BÀ NGOẠI TÔI VỚI NGƯỜI CON LIỆT SỸ
Tản văn Hoàng Minh Đức
Có lẽ bà ngoại tôi sinh cậu Chữ lúc đã 47 tuổi nên vóc dáng cậu nhỏ nhắn, không to cao như hai cậu trước. Bù lại cậu có nước da trắng hồng và thổi sáo rất hay. Cậu tôi ra dạy ở xã Quảng Long (huyện Quảng Trạch, tỉnh Quảng Bình cũ) được 2 năm thì dẫn về một cô giáo người bên kia sông ra mắt gia đình. Ông ngoại tôi không nói gì nhưng bà ngoại cứ kiên quyết bắt cậu phải bỏ cô giáo để lấy cô láng giềng, nhà bên cạnh. Dù năm đó sức khỏe chỉ đạt B2 vì không đủ cân nặng cậu cũng xung phong đi Bộ đội. Cậu nói với bà ngoại: “Trong ba người con trai thì anh Dán bị bệnh, anh Khiêm lại đang làm Chủ tịch xã Cự Nẫm, một xã có hai lần anh hùng trong cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mĩ cứu nước. Nhà mình không có ai đi Bộ đội cả, lần này đi đánh giặc xong con sẽ về cưới vợ”.
Hôm lên đường, cậu ra xóm Bắc dặn mẹ con tôi và cho tôi một chiếc sáo làm từ ống nhiên liệu bằng nhôm của chiếc máy bay F4H bị bắn rơi trên Hòn Léc. Cậu dặn: “Ở nhà, cháu cố mà học cho giỏi. Nếu cậu đánh chưa hết giặc thì đến lượt cháu đó”.
Vào Bộ đội cậu ở Tỉnh đội Quảng Bình, thuộc Quân khu 4 “ăn cơm Bắc, đánh giặc Nam”. Vào đơn vị được một tháng, cậu viết thư về báo tin đang đóng quân trong nhà ông Niệm, ở xã Vĩnh Sơn, khu vực Vĩnh Linh. Một năm sau, cậu có giấy báo tử về xã. Một buổi chiều có hai anh Bộ đội mang về một chiếc ba lô trong có hai bộ quần áo, một chiếc đèn pin và mấy lá thư người bạn gái của cậu. Bà ngoại tôi ngất đi. Bà rất ân hận vì trước đó đã ngăn cản không cho cậu cưới vợ xa nên bây giờ không có con nối dõi.
Lúc tỉnh dậy bà khóc không thành tiếng. Bà vật vã suốt một ngày, một đêm. Hôm sau chẳng nói chẳng rằng bà cùng với bà Chề, (người em dâu thứ hai) vác rìu vào rừng chặt gỗ Quốc phòng cho Bộ đội làm công sự ở Cửa Gianh và Bến Mới. Lúc đó bà đã 71 tuổi.
Ảnh minh họa
Ba chị em dâu của bà ngoại tôi đều ở xóm Nam, gần cầu Minh Lệ, là trọng điểm bắn phá của máy bay địch. Làng tôi hầu như ngày nào cũng bị đánh bom, ngày nào cũng có người chết. (Sau cuộc chiến tranh chống Mỹ cứu nước, bà Hoàng Thị Dẹ, nguyên Chủ tịch xã thống kê có 360 người bị chết bom. Có trận bom lân tinh, phốt pho làm cháy 320 nóc nhà, chỉ có 2 nhà ở ngoài đồng xóm Nam là thoát). Bà Dưới, em dâu của bà tôi bị bom chết trong căn hầm gồm mười một người. Bà Chề có hai người con và ba người cháu bị trúng một quả bom sát thương. Người con gái đầu của bà Chề là người nữ Dân quân đêm đêm chèo đò đưa Bộ đội qua sông vào Binh trạm Cự Nẫm. Có khi dì còn chở hàng hóa quân sự của Binh Trạm 4 lên tận bến Khương Hà, huyện Bố Trạch để xe chở theo đường Trường Sơn ra chiến trường. Một quả bom sát thương rơi xuống sát miệng hầm làm xác năm người bị bay ra giữa ruộng rau muống. Bà Chề đang đi làm ngoài
đồng nên thoát chết. Bà Chề chỉ còn lại người con trai duy nhất là cậu Trần Hữu Tuề, vì hai vợ chồng cậu đang chiến đấu bên chiến trường Lào.
Dồn căm thù lên đôi bàn tay bé nhỏ, bà tôi, bà Chề cùng dân quân xã Quảng Minh chặt “gỗ Quốc phòng” cho Bộ đội. Hai bà trèo lên mái núi Cột Cầu chặt gỗ nạng hầm phóng xuống dôc bến Sải ầm ầm. Lúc đầy thuyền bà lại cùng bà Chề chở gỗ xuống giao cho Bộ đội ở Bến Mới. Tôi là một Thanh niên đã lớn (lúc đó học lớp 8 trường cấp 3 Nam Quảng Trạch) nhưng không sao vác nổi cột nạng hầm của bà.
Năm 1973, giặc Mĩ làm lễ cuốn cờ về nước. Miền Bắc tạm yên tiếng súng. Bà cùng bố tôi vào Vĩnh Linh gặp ông Niệm để hỏi han tình hình. Ông Niệm cho biết có bốn người đóng quân trong nhà ông thì chỉ còn ba người sống sót trở về. Đó là đồng chí Đại đội trưởng, Chiến sĩ bộ đàm 5 w và người lính Liên lạc. Lúc cậu tôi còn sống, cậu có gửi một chiếc đồng hồ sứt quai nhờ ông Niệm cất giữ hộ. Đêm vượt sông Bến Hải sang bờ nam đánh giặc cậu cầm theo để coi giờ nổ súng. Thấy chỉ có ba người trở về lặng thinh không nói năng gì, ông Niệm liền hỏi Chiến sĩ liên lạc thì mới biết cả đơn vị sa vào ổ phục kích của địch bên Dốc Miếu. Cả đơn vị bị pháo và xe tăng địch đánh vào giữa đội hình. Bên kia sông Bến Hải là hàng rào điện tử MacNamara được địch xây dựng kiên cố từ trước.
Miền Nam hoàn toàn giải phóng, bà ngoại tôi cùng cậu Trần Minh Khiêm, bố tôi và con cháu nhiều lần vào Huyện đội Bến Hải, Tỉnh đội Quảng Trị (cũ) tìm hài cốt. Đã bao lần kiếm tìm vô vọng, cậu trở về Nghĩa trang Liệt sĩ của xã trong một ngôi mộ gió. Trước khi qua đời bà tôi vẫn vật vã băn khoăn chưa đưa được hài cốt cậu trở về.
Nay, sau bao lần tách nhập hai tỉnh nghèo nhất ở miền Trung, đã hứng chịu nhiều đau thương mất mát nhất trong chiến tranh lại trở về bên nhau. Tôi thầm gọi: “Bà ơi! Nay hai tỉnh Quảng Bình và Quảng Trị đã sáp nhập lại rồi, các cháu càng có điều kiện để đi tìm cậu. Bà cứ yên giấc ngàn thu bà nhé, dù không tìm được cậu nhưng dù ở nơi nào cũng nằm trong lòng đất mẹ Việt Nam”.
Hoàng Minh Đức
Xóm 2, thôn Bắc Minh Lệ, xã Nam Gianh tỉnh Quảng Trị.
Điện thoại: 0379872648