Bị kỷ luật oan
NGUYỄN KIM CHÚC
.png)
Ngày 20 tháng 11 năm 1974, đoàn tiền trạm Sư đoàn 471 ô tô vận tải Trường Sơn do Tham mưu trưởng Sư đoàn Nguyễn Thuận Quảng rời Tôn Lân - Đầu Mầu, ngược đường 9 về Tây Trường Sơn. Đây là cung đường rất quen thuộc với những người lính vận tải chúng tôi. Về lại chiến trường xưa đoàn tiền trạm có nhiệm vụ khảo sát tuyến, xác định cung Trạm và đón các đơn vị trực thuộc vào vị trí. Cung đường được giao khoảng hơn 450km từ Sê Sụ (Nam Lào) vào giao hàng cho hậu cần Bộ tư lệnh miền theo tuyến Đông Trường Sơn qua Tây Nguyên. Cung đường nhiều đoạn mới mở, qua nhiều đèo dốc, nhiều ngầm nước sâu. Khó nhất là đoạn vượt đèo Ampum (ngã ba Biên giới) và vượt ngầm Sêrêpok.
Đầu tháng 12 đoàn về lại Sê Sụ lập sở chỉ huy tiền phương, cũng là lúc cả bốn Trung đoàn xe: 17, 32, 33, 536 vào Sê Sụ với gần ba ngàn xe, nhận vị trí đóng quân. Cả khu rừng nguyên sinh rộng lớn, tương đối bằng phẳng có nhiều nguồn nước, đầy ắp kho hàng. Các Trạm Giao liên cơ giới, bãi khách nhộn nhịp người vào ra … Cây rừng chở che cho các đoàn quân ra trận và hàng vạn tấn hàng hóa chi viện cho các chiến trường.
Tình hình đã thay đổi. Lúc này Đông Trường Sơn vẫn còn mưa, trơn, lầy lội thì ở tuyến Tây Trường Sơn đã là mùa khô. Trung tuần tháng 12 năm 1974 các cơ quan Tham mưu, Chính trị, Hậu cần, Kỹ thuật Sư đoàn đã vào hết Sê Sụ. Sê Sụ trở thành sở chỉ huy cơ bản của Sư đoàn 471.
Những năm trước Bộ Tư lệnh khu vực 471 Trường Sơn ở Phù Trường - Keng Nhang cách Sê sụ chỉ hơn một trăm cây số với sáu Binh trạm và ba Trung đoàn trực thuộc phải bí mật vị trí trú quân với hầm hố công sự vững chắc. Thì giờ đây sở chỉ huy Sư đoàn ở Sê Sụ với bốn Trung đoàn ô tô và các đơn vị trực thuộc nhà ở chỉ là những nhà bạt. Đêm đến tại bãi chiếu bóng luôn sáng đèn chiếu những bộ phim lính thích. Từ chỉ huy binh chủng hợp thành chuyển sang chỉ huy Sư đoàn ô tô vận tải, Bộ tư lệnh Sư đoàn được tăng cường Cán bộ chỉ huy, kỹ thuật phù hợp với công việc. Cơ quan Tham mưu được tinh giảm, đáng chú ý là các cơ quan tác chiến - thông tin. Ban tác chiến trước đây có 24 sỹ quan giờ chỉ còn 7 đồng chí. Do vậy khi tình huống mới tới không khỏi lo lắng. Cũng chính tinh giảm biên chế nên Ban tác chiến và Ban Thông tin Sư đoàn phải ghép thành một chi bộ Đảng do Phó Ban Thông tin Nguyễn Mầm làm bí thư một người rất nguyên tắc Người sau này đã quyết định đề nghị kỷ luật tôi mà tôi sẽ kể sau đây.
Chiều 13 tháng 1 năm 1975 một tốp A37 của Ngụy quyền Sài Gòn tới bắn phá ngầm Sê Sụ. Cao xạ 37ly bắn trả mãnh liệt. Bom rơi tản mát. Đường, ngầm và xe máy của Sư đoàn không hề hấn gì. Cuộc oanh tạc của A37 Ngụy không có máy bay trinh sát chỉ điểm. Chúng từ phía đông bay tới lượn vòng rồi bổ nhào cắt bom. Cuộc ném bom này của địch đánh dấu đánh phá trở lại tuyến vận tải chiến lược của ta. Tin này được báo cáo ra trực ban tác chiến Bộ tư lệnh Trường Sơn. Chừng mươi phút sau, máy trực ban tác chiến Sư đoàn rung lên. Lần này ngoài Bộ yêu cầu báo cáo. Chúng tôi cung cấp đầy đủ những gì thu thập được và khẳng định A37 ném bom bắn phá ngầm Sê Sụ.
Thời gian này Sê Sụ là một khu vực nhộn nhịp đông người nhất trên tuyến chiến lược. Hàng ngày gần nghìn xe của Sư đoàn ô tô vận tải 571 Trường Sơn trả hàng. Cũng từ đây hàng ngày có gần nghìn xe của Sư đoàn ô tô vận tải 471 Trường Sơn đưa hàng về Nam. Với cung đường 450km xác định 4 ngày đêm /chuyến đội hình Tiểu đoàn. Mỗi ngày có tới 4 Tiểu đoàn với gần một nghìn xe xuất kích. Do vậy phải có kế hoạch hợp đồng chu đáo mới đảm bảo được đúng nhịp độ tiến công. Các trạm Giao liên cơ giới, đường ống Xăng dầu, Thông tin cũng lập Trạm trực điều tiết. Chưa kể các đoàn xe đi thẳng của Trung ương chi viện cho các chiến trường. Những vụ lộn xộn ở khu vực, Sư đoàn 471 Trường Sơn phải đứng ra dàn xếp. Công việc thực sự quá tải với cơ quan Tham mưu Sư đoàn 471 Trường Sơn. Mệnh lệnh phải chuẩn bị xe tốt để chuyển quân. Đây là công việc không mới đối với Sư đoàn. Năm trước Trung đoàn 536 cũng đã chuyển nhiều Trung đoàn tham gia các chiến dịch ở Đông Trường Sơn. Nhưng lần này được cấp trên nhắc nhở kỹ hơn. Điều đó buộc Sư đoàn phải có kế hoạch gia cố thùng bệ tất cả các xe. Các máy xẻ gỗ hoạt động hết công suất. Cả khu vực Sê Sụ âm vang tiếng máy xẻ gỗ, tiếng búa đóng đinh gia cố thùng bệ...
Thế rồi chuyện lớn xảy ra với Sư đoàn. Tiểu đoàn 62 thuộc Trung đoàn 32 bị không quân Ngụy không kích ở đèo 88 vùng ngã ba Biên giới, năm Cán bộ Chiến sỹ hy sinh trong đó có Tiểu đoàn trưởng Tuấn, hàng chục xe bị cháy và hỏng hóc. Tình hình mới buộc ta phải có cách đối phó. Một hôm Sư đoàn trưởng Nguyễn Lạn gọi tôi tới chỗ ông. Với giọng hài hước, nằng nặng của người xứ Nghệ, ông hỏi:
- Thế nào ông giáo! Ông pháo nòng dài ổn chứ - Ông thường gọi tôi như thế.
- Thưa Thủ trưởng tôi ổn.
Không để tôi nói thêm giọng chùng xuống, ông tiếp:
- Làm cách gì để nắm được hoạt động của không quân địch trên tuyến nhỉ? Tôi chưa kịp phản ứng gì thì ông nói tiếp - Cần phải nắm hoạt động của địch qua truyền thông của chúng, cậu hiểu không? Rồi ông hướng dẫn tôi nghe đài địch tổng hợp lại tình hình rồi báo cáo ông.
Tôi về làm Trợ lý tác chiến Bộ tư lệnh khu vực 471 từ khi thành lập. Gần một năm sau ông mới về nắm quyền Tư lệnh Bộ tư lệnh khu vực 471. Tư lệnh Nguyễn Lạn nổi tiếng với những ý kiến phản biện của mình với tướng Đồng Sỹ Nguyên Tư lệnh Bộ đội Trường Sơn. Tôi nhớ hồi Bộ tư lệnh khu vực 471 ở Phù Trường. Khi mới chuyển từ Hạt Vi về, thấm nhuần chỉ thị của Tư lệnh Đồng Sỹ Nguyên: Các sở chỉ huy phải bám mặt đường để chỉ huy Bộ đội. Cơ quan Tham mưu bố trí sở chỉ huy chỉ cách đường kín Phù Trường hơn trăm mét. Cổng gác của Đại đội cảnh vệ ngay mặt đường. Khi xe hoạt động đường kín rồi cũng hở từng đoạn. Bọn OV10 nhòm ngó bắn cối chỉ điểm ngay vọng gác cảnh vệ. Đêm đêm AC130 bay trên đầu bắn phá tuyến, vỏ đạn rơi rào rào ngay nóc hầm trực chỉ huy, dây điện hữu tuyến đứt liên tục. Tư lệnh Nguyễn Lạn chỉ thị cho rời sở chỉ huy vào sâu hơn để đảm bảo an toàn … Lần thứ hai tôi chứng kiến phản biện của ông với Tướng Đồng Sỹ Nguyên là chuyện mở đường tránh Đakpét. Khảo sát thiết kế Tướng Đồng Sỹ Nguyên phê duyệt mặt đường mở 6m. Khi đi thị sát thi công Tư lệnh Nguyễn Lạn thấy không cần thiết như thế mà chỉ nên mở mặt đường rộng 4m. Với lập luận của ông Tướng Đồng Sỹ Nguyên chấp thuận. Chúng tôi biết rất ít người dám đề xuất với Tư lệnh Bộ đội Trường Sơn Đồng Sỹ Nguyên những phương án tương tự như vậy.
Giờ đây ông lại giao cho tôi nghe đài địch để nắm hoạt động của địch báo cáo ông. Khi tôi chuẩn bị về lán ông còn bảo:
- Đài ta có mục dự báo thời tiết. Đài địch cũng có mục dự báo thời tiết, cố gắng nghe báo cáo cho ông. Nghe đài địch là vi phạm kỷ luật, cố tình nghe đài địch là bị kỷ luật Đảng. tôi phải làm sao đây?
Quả thực nghe đầy đủ bản tin chiến sự trong ngày của địch, rồi phân tích đánh giá ta cũng rút ra được nhiều điểm quý giá. Cũng từ đó mà củng cố thêm lòng tin và quyết tâm của mình. Sư đoàn trưởng Nguyễn Lạn nhận định:
- Lúc này địch không đủ sức ngăn chặn ta như những năm trước. Hỏa lực phòng không của ta đủ sức ngăn chặn đánh phá của địch. Khó có khả năng địch đánh phá gây ra các trọng điểm bị tắc đường.
- Khả năng đánh phá các đoàn xe của ta hoạt động ban ngày trên tuyến có thể xẩy ra, nhưng mức độ hạn chế. Do địch phải đối phó với ta trên nhiều hướng, nhiều mặt trận.
- Đội hình Tiểu đoàn là phù hợp. Cần có kế hoạch tỉ mỉ chỉ huy chặt chẽ linh hoạt, quyết tâm cao …
Từ những nhận định như thế nên việc tổ chức cơ động toàn bộ các Sư đoàn 316, 968 … vào vị trí chiến đấu an toàn tuyệt đối nhanh, gọn. Hoạt động của Sư đoàn ô tô vận tải 471 Trường Sơn được cấp trên đánh giá rất tốt.
Nhưng tôi lại gặp xui xẻo. Nhận việc Sư đoàn trưởng Nguyễn Lạn giao, tôi không bỏ chương trình tin chiến sự nào của đài Sài Gòn. Ghi chép tổng hợp đầy đủ báo cáo Sư đoàn trưởng. Do mê mải quá mà quên mất buổi họp sinh hoạt Chi bộ. Bí thư chi bộ Nguyễn Mầm không thấy tôi tới họp đi tìm tôi. Bắt quả tang tôi đang nghe đài địch. Không thanh minh được, tôi bị kỷ luật khiển trách. Khi làm quyết định khen thưởng năm và đề nghị thăng quân hàm tôi không có tên mặc dù các tiêu chuẩn đủ cả. Biết chuyện Sư đoàn trưởng Nguyễn Lạn trách tôi: Sao không báo cáo ông để ông can thiệp. Tôi chỉ biết cười vì sự ngô nghê của mình đâu hiểu hậu quả lại như vậy. Nhưng cũng có cái hay và tôi càng yêu quý chiếc đài bán dẫn hiệu NATIONNAL pin trung này. Mỗi lần cầm mở đài nghe tôi lại nhớ mình bị kỷ luật vì nghe đài địch. Tôi vẫn luôn mang nó bên mình gần 50 năm nay. Nó vẫn hoạt động tốt, tôi vẫn nghe tin tức qua nó và mỗi lần mở đài nghe tôi lại nhớ tới Sư đoàn trưởng Nguyễn Lạn kính mến với câu an ủi của ông: “Cậu bị kỷ luật thế là oan”.
Nguyễn Kim Chúc