Thách thức mới từ biến thể C.1.2

Theo thống kê của trang worldometers.info, trong tuần qua, thế giới ghi nhận tổng cộng 4.404.531 ca mắc mới COVID-19, giảm 4% so với giai đoạn 7 ngày trước đó. Trong khi đó, số ca tử vong là 65.950 ca, giảm 6%. Một tín hiệu tích cực nữa là số ca hồi phục tăng khoảng hơn 8.900 ca (0,2%) lên mức 3.920.762 ca. Xét theo khu vực, châu Âu và Bắc Mỹ đều ghi nhận số ca mắc mới giảm lần lượt là 4% và 0,2%, tuy nhiên số ca tử vong lại tăng 4% và 5%. Các khu vực còn lại đều ghi nhận số ca mắc mới và tử vong giảm.

Theo worldometers.info, các quốc gia ghi nhận số ca mắc mới và tử vong tăng mạnh nhất tại châu Âu trong 7 ngày gần nhất là Latvia (tăng lần lượt là 78% và 120%), Romania (65% và 58%), Ukraine (59% và 22%). Đây đều là những quốc gia có tỷ lệ tiêm chủng thấp so với khu vực. Tính đến nay, châu Âu có khoảng trên 1,1 triệu ca tử vong vì COVID-19. Giới khoa học cảnh báo số ca lây nhiễm có thể tăng trong thời gian tới do tại nhiều nước đã bắt đầu năm học mới, trong khi trẻ em là nhóm đối tượng dễ bị tổn thương vì chưa được tiêm chủng.

Trong bối cảnh đó, WHO và Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF) đã kêu gọi các nước tăng cường tiêm chủng cho giáo viên và các nhân viên trường học cũng như trẻ em từ 12 tuổi trở lên. Các cơ quan LHQ cũng nhắc lại tầm quan trọng của việc thực hiện các biện pháp cải thiện môi trường trường học để phòng ngừa COVID-19 cũng như nâng cao hiệu quả của hình thức học trực tuyến nhằm bảo đảm không làm gián đoạn giáo dục trong bối cảnh đại dịch.

Một diễn biến nữa khiến các nhà khoa học lưu ý là sự lây lan của ít nhất hai biến thể mới trong tuần qua. Các nhà khoa học Nam Phi đang theo dõi biến thể C.1.2, xuất hiện ở nước này hồi tháng 5 và có khả năng lây nhiễm nhanh gấp 2 lần so với các biến thể đã được xác định trên toàn cầu.

Theo nghiên cứu của Viện Quốc gia về các bệnh truyền nhiễm của Nam Phi, số ca mắc biến thể C.1.2 hiện gia tăng liên tục hằng tháng, tương tự như những gì được quan sát trong những ngày đầu của các biến thể Beta và Delta. Tốc độ lây lan của biến thể này nhanh hơn khoảng 1,7 lần so với tốc độ toàn cầu hiện tại và nhanh hơn 1,8 lần so với ước tính ban đầu về sự tiến hóa của virus SARS-CoV-2. Hiện biến thể này đã được phát hiện tại toàn bộ các tỉnh của Nam Phi và gần 10 quốc gia khác trải dài khắp châu Phi, châu Âu, châu Á và châu Đại Dương, trong đó có Anh, Thụy Sĩ, Bồ Đào Nha, Trung Quốc, Mauritius, New Zealand….

Hiện WHO vẫn chưa liệt kê C.1.2 là biến thế đáng lo ngại (VOC) hay biến thể đáng quan tâm (VOI). Tuy nhiên, các nhà khoa học lưu ý biến thể C.1.2 sở hữu các đột biến trong bộ gene tương tự như những đột biến được phát hiện trong các biến thể đáng lo ngại khác, như Delta.

Tiến sĩ Megan Steain, nhà virus học tại trường Đại học Sydney, cho biết cần đưa ra cảnh báo với biến thể C.1.2 là do biến thể này chứa nhiều đột biến đặc biệt. Ngoài ra, biến thể này chứa nhiều đột biến nhất so với chủng virus SARS-CoV-2 gốc ở Vũ Hán (Trung Quốc). C.1.2 có tỷ lệ khoảng 41,8 lần đột biến mỗi năm, gần gấp đôi tốc độ của các biến thể khác.

Trong khi đó, nhà dịch tễ học Eric Feigl-Ding, thành viên cấp cao tại Liên đoàn các nhà khoa học Mỹ, cho biết biến thể có đột biến càng lớn thì nguy cơ nó có thể chống lại thế hệ các vaccine đầu tiên càng cao. Ông cảnh báo những rắc rối tiềm ẩn đối với các loại vaccine hiện có trước sự xuất hiện của các biến thể như C.1.2. WHO cũng đang theo dõi biến thể mới khác là B.1.621, còn gọi là biến thể Mu, bùng phát ở Colombia hồi tháng 1 vừa qua, sau đó gây ra làn sóng lây nhiễm thứ ba từ tháng 4 đến tháng 6 ở nước này.

Giáo sư dịch bệnh truyền nhiễm Paúl Cárdenas, trường Đại học San Francisco de Quito ở Ecuador, khẳng định có bằng chứng cho thấy Mu có khả năng lây lan nhanh hơn biến thể gốc. Ông cũng cho rằng Mu có thể vượt các biến thể Gamma và Alpha về tỷ lệ gây bệnh tại hầu hết các vùng ở Ecuador và Colombia. WHO đã nhiều lần cảnh báo virus lây lan càng nhiều thì khả năng xuất hiện các biến thể mới càng cao.

Chuyên gia Cathrine Scheepers, một trong những tác giả chính của nghiên cứu về biến thể C.1.2, nêu rõ biến thể mới “có thể xuất hiện sau một đợt mắc COVID-19 kéo dài của người dân và từ đó nó tích lũy thêm các đột biến, có khả năng thoát khỏi phản ứng miễn dịch”.

Ông Philip Krause, đứng đầu nhóm chuyên gia của Cơ quan Quản lý thực phẩm và dược phẩm Mỹ (FDA) về vaccine ngừa COVID-19, nhấn mạnh sự xuất hiện nhanh chóng các biến thể này cho thấy rằng “nếu virus có thể tiến hóa thành những loại hình kháng vaccine, thì điều này có thể xảy ra sớm hơn chúng ta lường trước”. Bởi vậy, việc sớm ngăn chặn đà lây lan rộng của COVID-19 là yếu tố giúp hạn chế sự xuất hiện của các biến thể mới, mà một trong những giải pháp tối ưu hiện nay vẫn là tăng tốc độ tiêm chủng để nâng cao tỷ lệ bao phủ vaccine.

Từ thực tế trên, nhiều chuyên gia nhận định rằng, “sống chung” với dịch là một tư duy nên được áp dụng. Hiện vẫn chưa có một lộ trình nào rõ ràng để nói bình thường trở lại cả, nói đúng hơn là khó có thể trở lại được như xưa. Thế giới mà chúng ta đang sống khác hoàn toàn với thế giới trước tháng 12/2019. Do đó, phải thừa nhận rằng, thế giới đã và đang thay đổi, bây giờ chỉ có thể thiết lập các điều kiện cần thiết để chấp nhận và thích nghi với trạng thái bình thường mới, đồng thời loài người sẽ phải tìm cách để sống chung với dịch bệnh này.

Qua quan sát có thể thấy, dường như con người đang phải chấp nhận sự tồn tại của loại virus này. Chúng ta đang dùng vaccine để loại trừ, phòng ngừa nó. Bài toán vaccine là nước đi mà các quốc gia tiên tiến đang áp dụng. Cho đến thời điểm này, đó là phương án hữu hiệu nhất, quan trọng nhất. Nói đúng hơn, để chống lại dịch bệnh COVID-19 thì tầm nhìn lâu dài phải là vaccine.

( C. H sưu tầm)