Câu chuyện về bức ảnh xe tăng vào Dinh Độc Lập 30/4/1975 treo ở Bảo tàng QĐND.
Câu chuyện về bức ảnh xe tăng vào Dinh Độc Lập 30/4/1975 treo ở bảo tàng QĐND.
Ông Nguyễn Quang Hòa thuộc Đại đội 5, Tiểu đoàn 2, Lữ đoàn tăng thiết giáp 203, Quân đoàn 2. Ông là người chỉ huy xe tăng 846, một trong những chiếc xe tăng trong đội hình thọc sâu tiến vào Sài Gòn. Đây cũng là chiếc xe tăng trong bức ảnh nổi tiếng “Xe tăng chiếm Dinh Độc Lập ngày 30/4/1975” của nhà báo Trần Mai Hưởng. Bức ảnh này hiện đang được treo tại Bảo tàng QĐND Việt Nam.
Hơn 40 năm sau với cố gắng của tác giả những người lính trong chiếc xe tăng đó mới gặp lại nhau, và mới được biết bức ảnh đó chính là xe tăng số 846 của họ.
Gặp tôi ông kể lại: Tháng 4 năm 1975, Đại đội 5 của ông được giao nhiệm vụ kết hợp với Trung đoàn 9 thuộc Sư đoàn 304 cùng các đơn vị pháo binh đánh chiếm căn cứ Nước Trong - cửa ngõ của Sài Gòn ở hướng Đông Nam.
Theo kế hoạch, trưa 26/4/1975, đơn vị của ông tập kết tại rừng cao su Ông Quế, cách căn cứ Nước Trong 10km về phía Đông Nam. Đúng 17h cùng ngày, xe tăng 846 do ông chỉ huy bắn phát súng đầu tiên khai màn chiến dịch. Sau đó, cùng bộ binh vượt qua cửa mở đánh chiếm toàn bộ khu Gia Vinh ở căn cứ Nước Trong.
“Trong đêm 26/4, chúng ta bị địch bắn cháy mất 2 xe tăng trong tổng số 8 xe. Đồng chí Đại đội trưởng lúc đó bị thương, đồng chí Đại đội phó lên thay, tiếp tục nổ súng tấn công. Đúng 7h sáng 27/4, chúng ta tiếp tục tấn công đợt 2. Địch chống cự ác liệt hai ngày đêm, căn cứ rền vang tiếng súng. Đại đội 5 có 6 xe thì bị địch bắn cháy mất 3 xe, nên sáng hôm sau phải bổ sung thêm xe 380 của đại đội 4 nhằm tăng cường lực lượng chuẩn bị tiếp tục mở cuộc tấn công thứ 3.
Đến sáng 28/4, khi ông cùng các đồng đội đang làm công tác chuẩn bị đưa xe vào vị trí giấu quân thì một tốp bộ binh của ta chạy đến báo xe tăng của địch phản kích. Sau khi xin ý kiến chỉ huy, xe tăng của chúng ta liền xuất phát. Phát hiện sức công phá của ta, địch vội vàng rút chạy cố thủ trong rừng cao su. Trong quá trình chiến đấu, xe tăng 380 của ta bị trúng đạn. 3 xe còn lại chiến đấu đến khoảng 10h cùng ngày thì cơ số đạn trên sắp hết nên báo lại Sở chỉ huy và được bổ sung thêm đạn. Sau đó tất cả 4 xe đều quay về chỗ tập kết để sửa chữa, thêm dầu mỡ và bổ sung đạn dược.
Ngày 29/4, ta tiếp tục mở cuộc tấn công thứ 4. Lúc này, trên bổ sung thêm một đại đội nữa, gồm có 4 xe do đồng chí Bùi Quang Thận chỉ huy, như vậy, tổng là có 7 xe tất cả. “Lúc này địch vẫn cố thủ trong rừng cao su, lực lượng còn tương đối mạnh. Tôi và đồng chí Thận thống nhất về phương án tác chiến chia làm 2 hướng: 4 xe của đồng chí Bùi Quang Thận đánh vào sườn bên phải của rừng cao su, 3 xe của đại đội 5 đánh theo sườn bên trái, tạo thành gọng kìm đồng loạt tấn công tiêu diệt quân địch.
Đến trưa 29/4 thì giải quyết xong căn cứ Nước Trong. Quân ta bắn cháy 2 xe tăng M48, một xe M41, 2 xe thiết giáp của địch. Sau đó đội hình tiến ra đường 15, đến cầu Long Bình. Trên đường tháo chạy, địch đã đánh sập cầu Bông, tòan bộ lực lượng thiết giáp buộc phải dừng lại, chờ lực lượng bộ binh khắc phục cầu.
Đến 12h đêm ngày 29/4 cầu khắc phục xong. Khi ấy, đồng chí Bùi Tùng là Chính ủy, đồng chí Tài là Lữ đoàn trưởng 203, gọi ông và đồng chí Bùi Quang Thận hội ý và yêu cầu đại đội 4 và đại đội 5 sáp nhập làm một để tiện chỉ huy. “Tôi là chỉ huy xe 846 là Đại đội phó, đồng chí Thận là Đại đội trưởng, kiêm trưởng xe 843. Như vậy đội hình tăng tiến vào Sài Gòn có 7 xe, xe 846 đi đầu. Được lệnh tôi dẫn 3 xe đi trước tiến đến chốt ở ngã ba Long Bình, cách cầu Bông khoảng 3 - 4 cây số. Lúc này, pháo địch dập rất mạnh nhưng đội hình xe tăng của ta khéo léo tiến lùi để tránh đạn pháo kích của địch. 2 xe M41 và M113 của địch đã bị ta bắn cháy.” – ông Hòa kể.
Khoảng 5h30 sáng 30/4, được lệnh của Lữ đoàn, đội hình tăng của đại đội 5 vượt cầu Long Bình trên xa lộ Biên Hòa tiến vào Sài Gòn. Khi đến chân cầu Sài Gòn thì gặp đội hình của tiểu đoàn 1 đi trước, có một xe bị sa lầy nên đại đội dừng lại ở đó. Một lúc sau, có hai máy bay địch lượn mấy vòng rồi ném bom phá cầu nhưng không phá được, bom thả hết xuống sông. Đồng thời ở ngoài sông xuất hiện một chiếc tàu. Xe tăng ta quay pháo bắn nhưng do khoảng cách khá xa nên không bắn trúng.
Khoảng hơn 10h sáng cùng ngày, được lệnh của Lữ đoàn vượt cầu Sài Gòn thì xe tăng 846 hết dầu. Tôi cử hai đồng chí là lái xe và pháo thủ số 2 xách thùng 20 lít đi xin dầu của các xe bạn nên đi sau. Xe 843 của đồng chí Bùi Quang Thận đi trước. Khi xe của tôi vào đến Dinh Độc lập thì xe đồng chí Toàn đã húc vào cổng chính, xe của đồng chí Thận húc vào cổng phụ của Dinh Độc lập. Ta đã bắt sống được toàn bộ cơ quan đầu não của địch. Đồng chí Bùi Tùng đã dẫn Dương Văn Minh ra đài phát thanh đọc lời tuyên bố đầu hàng, kết thúc chiến dịch.
Các chiến sỹ trong xe, đều không biết xe 846 đã được nhà báo Trần Mai Hưởng chụp lúc xe vào cổng dinh Độc Lập. Năm 1990, đồng chí pháo thủ số 2 Nguyễn Bá Tứ ở phố Hoàng Hoa Thám Hà Nội vào Sài Gòn chơi, có đến tham quan Dinh Độc Lập. Khi nhìn thấy bức ảnh xe tăng, đã nhận ra có mình trong đó, liền gọi điện cho ông Hòa nói: Đúng xe của mình rồi anh ạ., Tứ đã chụp lại bức ảnh và gửi tặng ông Hòa...
Vào dịp kỷ niệm 42 năm ngày miền Nam giải phóng với sự kết nối của nhà báo Trần Mai Hưởng các chiến sỹ ở xe tăng 846 ngày ấy đã được gặp lại nhau tại nhà ông Hòa - Chỉ huy xe tăng 846.
Ngày 24/10/2018, ông về quê giỗ tổ họ tại khu Ấp Ông, P Hạp Lĩnh TP Bắc Ninh. Thứ tự trong dòng họ ông là chi trên (chi một), chúng tôi là chi 4. Khi nói chuyện với chúng tôi ông rất khiêm tốn kể lại chuyện xe tăng vào Dinh Độc Lập thuộc từng chi tiết. Ở tuổi gần 70 nhưng ông rất minh mẫn. Ông Nguyễn Quang Hòa trở về đời thường bình dị như bao người CCB khác. Hôm tôi điện gặp ông, nhân tháng tư lịch sử này, ông đang khám bệnh huyết áp cao tại bệnh viên quân y 103. Ông nói năm ngoái tôi đã đặt van tim sức khỏe cũng giảm sút nhiều. Từ ngày ra quân vì hoàn cảnh gia đình nên hàng ngày ông vẫn cần mẫn ngồi bán trứng gà ở chợ La Khê, Hà Đông. Nếu như không có nhà báo Trần Mai Hưởng tác giả bức ảnh đó đã tìm kiếm triệu tập các cựu chiến binh xe tăng 846 gặp mặt sau 42 năm kể từ ngày giải phóng đất nước, thì không ai biết (kể cả vợ con, họ hàng làng xóm) ông là người chỉ huy chiếc xe tăng được là biểu tượng của chiến thắng 30/4/1975 tại Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam.
NGUYỄN TRUNG PHỤNG