“ĐẠI THẮNG MÙA XUÂN”
ĐẠI TƯỚNG VĂN TIẾN DŨNG
Chương 10
THỜI CƠ VÀ QUYẾT TÂM CHIẾN LƯỢC MỚI
Giữa lúc bộ đội Tây Nguyên nhanh chóng tiến quân xuống đồng bằng theo ba đường chiến lược, ngày 20 tháng 3, chúng tôi được điện báo cho biết Bộ Chính trị và Quân uỷ Trung ương vừa họp xong để nhận định tình hình: thắng lợi to lớn của ta vừa qua có ý nghĩa chiến lược, đánh dấu một bước ngoặt mới trong cuộc chiến tranh ở miền Nam, đánh dấu sự phát triển rất mới trong cục diện chung, một bước suy sụp mới của Mỹ, nguỵ. Địch đang có ý đồ thực hiện co cụm chiến lược quy mô lớn nhằm tập trung lực lượng ở vùng Sài Gòn và một phần đồng bằng sông Cửu Long, có thể ở Đà Nẵng và Cam Ranh nữa, hòng tạo một thế tương đối vững để đi đến một giải pháp chính trị hoặc liên hiệp, hoặc chia cắt miền Nam. Vì vậy ta cần tranh thủ thời gian cao độ, hành động khẩn trương, hết sức bất ngờ về thời gian, phương hướng, lực lượng và táo bạo đồng thời bảo đảm chắc thắng. Theo tinh thần đó, Bộ Chính trị cân nhắc mọi mặt và thực hiện phương án giải phóng Sài Gờn sớm hơn dự kiến. Bộ Chính trị sẽ cử đồng chí Lê Đức Thọ ngày 28 tháng 3 vào gặp bộ phận đại diện chúng tôi ở Tây Nguyên để phổ biến đầy đủ Nghị quyết, đồng thời ở Hà Nội cũng đã điện triệu tập các đồng chí Phạm Hùng, Trần Văn Trà ở Nam Bộ; Võ Chí Công, Chu Huy Mân ở Khu 5 đến ngay chỗ chúng tôi ở Tây Nguyên để cùng dự nghe phổ biến và thảo luận kế hoạch thực hiện ý định của Bộ Chính trị. Một cục diện mới đã mở ra. Một nhiệm vụ mới đang hình thành từ thực tiễn chiến đấu và từ bộ óc vĩ đại của Đảng ta. Một thời cơ lớn đã đến. Chúng tôi nóng ruột chờ đón đồng chí Lê Đức Thọ vào, chờ đón những chỉ thị cực kỳ quan trọng của Bộ Chính trị vào thời điểm lịch sử này của dân tộc. Ngày 25 tháng 3, Bộ Chính trị lại họp. Phiên họp lịch sử ấy khẳng định: "Cuộc tổng tiến công chiến lược của ta đã bắt đầu với Chiến dịch Tây Nguyên. Thời cơ chiến lược mới đã đến, ta có điều kiện hoàn thành sớm quyết tâm giải phóng miền Nam. Bộ Chính trị chủ trương: tập trung nhanh nhất lực lượng, binh khí kỹ thuật và vật chất giải phóng Sài Gòn trước mùa mưa. Nắm thời cơ địch đang rút lui chiến lược, tiêu diệt và làm tan rã Quân đoàn 1 nguỵ và đại bộ phận Quân đoàn 2, không cho chúng rút về cụm lạì chung quanh Sài Gòn". Chính trên sự phân tích tình hình một cách khoa học và nhạy bén với cái mới mà Bộ Chính trị đã phát hiện được thời cơ, hạ quyết tâm đưa cuộc tổng tiến công đến thắng lợi hoàn toàn. Đúng như Bộ Chính trị nhận định, tình hình đang chuyển biến rất nhanh, từng giờ, từng phút. Địch đang hoang mang, bối rối. Nhân cơ hội này, ta cần hành động gấp đánh dồn dập không cho chúng gượng dậy. Nếu để chúng kéo dài sự chống đỡ đến mùa mưa thì tình hình sẽ phức tạp. Ngày 25 tháng 3, Bộ Chính trị điện cho chúng tôi biết: đã quyết định tập trung ba sư đoàn chủ lực và đơn vị binh khí kỹ thuật lấy ở đường số 7 và đường số 21 về địa bàn Buôn Ma Thuột, nhanh chóng chấn chỉnh, sẵn sàng cơ động chuẩn bị đánh giải phóng Sài Gòn, gấp rút triển khai mọi công tác để trong vòng một tháng có thể thực hiện được phương án nói trên. Bức điện còn viết: "Như vậy, ta vẫn thực hiện kế hoạch giải phóng Sài Gòn vào mùa khô vì còn gần hai tháng nữa mới mưa lớn và một khi lực lượng ta đã áp sát xuống gần Sài Gòn thì dù gặp mùa mưa cũng không trở ngại lắm. Ta phải tìm mọi cách khắc phục khó khăn. Tình hình đang chuyển biến, sẽ có sáng tạo mới. Tình hình hiện nay đang phát triển rất nhanh. Đây là một bước nhảy vọt. Lúc này tranh thủ thời gian và nắm thời cơ là quyết định lắm". Bộ Chính trị còn quyết định thành lập Hội đồng chi viện chiến trường do đồng chí Thủ tướng Phạm Văn Đồng kính mến làm Chủ tịch. Đồng chí Phó Thủ tướng Lê Thanh Nghị làm Phó Chủ tịch, đồng chí Phó Thủ tướng Phan Trọng Tuệ và một số đồng chí khác làm uỷ viên. Nhận được điện của Bộ Chính trị, chúng tôi suy nghĩ cách thực hiện sao cho thật tốt. Để sư đoàn 320 và Sư đoàn 10 ngừng cuộc truy kích địch rồi chuyển ngay vào Nam Bộ, hay là cứ để phát triển xuống đồng bằng giải phóng các tỉnh Phú Yên, Khánh Hoà tới Nha Trang, Cam Ranh rồi Sư đoàn 320 theo đường số 7 trở lại Tây Nguyên và Sư đoàn 10 theo đường số 20 hành quân vào Nam Bộ? Để bộ đội không bỏ lỡ thời cơ, nên cho truy kích địch nhằm tiêu diệt và làm tan rã quân địch được nhiều nhất, tiêu diệt nốt quân địch ở Quân khu 2, thì tạo điều kiện thuận lợi cho bước hoạt động sắp tới của ta, bước có tính quyết định đối vối chiến tranh là giải phóng Sài Gòn - Gia Định. Chúng tôi đã tính toán kỹ thời gian hoàn thành nhiệm vụ, phương tiện và thời gian cơ động bộ đội, vận chuyển hậu cần, chuẩn bị chiến trường và thời tiết mùa khô còn lại để Sư đoàn 320 giải phóng xong Phú Yên, Sư đoàn 10 đánh chiếm xong Cam Ranh mà vẫn không trở ngại cho việc thực hiện đúng thời hạn nhiệm vụ hành quân vào Nam Bộ. Trong các trận đánh vừa qua, các sư đoàn của Tây Nguyên đều đã đánh các thị xã, thắng nhanh và thắng lớn, chưa có trận nào vấp váp cho nên chúng tôi rất tin tưởng ở các sư đoàn thiện chiến này. Tôi báo cáo suy nghĩ nói trên với Bộ Chính trị và đề nghị cho các đơn vị Tây Nguyên đánh tiếp thêm mấy ngày xuống đồng bằng, vì bộ đội ta đã đuổi sát địch rồi và đang đầy khí thế chiến thắng. Địch thì đang tán loạn, ta có điều kiện đánh tiêu diệt làm địch tan rã lớn, giải phóng những vùng trọng yếu, vừa trừ được hậu hoạ cho chiến trường Nam Bộ, vừa đánh lạc hướng địch mà thời gian quy định của Bộ Chính trị vẫn bảo đảm, nhiệm vụ sắp đến sẽ được hoàn thành tốt. Khỏi phải nói, chúng tôi vui đến thế nào khi nhận được điện của Bộ Chính trị và Quân uỷ Trung ương tán thành kế hoạch tác chiến nói trên và nhắc thêm phải tính đến việc mau chóng củng cố bộ đội, khẩn trương nâng cao tốc độ hành quân, tiến về giải phóng Sài Gòn. Tôi viết: "Tôi mừng quá vì thật tâm đầu ý hợp giữa lãnh đạo và người ở chiến trường". Về sau này tôi được biết vào ngày 30 tháng 3, khi được tin địch đang rút chạy khỏi Tuy Hoà và Mỹ - nguỵ ở Nha Trang và Cam Ranh bắt đầu rút chạy thì Bộ Chính trị và Thường trực Quân uỷ cũng thấy cần lợi dụng thời cơ cụ thể này để Sư đoàn 10 tiến xuống đánh chiếm Nha Trang và Cam Ranh rồi theo hướng ven biển mở thêm một con đường tiến về phía đông Sài Gòn. Vì vậy mà có quyết định trên, thể hiện sự gặp nhau của tâm trí trên dưới. Về chuyện này, trong buổi lễ đón chào đồng chí Tổng Bí thư và đồng chí Tổng Tư lệnh đầu tháng 5 tại sân bay Tân Sơn Nhất, khi anh em xúc động ôm chầm lấy nhau, anh Ba chỉ nói một câu: "Tuyệt diệu, ở chiến trường các anh làm thế là đúng", còn anh Giáp thì nhắc lại câu nói của tôi: "Quả là tâm đầu ý hợp". Rất nhiều việc mới hết sức phức tạp đặt ra trong việc tổ chức chiến đấu tiến quân về phía ven biển. Trước hết phải lo giúp các tỉnh Tây Nguyên tổ chức lực lượng vũ trang địa phương, xây dựng trung đoàn và các tiểu đoàn bộ đội địa phương có đủ trang bị, vũ khí để bảo vệ quê hương của mình vừa được giải phóng sau khi bộ đội chủ lực rút đi. Trung đoàn 25 được tăng cường pháo binh và pháo cao xạ đứng giữ đường số 21. Trung đoàn 29 xuống bảo vệ Buôn Ma Thuột và thành lập một trung đoàn bộ đội địa phương Đắk Lắk cũng đứng ở Buôn Ma Thuột. Lực lượng bộ đội Trường Sơn được giao nhiệm vụ bảo vệ Kon Tum, Pleiku, riêng Phú Bổn có một tiểu đoàn bộ đội địa phương phụ trách. Ngày 27 tháng 3, trước tình hình mới, theo chỉ thị của Bộ Chính trị và Quân uỷ Trung ương, tại Sở chỉ huy mới đã chuyển đến phía tây đường số 14, chúng tôi họp với Bộ Tư lệnh Mặt trận Tây Nguyên, phổ biến tinh thần chỉ thị của Bộ Chính trị và Quân uỷ Trung ương. Tất cả mọi người hết sức phấn khởi, nhất trí hoàn toàn và quyết tâm chấp hành nghiêm chỉnh. Chúng tôi bàn thực hiện hai việc quan trọng nhất là: kế hoạch thu quân về để củng cố, chấn chỉnh và tổ chức đưa hơn 50.000 quân và hàng chục nghìn tấn vật chất từ Tây Nguyên đi ngay vào Nam Bộ. Theo quyết định của Bộ Tổng tư lệnh, tôi tuyên bố thành lập Quân đoàn 3 gồm các Sư đoàn 10, 320, 316 và trao nhiệm vụ cho Bộ Tư lệnh quân đoàn do đồng chí Thiếu tướng Vũ Lăng làm Tư lệnh, đồng chí Đại tá Nguyễn Hiệp làm Chính uỷ. Sư đoàn 968 và các trung đoàn độc lập ở Tây Nguyên giao về Quân khu 5. Đồng chí Hoàng Minh Thảo nguyên Phó tư lệnh Quân khu 5, đã hoàn thành nhiệm vụ ở Tây Nguyên trên cương vị Tư lệnh Bộ chỉ huy chiến dịch nay trở về Quân khu 5, chỉ huy cánh quân gồm các Sư đoàn 968 và Sư đoàn 3 ở đồng bằng tiến vào Cam Ranh để thay thế cho các sư đoàn của Tây Nguyên đi thực hiện nhiệm vụ khác. Chúng tôi tổ chức bộ phận chỉ huy nhẹ với phương tiện thông tin cho cánh quân này để giữ vững liên lạc trực tiếp giữa đồng chí Hoàng Minh Thảo với chúng tôi. Bắt tay, ôm hôn đồng chí Hoàng Minh Thảo sau thắng lợi lớn ở Mặt trận Tây Nguyên, chúng tôi rất bịn rịn, chúc nhau giữ được sức khỏe để giành chiến thắng toàn vẹn. Quân đoàn 3 ra đời giữa lúc cuộc chiến tranh đang đi vào bước ngoặt. Việc thành lập Quân đoàn 3 trong lúc cuộc tiến công đang phát triển đánh dấu một nét rất mới là ta càng đánh càng mạnh trong quá trình chiến dịch cũng như trong quá trình cuộc tiến công chiến lược. Từ trước đến nay, sau mỗi mùa chiến đấu hoặc sau mỗi chiến dịch, ta đều có thời gian nghỉ ngơi, củng cố bộ đội, tổng kết kinh nghiệm, chuẩn bị chiến trường, chuẩn bị hậu cần. Ra quân trong chiến dịch sau thường là mạnh hơn chiến dịch trước. Nhưng trong phạm vi một chiến dịch, ta chưa thực hiện được phương châm càng đánh càng mạnh: trong Chiến dịch phản công ở Đường số 9 năm 1971, sau 43 ngày tác chiến, mặc dù vẫn còn thời cơ, ta phải dừng lại và không phát triển ngay về Khe Sanh được.
(Chương 10 còn nữa)