Theo Y học cổ truyền, chức năng tiểu tiện trong cơ thể chủ yếu do hai cơ quan là thận và bàng quang đảm nhiệm. Thận chủ thủy quản lý sự đóng mở. Bàng quang chủ chứa nước tiểu. Ban đêm tiểu tiện nhiều lần do chức năng thận và bàng quang.
Đối với người trẻ tuổi khỏe mạnh, âm dương cân bằng, đầy đủ thì ban đêm ít tiểu tiện. Khi tuổi cao, ban đêm đi tiểu tiện nhiều, đó là thủy hỏa đều bất túc.
Chứng đi tiểu tiện nhiều vào ban đêm ở người cao tuổi phần lớn là do thận dương hư yếu. Vả lại ban ngày là dương, ban đêm là âm, ban đêm âm thịnh dương suy, cho nên ban đêm tiểu tiện nhiều lần thực là do dương khí suy yếu gây nên.
Theo y học hiện đại, chứng tiểu đêm không có sự khác biệt rõ rệt giữa nam và nữ tuy nhiên có sự khác nhau về giới tính.
-
Ở phụ nữ tiểu đêm thường liên quan đến việc sinh đẻ, mãn kinh, sa tử cung…
-
Ở nam giới, tiểu đêm thường liên quan đến phì đại, u xơ tuyến tiền liệt…
Bên cạnh đó có một số nguyên nhân chung dẫn đến chứng tiểu đêm như :
- Do các bệnh lý tại đường tiết niệu: Như nhiễm khuẩn tiết niệu, suy thận hoặc các bệnh lý thận mạn tính khác, rối loạn chức năng bàng quang, sỏi bàng quang, hẹp bàng quang bẩm sinh, tăng tạo nước tiểu vào ban đêm (do các nguyên nhân khác nhau), rối loạn phản xạ thần kinh điều khiển bài niệu ở bàng quang...
- Do sử dụng các thuốc lợi niệu, thuốc chẹn canxi, uống nhiều rượu, cà phê, trà đặc...
- Do các bệnh lý mạn tính như đái tháo nhạt, đái tháo đường, huyết áp cao, suy tim, rối loạn giấc ngủ...
2. Bài thuốc trị chứng tiểu đêm
Có thể dùng một trong số bài thuốc sau:
2.1. Bài Thập bổ hoàn trị chứng tiểu đêm
Thành phần: Phụ tử 30g, thục địa 15g, lộc nhung 15g, sơn thù du 15g, sơn dược 15g, nhục quế 15g, trạch tả 15g, đan bì 15g, phục linh 15g, ngũ vị tử 30g.
Cách dùng: Các vị thuốc tán bột mịn rồi trộn với mật hoàn thành viên; ngày uống 2 lần, mỗi lần 8g, chiêu thuốc bằng nước muối nhạt. Cũng có thể giảm liều lượng, sắc uống.
2.2. Bài Thận khí hoàn
Thành phần: Thục địa 120g, sơn thù du 60g, sơn dược (hoài sơn, củ mài) 60g, trạch tả 45g, đan bì 45g, phục linh 45g, quế chi 15g, phụ tử 15g;
Cách dùng: Tất cả tán thành bột mịn, trộn với mật hoàn thành viên; ngày uống 2 lần, mỗi lần khoảng 8g, chiêu thuốc bằng nước ấm hoặc nước muối nhạt. Cũng có thể giảm liều lượng, giữ đúng tỉ lệ trên sắc uống.
2.3. Bài Ích trí hoàn
Thành phần: Ích trí nhân, phục linh, phục thần lượng bằng nhau. Mỗi vị 60g.
Cách dùng: Các vị thuốc tán bột mịn, ngày uống 2 lần, mỗi lần 8g, với nước ấm.
Ích trí nhân, thuốc trị tiểu đêm
2.4. Trà dược trị tiểu đêm
Thành phần: Ích trí nhân 12g, phá cố chỉ 12g, sà sàng tử 8g, thỏ ty tử 12g, khiếm thực 12g, kim anh tử 12, tiểu hồi hương 5g, cam thảo 3g.
Cách dùng: Tất cả đem hãm với nước sôi trong bình kín, sau chừng 20 phút thì dùng được, uống thay trà trong ngày.
2.5. Dược thiện hỗ trợ điều trị
Bầu dục lợn hoặc dê 1 đôi làm sạch, thái miếng rồi đem hầm với khiếm thực 50g, chế đủ gia vị, ăn trong ngày, 7 ngày là 1 liệu trình.
3. Lưu ý trong điều trị tiểu đêm
- Hạn chế uống nước vào buổi tối, trong đó có cả việc giảm ăn canh vào bữa cơm chiều, nhất là các loại canh nấu bằng những thứ rau có tính chất lợi tiểu như rau cải, mướp, bầu...
- Tiểu tiện trước khi đi ngủ. Khám và điều trị triệt để các bệnh do nhiễm khuẩn tiết niệu, các bệnh lý mạn tính khác như đái tháo đường, u xơ tuyến tiền liệt, sỏi niệu quản…