lạy vãi Giác Duyên, lạy tiên Thuý Kiều, con xin một quẻ". Dẫu cũng chỉ là vui thôi, nhưng cũng có lúc thật là ứng nghiệm. Có một lần một tổ trinh sát được đơn vị cắt cử đi tìm địa điểm để đặt chỉ huy sở. Sau một thời gian tìm được một địa điểm đẹp, rất thuận lợi, ưng ý, gần với suối nước, với đường giao liên, với đơn vị bạn. Trước khi đi đến quyết định, có một đồng chí trong đoàn lấy cuốn Kiều trong ba lô ra xin một quẻ, ứng ngay phải câu: "Vậy nên những chốn thong dong/ Ở không yên ổn, ngồi không vững vàng". Thấy câu Kiều ứng vậy, các đồng chí không chọn điểm đó nữa mà tìm địa điểm khác sâu hơn, đi lại, sinh hoạt khó khăn hơn, không bằng địa điểm trước. Một tháng sau quay lại, địa điểm thuận lợi đã bị bom B52 rải thảm tan hoang. Sau này ai cũng bảo, nhờ có quẻ Kiều của cụ Nguyễn Du báo trước mà tránh được tổn thất lớn lao cho toàn đơn vị. Một chuyện nữa, năm 1971 có một đơn vị đóng quân ở Làng Ho, huyện Tuyên Hóa, tỉnh Quảng Trị, cắt cử một tiểu đội về cứ lấy gạo. Tiểu đội có 12 người đi từ mờ sáng đến đêm tối mới về, nhưng về đến nơi thiếu mất 3 chiến sỹ, mọi người ai cũng lo lắng, tỏa đi tìm. Đồng chí tiểu đội trưởng có cuốn Truyện Kiều mang theo mở ra xin một quẻ thì ứng 2 câu: “Lo gì việc ấy mà lo / Kiến trong miệng chén có bò đi đâu”. Câu Kiều vừa đọc xong 20 phút sau, 3 chiến sỹ lù lù trở về, trên vai vẫn ba lô đầy gạo, còn có thêm con nai rừng rất lớn. Bước đầu đồng chí tiểu đội trưởng bức xúc mắng mỏ, nhưng một chiến sỹ phân bua: "Hôm nay nhân có gạo, đi qua rừng chiều, bọn em gặp con nai rừng ra suối, dừng lại bắn mang về, tiện thể làm bữa liên hoan, nên bị chậm". Nghe vậy lại thấy câu Kiều cụ Nguyễn cho: miệng chén là còn ở trong vòng, chưa đi đâu xa, sẻ quay về. đồng chí tiểu đội trưởng "hạ hỏa" nở nụ cười xin lỗi các chiến sỹ và cảm ơn quẻ Kiều cụ Nguyễn Du chỉ bảo. Rồi chuyện một tiểu đội trinh sát đặc công cũng vậy. Trước khi đi tiêu giệt đồn địch, có chiến sỹ mở cuốn Kiều xin một quẻ, bắt được câu "Cất mình qua ngọn tường hoa/ Lần đường theo ánh trăng tà về tây". Theo lời, đêm đó các chiến sỹ ta vượt qua dãy hàng rào dây thép gai (tường hoa), chờ đến lúc trăng tà, đánh vào mạn sườn phía tây của đồn địch. Thắng lợi giòn giả trở về, cả tiểu đội làm bựa liên hoan để tạ lễ với cụ Nguyễn Du..v..v.
Phải có hàng nghìn nghìn trang giấy mới kể hết chuyện bộ đội ta với Truyện Kiều. Suốt chiều dài hai cuộc kháng chiến, ở đâu, vào thời điểm nào, bộ đội ta cũng tạo nên những sinh hoạt đa dạng phong phú, làm vơi đi sự gian khổ, ác liệt của chiến trường đạn bom khói lửa, mất mát và hy sinh. Chính vì vậy nhà thơ Chế Lan Viên khi viết bài thơ: "Gửi Kiều cho em năm đánh Mỹ" đã căn dặn em cũng như căn dăn chung các chiến sỹ quân đội ta trước khi ra trận:
"Đất nước mình còn nghèo lắm hởi em yêu
Một giọt lệ của ông cha cũng có ích với ta nhiều
Dẫu súng đạn nặng đường ra hoả tuyến
Vượt đường dài nhớ mang Truyện Kiều theo"
Trong kháng chiến là vậy, hiện nay đất nước đã được thống nhất, các đơn vị đang tập luyện trên thao trường, canh giữ trên biên cương, ngòai hải đảo đại dương mênh mông, hay đang tham gia xây dượng kinh tế trên mọi miền đất nước, ở đâu bộ đội ta cũng vẫn rất say mê, yêu thích bàn luận Truyện Kiều. Truyện Kiều của Đại thi hào Nguyễn Du đã góp phần làm cho các chiến sỹ thêm lạc quan yêu đời, quên đi sự gian khổ, hy sinh, để bảo vệ từng tấc đất biên cương của Tổ quốc, giữ cho nền độc lập dân tộc mãi mãi vĩnh hằng. Vì vậy, dẫu Nguyễn Du - tác giả của Truyện Kiều không tham gia trong đoàn quân của hai cuộc kháng chiến, nhưng những đóng góp tinh thần tạo nên sức mạnh lớn lao cho quân đôi ta nên nhiều người đã mệnh danh cho Đại thi hào là "Nhà chính uỷ tài năng" của lực lượng Quân đội nhân dân Việt Nam ./.
------------------------
Xuân Bách
(Số 3, đường Tôn Thị Quế, Tp. Vinh
ĐT: 0912591362 )