1. Công dụng của bí đỏ
Theo Đông y, bí đỏ có vị ngọt, tính ấm, không độc; vào kinh vị và đại tràng; có tác dụng bổ trung ích khí, nhuận phế, tiêu viêm, giảm đau. Hạt bí đỏ có tác dụng trừ giun sán....
Về thành phần hóa học, trong quả bí đỏ có nhiều chất đường bột cho nên ăn vào cảm thấy vị ngọt. Trong 100g thịt quả có protein 0,5g, chất béo 0,1g, các chất đường bột 6,9g, canxi 39mg, phôtpho 22mg, sắt 0,2mg, carôten 1,06mg, vitamin B1 0,05mg, vitamin B2 0,06mg, vitamin PP 0,3mg, vitamin C 5mg và nhiều hoạt chất sinh học khác. Bí đỏ là loại thức ăn lý tưởng đối với người bệnh đái tháo đường.
Các nghiên cứu hiện đại đã phát hiện thấy, bí đỏ có khả năng xúc tiến sự phân tiết insulin của tuyến tụy, nên có tác dụng phòng ngừa và điều trị bệnh đái tháo đường rất tốt. Ngoài ra, bí đỏ còn có khả năng dự phòng tai biến mạch máu não (trúng phong).
Đặc biệt trong thành phần của bí đỏ còn chứa những hợp chất, có khả năng làm giảm độc tố của một số chất có hại lẫn trong thức ăn, như thuốc trừ sâu, thuốc tăng trưởng, các hợp chất có chứa nitrite, ...
2. Bài thuốc chữa bệnh với bí đỏ
- Chữa đái tháo đường: Có thể nướng bí đỏ cho khô, nghiền bột. Uống với nước đun sôi. Mỗi lần 6-8g, ngày 2 lần.
Hoặc dùng: Bí đỏ 250g nấu thành canh ăn hết, ngày 2 lần sáng tối, liên tục trong 1 tháng.
- Chữa rối loạn mỡ máu: Bí đỏ 100-150g, dùng sống, cho vào máy xay sinh tố cùng với 250ml nước đun sôi để nguội, làm thành sinh tố bí đỏ( không cho đường), uống trước khi ăn sáng, liên tục trong 1 tháng.
- Chữa đau dây thần kinh liên sườn: Bí đỏ (vừa đủ), hấp chín, nghiền nát, đắp vào chỗ đau.
Bí đỏ phòng ngừa và điều trị rối loạn mỡ máu,
- Chữa viêm khí quản mạn tính, hen phế quản: Bí đỏ 1 quả (chừng 500g), mật ong 60g, đường phèn 30g. Khoét 1 lỗ ở đầu quả bí. Lấy một phần ruột bí ra. Cho đường và mật ong vào trong quả bí, đậy lại bằng miếng bí đã cắt ra. Đun một tiếng đồng hồ rồi lấy ra. Ngày 2 buổi sáng và tối ăn hết. Dùng liên tục trong 7-10 ngày.
- Hỗ trợ điều trị huyết áp cao, viêm thận mạn tính, xơ gan: Bí ngô 250g rửa sạch, cắt miếng. Cho thêm đường trắng, trộn đều. Đun chín ăn. Phối hợp với thuốc để điều trị.
- Bệnh sán lá: Bí đỏ 60g -120g, cau khô 60 -100g, sunfat natri ngậm nước 15g. Sáng sớm khi chưa ăn gì mang bí ra nhai, nuốt cả vỏ lẫn hạt, hoặc nghiền nhỏ uống với nước sôi để nguội, 2 giờ sau uống tiếp nước sắc cau đặc, nửa giờ sau pha sunfat natri với nước sôi để nguội uống tiếp, nói chung chỉ uống 1 lần là sán ra.
- Chữa lở loét sưng đau và bị bỏng nhẹ: Ruột bí đỏ, sunfatnatri vừa đủ, giã nát bôi lên vết thương. Hoặc bí đỏ vắt lấy nước bôi chỗ đau.
3. Ai nên hạn chế ăn bí đỏ
- Bí đỏ là món ăn tốt, song cần lưu ý nếu ăn quá nhiều có thể gây trướng bụng, mệt mỏi.
- Ăn bí đỏ thời gian dài, sẽ xuất hiện hiện tượng vàng da, do lượng caroten chưa được bài tiết, chuyển hóa tốt do đó người tiêu hóa kém, người có bệnh gan, vàng da không nên dùng.
- Người bị thấp khớp, đau khớp, người bệnh sốt rét không nên ăn bí đỏ...
BS Vũ Quốc Trung
(PS st theo SK&ĐS)