+ Thưa GS. Mai Trọng Khoa, BV Bạch Mai là nơi đầu tiên trong cả nước triển khai kỹ thuật xạ phẫu bằng dao Gamma quay để điều trị u não và một số bệnh lý sọ não với những kết quả khá ấn tượng. Ông có thể giới thiệu về kỹ thuật này?
GS. Mai Trọng Khoa: Ứng dụng kỹ thuật xạ phẫu bằng dao gamma quay (Rotating Gamma Knife) là một phương pháp can thiệp không xâm nhập, sử dụng thiết bị hiện đại điều trị cho u não và một số bệnh lý sọ não.
Năm 1968, Larc Leksell đã phát minh ra thiết bị xạ phẫu bằng dao gamma. Hiện nay hầu hết các nước, kể cả các nước phát triển cũng đang sử dụng thiết bị xạ phẫu kinh điển của Larc Leksell.
Năm 2004 các nhà khoa học Hoa Kỳ đã chế tạo thành công hệ thống xạ phẫu bằng dao gamma quay ART-6000 ™ (Rotating Gamma System, RGS) dựa trên nguyên lý hoạt động của dao gamma kinh điển của Larc Leksell, để khắc phục các nhược điểm nói trên.
Đặc trưng của hệ thống dao gamma quay là khối chứa nguồn và cấu trúc của hệ thống chuẩn trực quay được trong quá trình điều trị. Cửa che chắn và giường bệnh nhân được điều khiển bởi các động cơ một chiều riêng rẽ. Các động cơ được điều khiển bởi hệ thống điều khiển điện tử.
Hệ thống dao gamma quay là sự kết hợp tính chính xác của hệ thống dao Gamma cổ điển, sử dụng nguồn bức xạ Co-60 và kỹ thuật xạ trị lập thể dựa trên máy gia tốc, hình thành nên kỹ thuật xạ phẫu lập thể với nguyên lý sử dụng các chùm tia bức xạ rất mảnh của Co-60 được hội tụ và khu trú một cách chính xác vào vùng khối u hoặc vùng não bệnh lý. Các chùm tia bức xạ này vừa hội tụ vừa được quay trên các quỹ đạo khác nhau, vì vậy khối u và vùng tổn thương sẽ được nhận liều bức xạ cao nhất, nhưng các tổ các tổ chức não lành xung quanh khối u chỉ bị nhận một liều bức xạ thấp.
Hệ thống xạ phẫu dao Gamma quay sử dụng 30 nguồn phóng xạ Co-60 quay quanh đầu bệnh nhân có tổng hoạt độ phóng xạ là 6000Ci hội tụ chính xác tại điểm tổn thương với độ lệch vị trí <0,1mm. Tác động bức xạ bẻ gãy cấu trúc AND gây chết tế bào, làm phồng tế bào nội mô dẫn đến tắc mạch hay xơ hóa tổ chức.
Trong khi đó dao gamma cổ điển sử dụng 201 nguồn Co-60 cố định, nên xạ phẫu bằng dao gamma quay là phương pháp an toàn hơn, giảm được tối đa liều tới tổ chức não lành xung quanh và có thể chỉ định cho những bệnh nhân cao tuổi hoặc trẻ tuổi hơn. Dao gamma quay đặc biệt ưu việt hơn dao gamma cổ điển đối với những khối u ở vị trí sâu và nguy hiểm như u thân não...
Tính đơn giản, độ chính xác rất cao và được tự động hóa trong quá trình hoạt động nên hệ thống xạ phẫu bằng dao gamma là công cụ lý tưởng trong các kỹ thuật xạ phẫu hiện nay.
+ Giáo sư có thể chia sẻ rõ hơn về những ưu thế cũng như nhược điểm của Gamma?
GS. Mai Trọng Khoa: Kỹ thuật xạ phẫu bằng dao gamma quay đặc biệt có giá trị để điều trị cho những tổn thương nằm ở vị trí sâu, phức tạp trong sọ não mà phẫu thuật mổ mở khó hoặc không thể thực hiện được. Nếu không có dao gamma quay để điều trị thì những bệnh nhân có u não hoặc các vùng não bệnh lý (như AVM...) nằm ở vị trí sâu trong sọ não, nhưng không thể phẫu thuật được sẽ rất ít hoặc không còn cơ hội điều trị bệnh, và tỷ lệ tử vong sẽ tăng cao.