Các bệnh mắt nhưng nguyên nhân không từ mắt

Bài viết đây đề cập những ảnh hưởng đến mắt của một số bệnh hay gặp nhất mà không phải ai cũng biết.

Võng mạc đái tháo đường

Thông thường bệnh nhân mác đái tháo đường nặng hay mắc bệnh lý võng mạc đái tháo đường. Đường máu cao kéo dài gây nên tổn thương các mạch máu của toàn bộ các cơ quan trong cơ thể, biểu hiện rõ nhất ở các vi mạch máu. Tại mắt, do tổn thương các mao mạch võng mạc, làm tăng tính thấm thành mạch, thoát huyết tương vào võng mạc gây phù nề. Khi mao mạch bị phá hủy gây tắc và làm thiếu máu võng mạc, cơ thể phản ứng bằng cách tiết ra các yếu tố kích thích sự phát triển các mạch máu mới (tân mạch) để nuôi dưỡng những vùng võng mạc này. Tuy nhiên những mạch máu này mỏng manh dễ vỡ gây ra các biến chứng xuất huyết võng mạc, dịch kính, xơ hóa gây co kéo bong võng mạc.

Trên những người bị bệnh võng mạc đái tháo đường sẽ có những biến đổi trong máu cũng như thành mạch máu làm cho các mạch máu nhỏ dễ bị tắc hoặc dãn ra còn gọi là các vi phình mạch. Sau đó có sự rò rỉ của các chất trong lòng mạch gây ra phù và xuất tiết, giai đoạn này còn gọi là bệnh võng mạc đái tháo đường chưa tăng sinh, người bệnh chỉ giảm thị lực chút ít.

Khi có những mạch máu bị tắc nghẽn gây thiếu máu và vỡ mạch nhiều gây chảy máu thì bệnh nhân sẽ giảm thị lực nhiều hơn, còn gọi là bệnh võng mạc đái tháo đường tiền tăng sinh. Khi võng mạc bị thiếu máu lâu sẽ có phản ứng sinh tân mạch. Những tân mạch này dễ vỡ gây chảy máu ồ ạt (xuất huyết võng mạc – dịch kính) thì bệnh nhân không nhìn được gì nữa, còn goi là bệnh võng mạc đái tháo đường tăng sinh biến chứng.

Sốt xuất huyết

Trong những biến chứng về mắt của bệnh sốt xuất huyết có 2 loại có thể làm bệnh nhân mù đột ngột mà không gây đau nhức mắt, cũng không làm đỏ mắt, đó là: Xuất huyết võng mạc. Lúc này, các mạch máu của võng mạc bị tổn thương, máu thấm lên thành những lớp mỏng che trước võng mạc khiến thị lực của mắt giảm sút. Xuất huyết trong dịch kính. Khi một mạch máu trong mắt bị vỡ, máu tràn vào trong buồng dịch kính che khuất các vật ở trước mắt.

Võng mạc do tim mạch, huyết áp cao

Huyết áp tăng cao làm tổn thương những mạch máu cung cấp máu cho võng mạc dẫn đến tổn thương các tế bào của võng mạc. Hậu quả là lượng máu đưa tới võng mạc bị giảm và một số trường hợp xuất hiện hiện tượng phù nề võng mạc, làm hạn chế chức năng võng mạc và tạo áp lực lên thần kinh thị giác, gây ra nhiều vấn đề về thị lực, giảm thị lực…

Những biểu hiện ban đầu của bệnh võng mạc do tăng huyết áp thường không rõ ràng. ở giai đoạn nghiêm trọng người bệnh sưng mắt, tầm nhìn giảm, đứt vỡ mạch máu…

Vì thế, khi gặp những triệu chứng trên kèm theo huyết áp liên tục tăng cao, cần đến ngay cơ sở y tế hoặc phòng khám uy tín để tránh sự thay đổi nhanh chóng và tiêu cực về thị lực. Đặc điểm tổn thương võng mạc do tăng huyết áp

Nếu tăng huyết áp có tổn thương võng mạc người bệnh đối diện với nguy cơ nhồi máu hắc mạc; bong võng mạc thanh dịch; phình mạch; tắc tĩnh mạch hoặc động mạch trung tâm võng mạc; liệt cơ vận nhãn.

Nếu tăng huyết áp ác tính (hiếm gặp) khiến huyết áp tăng đột ngột, cản trở tầm nhìn và gây giảm thị lực đột ngột. Đây là một tình trạng có khả năng đe dọa tính mạng. Một số nghiên cứu cho thấy những người mắc bệnh võng mạc do tăng huyết áp dễ bị đột quỵ và suy tim hơn những người bình thường khác.

U tuyến yên

U tuyến yên có thể gây ra triệu chứng rối loạn thị giác. Tuyến yên nằm gần những cấu trúc quan trọng của não thuộc về thị giác đó là dây thần kinh thị giác và điểm giao thoa thần kinh thị giác. Tuyến yên nằm ở trong hố yên, có kích thước chỉ vài cm sau hai mắt.

Một số bệnh lý về u não gây nên các rối loạn về thị lực và thị trường. Bệnh nhân thấy mắt nhìn mờ từ từ, không rõ ràng, mất thị lực ở 1 hoặc 2 bên mắt, mất thị lực ngoại biên.

Một triệu chứng quan trọng khác có thể xảy ra với u tuyến yên là đôi khi một người nhìn vật thấy hai hình ảnh thay vì một. Điều này xảy ra do u tuyến yên có thể chèn ép gây ảnh hưởng đến dây thần kinh giúp vận động mắt. Khi hai mắt không nhìn vào đúng đường thẳng, ta sẽ thấy hình ảnh đôi.

Liệt dây thần kinh mặt

Khi bị liệt dây thần kinh mặt gây ra liệt các cơ mặt, khiến mi dưới cách xa vùng rìa, sa xuống làm hở lộ kết mạc nhãn cầu. Khe mi mất đối xứng. Nhắm mắt không kín để hở kết mạc hoặc giác mạc, bệnh nhân bị giảm tiết nước mắt.

Bệnh lý giác mạc do liệt dây thần kinh có thể do bệnh mắc phải tác động lên dây thần kinh số V như viêm giác mạc do virus herpes, zona, đái tháo đường hay bệnh phong; hoặc cũng có thể bẩm sinh không di truyền gia đình như hội chứng Riley – Dey… Cũng có người mắc bệnh sau khi được phẫu thuật cắt bỏ hạch thần kinh số V để điều trị chứng chảy mồ hôi tay.

Ban đầu biểu hiện của bệnh là những chấm bong biểu mô nông tập trung ở giác mạc vùng khe mi, sau đó tế bào biểu mô màu trắng xám, trên giác mạc xuất hiện những ổ thẩm lậu nhỏ và phù. Tình trạng biểu mô hóa chậm trễ khó khăn làm tăng nguy cơ bội nhiễm vi khuẩn hoặc nấm cho giác mạc.

Khi liệt dây thần kinh mặt sẽ ảnh hưởng đến bài tiết tuyến lệ, gây chảy nước mắt nhiều và liên tục, tuyến nhầy niêm mạc mũi, miệng, hầu và các tuyến nước bọt dưới hàm, dưới lưỡi, mất cảm giác vị giác, tê trước đầu lưỡi, chảy nước dãi và tiết nhiều nước bọt hơn bình thường.

Bệnh basedow gây lồi mắt

Basedow gây nên nhiều rối loạn về cấu trúc và chức năng của mắt. Hay gặp nhất là tình trạng co rút mi trên, Bệnh cũng hay gây lồi mắt, có khi lồi nhiều gây hở mi, viêm loét giác mạc. Tình trạng này thường xảy ra trong giai đoạn phản ứng viêm do tự miễn kéo dài 6-24 tháng. Trong đó, các mô liên kết xung quanh nhãn cầu tăng thể tích do tăng tính thấm với các chất hóa học trung gian trong phản ứng viêm. Đây cũng chính là nguyên nhân khiến cho nhãn cầu bị đẩy lồi ra ngoài, sợi dây thần kinh thị giác bị đè nén và tổn thương các cơ vận động nhãn cầu.

Các triệu chứng của bệnh basedow biến chứng mắt bao gồm: Cảm giác kích thích hoặc khó chịu ở mắt. Đỏ, chảy nước mắt hoặc cảm giác khô mắt quá mức. Sưng mí mắt. Mắt bị lồi, nhìn đôi. Khi bệnh basedow biến chứng mắt diễn tiến nặng hơn, người bệnh có thể bị suy giảm chuyển động mắt và mí mắt, nhắm mắt không hoàn toàn với loét giác mạc, chèn ép dây thần kinh thị giác và mất thị lực.

Ts. Nguyễn Thu Hiền – BV Mắt TW
(PS st theo SK&ĐS)