ĐƯỜNG 9 NAM LÀO
Hôm nay được dự "Chương trình Giao lưu nghệ thuật Kỉ niệm 50 năm Đường 9 Nam Lào" Do Đài truyền hình Việt Nam và TCCT QĐND Việt Nam phối hợp tổ chức.
Bồi hồi nhớ lại những kỷ niệm 50 năm trước tôi tham gia chiến dịch này. Được xem những thước phim tư liệu lịch sử nói đến Chiến thắng to lớn của Chiến dịch Phản công điển hình của quân đội ta, đã bại âm mưu của Mỹ và nguỵ quyền Sài gòn, Quân đội miền Bắc đã đánh bại quân nguỵ Sài Gòn, ý nghĩa rất to lớn.
Tuy vậy việc trả lời của hai vị đã ở và đang ở Viện Lịch sử quân sự không dùng từ nguỵ mà dùng "quân đội Việt Nam cộng hoà", "quân đội Sài Gòn " làm nhiều người xem nhắn tin hỏi về vấn đề này. Tại sao lại như vậy..? Họ đang viết lại lịch sử.
Qua xem chương trình những chiến sĩ Trường Sơn đều nói: Vị trí, vai trò của Bộ đội Trường Sơn nêu lên còn hạn chế...
NHỮNG KỶ NIỆM VỚI CHIẾN DỊCH PHẢN CÔNG ĐƯỜNG 9 NAM LÀO
( Bài viết dài, ai quan tâm nhiều mời đọc, ai ít quan tâm thì tùy chọn đọc đoạn nào cần.
Vì người viết đã mệt, nhưng có thể có người đọc còn mệt hơn…)
Tôi nhập ngũ ngày 19/8/1970, sau 3 tháng huấn luyện, chúng tôi hành quân vào chiến trường. Hơn một tháng chúng tôi vào đến đường 9 Nam Lào, rồi được bổ sung cho Bộ Tư lệnh Trường Sơn.
Cuộc hành quân bộ vượt Trường Sơn theo đường giao liên vô cùng khó khăn, gian khổ, nguy hiểm; nhưng khí thế lên đường vẫn hừng hực, hào hùng thôi thúc đoàn quân ra chiến trường đánh Mỹ giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. Vào đến đường 9 Nam Lào đã là một một sự cố gắng lớn. Những đơn vị vào miền Đông Nam Bộ phải đi mất gần 6 tháng vượt Trường Sơn. Đến miền Tây Nam Bộ mất bảy tháng hành quân, chưa chiến đấu cũng xứng đáng được thưởng huân chương rồi.
Cuối năm 1970 dừng chân tại trạm giao liên ở Bắc đường 9, giao quân cho Binh trạm 32.
Thấy có người ra hỏi! ai là đồng chí Hoàng Kiền?
Tôi đây !
Anh đến bắt tay giới thiệu là Chuẩn uý Trần Ngọc Canh, quê thôn Tồn Thành xã Giao Hoan - huyện Xuân Thuỷ- tỉnh Nam Hà, hai làng liền nhau, nhưng ở quê chưa biết nhau, vì anh hơn tôi năm sáu tuổi. Gặp đồng hương cùng xã ở chiến trường là mừng lắm, quí lắm.
Anh làm thủ tục nhận quân rồi dẫn tôi về cơ quan, được biên chế vào tiểu đội khảo sát thuộc Ban Tham mưu Công binh Binh trạm 32. Nhập đơn vị là bước vào huấn luyện ngay, chương trình 10 ngày về công tác khảo sát đường ô tô, rồi đón tết. Tết Tân Hợi năm 1971, đón tết đầu tiên tại chiến trường Trường Sơn, ăn tết xong là chúng tôi bước vào chiến dịch lớn.
Binh trạm 32 đảm nhiệm khu vực Bắc - Nam đường số 9 bên Tây Trường Sơn trên đất Lào. Đường 9 cắt ngang Đông Dương qua hai nước Việt Nam và Lào, mọi con đường vào chiến trường đều phải cắt qua đường 9, đế quốc Mỹ đã tập trung đánh phá ngăn chặn tạo thành các trọng điểm khu vực này vô cùng ác liệt.
Ngay sau tết, tại Sở chỉ huy cơ bản trên đường 128 B khu vực Tây Bắc đường số 9 mất liên lạc với Sở chỉ huy tiền phương ở Đông Nam đường số 9. Theo chỉ thị của Binh trạm trưởng Đặng Văn Ngữ, Ban Công binh cử thiếu uý Nguyễn Văn Hưng và binh nhì Hoàng Kiền đi trinh sát đường và vào nắm tình hình Sở chỉ huy tiền phương. Tôi đeo ba lô, một khẩu súng AK và 3 băng đạn, bi đông nước, lương khô ăn đường; anh Hưng đeo ba lô như tôi, bản đồ, ống nhòm, địa bàn và khẩu súng ngắn K 54, sáng sớm hôm ấy mồng 5 tết Tân Hợi xuất phát, đi theo đường 69, con đường giao liên nội bộ của Binh trạm 32. Ngước lên dốc 69, cứ leo hun hút đến đỉnh là gần trưa nghỉ giải lao ăn lương khô, rồi lại bám dây bám cây đi xuống cứ thăm thẳm chùn hết đầu gối lại, gặp đường ô tô là hết dốc. Theo đường 128 A, đi xuôi về phía Đông Nam đến trọng điểm Văng Mu thì dừng lại. Nhìn Văng Mu bom đang trút xuống ầm ầm, đồi núi tan hoang ngùn ngụt, hoa mắt ra, làm thế nào vượt qua đây!!!
Trọng điểm Văng Mu trên đường 128 A địa hình vô cùng hiểm trở, bên phải là núi cao dốc đứng, bên trái là vực sâu thăm thẳm, liền kề là con sông Nậm Cốc, đường độc đạo. Địch tập trung đánh phá vô cùng ác liệt, đủ các loại bom đạn, đánh suốt ngày đêm; đêm đêm pháo sáng thả khắp cả vùng không giây nào ngừng. Văng Mu được ví là "Cánh cửa thép Trường Sơn". Đại đội 2 thuộc Tiểu đoàn công binh 31 của Binh trạm 32 bảo đảm trọng điểm này. Cán bộ chiến sỹ đại đội đã dũng cảm bám trụ phá bom từ trường, bom mổ chậm, các loại mìn địch thả xuống, xông lên san lấp kịp thời để thông đường cho xe vận chuyển vượt qua trọng điểm. Nhiều đồng chí anh dũng hy sinh. Đại đội 2 đã được tuyên dương danh hiệu đơn vị Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân.
Đường 128 qua Văng Mu
Đêm đêm sáng trắng đèn dù
Đạn xới, bom cầy rừng tan nát
Đá hoá thành vôi, đất đỏ lừ.
Vách đứng vực sâu lượn vượt qua
Không lực Hoa Kỳ đánh xát trà
Mưu toan cắt chặn đường chi viện
"Cửa thép Trường Sơn" vẫn mở ra.
Công binh bám trụ quyết không rời
Chờ thời đợi lúc ngớt bom rơi
Xông lên tháo phá, san gạt lấp
Rầm rập xe lao chuyển đất trời.
Chúng tôi dừng chân tại trạm điều chỉnh giao thông, còn gọi là barie phía Bắc đèo, hỏi anh em công binh về tình hình, quy luật đánh phá của địch. Chọn thời điểm địch ngừng đánh phá, quá trưa hai anh em cuốc bộ vượt qua, ban ngày không có xe chạy, phải đi bộ kết hợp kiểm tra đường, đất bột ngập đến nửa ống chân, trời mùa khô nắng chang chang. Suốt khu vực bốn năm ki lô mét chiều dọc, hai ba ki lô mét chiều ngang, rừng bị tàn phá tan hoang trơ trụi hoàn toàn, không còn ngọn cỏ, cành cây. Dù pháo sáng rơi xuống bám trắng trên các gốc cây cụt cháy đen nham nhở, đất đá ngổn ngang, hố bom chồng lên hố bom chi chít . Hơn một tiếng đồng hồ chúng tôi vượt qua an toàn, thật là may, rất mừng, hồi hộp lắm.
Chiều hôm ấy đến vị trí chỉ huy của Đại đội 2 Anh hùng, đơn vị đóng quân tại khu rừng già ven bờ suối khá xa trọng điểm Văng Mu nên vẫn an toàn. Anh Nguyễn Ngọc Sơn quê thành phố Nam Định là đại đội trưởng, bắt tay nhận đồng hương ngay; anh Bùi Minh Dần quê ở Nghệ An làm chính trị viên, anh DẦn cùng tuổi tôi, tôi binh nhì chiến sĩ, anh đã là chuẩn uý chính trị viên đại đội với rất nhiều huân chương, thật trân trọng Anh. Hai anh cùng chiến sĩ đơn vị đón tiếp thân tình. Nghỉ ngơi rồi ra xem anh em chơi bóng chuyền, chiến trường vẫn có hoạt động thể thao, rèn luyện sức khỏe để chiến đấu lâu dài. Bữa cơm chiều, rất vui, ấm tình đồng đội nơi gần trọng điểm trên đường Trường Sơn rực lửa.
Đêm hôm ấy ngủ trong hầm của đơn vị, nghe tiếng xe ầm ầm chạy trên đường, tiếng bom nổ từng đợt từng đợt ầm ầm, tiếng đạn 20 ly, 40 ly do máy bay AC - 130 bắn đuổi xe chói tai không ngớt; xe cháy, có đồng đội hy sinh, anh Sơn, anh Dần cùng anh em ra vị trí chỉ huy đơn vị bảo đảm giao thông, chống phá hoại, cấp cứu thương binh, đưa liệt sĩ về khu vực mai táng, suốt đêm không nghỉ.
Sáng hôm sau chia tay Đại đội 2 Văng Mu, chúng tôi tiếp tục hành quân sớm. Đi qua ngã 3 Na Bo là giao điểm của đường 128A và đường 9, cũng là một trọng điểm ác liệt. Nhìn thấy máy bay địch thả truyền đơn trắng xoá cả khu vực, rơi xuống từng bó chưa tan, bọn lính trên máy bay chắc cũng sợ pháo cao xạ của bộ đội ta bắn lên nên không kịp rải mà vần cả bó xuống vỡ văng ra. Chúng tôi nhặt xem, thơ văn của bọn nguỵ chả ra gì cả!
"Trưa hè trời nắng chang chang
Tiếng chim cu gáy buồn ơi là buồn
Hỡi anh Bắc Việt lính trơn
Bỏ quân Cộng sản về theo cộng hoà"
Rồi những lời văn kêu gọi "hỡi các anh lính Bắc Việt hãy bỏ quân cộng sản Bắc Việt xâm lược Việt Nam cộng hoà về với chính nghĩa quốc gia sẽ được khoan hồng và đối xử tử tế."
Bọn tay sai bán nước nói năng bậy bạ, văn thơ chẳng ra cái quái gì, làm sao lừa bịp dụ dỗ được ai, chúng tôi châm lửa đốt từng đống.
Từ ngã ba Na Bo rẽ trái một đoạn theo đường 9, gặp ngã ba, rẽ phải đi theo đường 35 khoảng hơn mười ki lô mét đến sông Sê băng hiêng, một con sông lớn ở Nam Lào chảy về phía Tây Nam ra sông Mê Công. Mùa khô xe ta vượt sông bằng ngầm Tha Mé, qua ngầm Tha Mé là đèo Tha Mé, một trọng điểm vô cùng ác liệt phía nam đường 9, đây là một khu vực trọng điểm vừa ngầm vừa đèo nên bảo đảm vô cùng khó khăn. Chúng tôi dừng chân phía Bắc ngầm, vào trạm điều chỉnh giao thông của Công binh chờ đợi, nghe anh em nói về qui luật đánh phá của máy bay địch để có phương án vượt sông . Tiếng máy bay rít trên đầu, pháo cao xạ nổ rầm rầm trên trời, tiếng bom nổ ầm ầm, vừa dứt tiếng bom, nó đánh không trúng ngầm, các chiến sĩ công binh hô ra hầm đi đi. Thế là hai anh em cởi quần dài buộc vào cổ nhanh chân lội qua ngầm, nước sâu quá đầu gối, lá lồn ngổn rất khó đi, cố gắng hết sức để lội qua an toàn, rồi lại tạm dừng. Tiếp tục chờ thời cơ ngớt bom là vượt qua đèo. Đi bộ qua ngầm Tha Mé và đèo Tha Mé trong giai đoạn địch tập trung đánh phá vô cùng ác liệt mà an toàn thật là may mắn, thế là yên tâm.
Tôi đi theo sau anh Hưng tiếp tục leo dốc vào Sở chỉ huy tiền phương của Binh trạm 32. Đến nơi nhìn quang cảnh rừng cây đang cháy ngùn ngụt , khói lửa mịt mù. Chúng tôi tìm đến hầm chỉ huy tiền phương, Đại uý Nguyễn Ngọc Quang - Trưởng ban tham mưu Công binh của Binh trạm 32 đang trực chỉ huy ở đây. Địch vừa đánh bom phá, bom cháy, cháy hết quân tư trang của cán bộ chiến sĩ ở đây, tất cả chui vào hầm chữ A phòng tránh, khói tạt vào ngạt thở hết cả, vô cùng nguy hiểm.
Tôi lần đầu gặp thủ trưởng Quang, anh Hưng đã biết ông.
Ông hỏi: các cậu đi đâu?
Anh Hưng báo cáo: ở Sở chỉ huy cơ bản mất liên lạc, không biết tình hình trong này thế nào nên Binh trạm trưởng Đặng Văn Ngữ chỉ thị, Ban cử chúng tôi đi khảo sát nắm tình hình đường xá và tình hình Sở chỉ huy tiền phương.
Trưởng ban Tham mưu Công binh với nét mặt nghiêm nghị nói :
Nó đánh bom liên tục mấy hôm nay, hữu tuyến điện, vô tuyến điện hỏng hết cả; nó đang chuẩn bị đổ bộ xuống đây cắt đứt đường 35. Sáng mai các cậu về ngay báo cáo tình hình, phả cấp tốc mở đường tránh phía tây ngay.
Bấy giờ khoảng hơn 5 giờ chiều, nắng nóng kèm bom đánh cháy nghi ngút, ngột ngạt vô cùng, mồ hôi đầm đìa quyện mùi khói cây cháy, hơi thuốc bom khét lẹt, xộc vào miệng vào mũi, ai cũng chảy hết nước mắt nước mũi ra.
Ông lấy ăng gô đường đỏ mở ra, kiến đỏ nhỏ li ti chui vào ăn đường kín cả ăng gô lẫn hết trong đường. Ông múc ra 3 thìa pha 3 bát nước, kiến lẫn đường, ông bảo mỗi đứa một bát uống đi. Ông bê lên nói : kiến ăn của ta, ta ăn kiến, thế rồi uống hết luôn; chúng tôi cũng uống theo, mát lòng mát dạ, vừa ngọt vừa cay cay. Kiến cũng là thực phẩm bổ mà, ở chiến trường được cung cấp mấy lạng đường đỏ là quí lắm, kiến cũng thèm đường, nó ăn của ta ta ăn nó, đành phải ăn cả kiến thôi.
Đêm hôm ấy nằm trong hầm chữ A chật chội, ngột ngạt, mệt quá rồi cũng ngủ thiếp đi lúc nào không biết. Sáng tinh mơ chúng tôi dậy ăn sáng rồi lên đường, Đại uý Nguyễn Ngọc Quang nói : chúng mày phải đi đường tắt, theo đường mòn mà về cho nhanh và an toàn để báo cáo tình hình. Trong này nó đánh bom phá, bom cháy trúng Sở chỉ huy tiền phương, mất liên lạc hoàn toàn, thiệt hại về trang bị, quân tư trang nhưng không ai bị thương, hi sinh. Cần mở đường tránh phía Tây ngay. Theo đường mon về cho nhanh, đi đường ô tô nguy hiểm lắm. Ông đưa bản đồ ra hướng dẫn cụ thể, anh Hưng lấy bản đồ ra vẽ theo. Tôi vào Ban tham mưu công binh, trước tết cũng được các anh trợ lý là kỹ sư, trung cấp cầu đường tập huấn cho tiểu đội khảo sát mười ngày nên đã biết đọc bản đồ, đứng nhìn theo cũng nắm được.
Hai anh em lên đường khẩn trương, đi qua quả đồi không tên, cây cối lúp xúp, thấy đơn vị phòng không 12,7 ly đã đào công sự chiến đấu, đang nguỵ trang. Thật bất ngờ tôi gặp bạn học cấp 2 là Đinh Văn Các, đồng hương cùng xã, chào hỏi nhau, mừng lắm. Được biết đây là đơn vị súng máy phòng không thuộc Sư đoàn Bộ binh 2 do Sư đoàn trưởng Nguyễn Chơn chỉ huy đã về đón phục ở đây từ trước.
Đang đứng dưới công sự 12 ly 7, Các hỏi: hai anh em đi đâu?
Chúng tôi về Binh trạm 32 báo cáo tình hình.
Chạy nhanh lên, trực thăng nó sắp đổ bộ rồi.
Ở chiến trường gặp bạn học đồng hương là quí vô cùng, không kịp nói chuyện với nhau, thật là tiếc .
Chúng tôi nhanh chóng vừa đi vừa chạy thật nhanh theo đường mòn. Một lúc sau bỗng nghe tiếng máy bay trực thăng từ xa, rồi nó bay đến nhìn như đàn chuồn chuồn, súng phòng không của ta bắn lên, chúng rụng như sung, nó vẫn đổ bộ xuống sau lưng chúng tôi, chậm chân một tí là rất nguy hiểm, sẽ bị nó chụp trúng, mình chỉ có 1 khẩu AK, 1 khẩu súng ngắn thôi, chiến đấu không địch nổi bọn chúng đông nhung nhúc. Chúng tôi cần về báo cáo tình hình, phải nhanh chân, thế là thoát khỏi nơi chiến sự ác liệt diễn ra. Đến chỗ cảm giác an toàn tạm nghỉ, áo đầm đìa mồ hôi, tim đập thình thịch rung cả lồng ngực lên, hồi hộp đến khó tả.
Chúng tôi về theo đường 128 B, là đường tránh của đường 128 A, qua trọng điểm Phú Kiều cũng vô cùng ác liệt. Đã có kinh nghiệm nên vượt qua an toàn.
Về Binh trạm bộ báo cáo tình hình, chúng tôi mới được phổ biến về Chiến dịch Đường 9 Nam Lào đang diễn ra. Ban Công binh được giao nhiệm vụ đi khảo sát đường tránh cấp tốc. Tiểu đội khảo sát của Ban Tham mưu Công binh Binh trạm 32 do thiếu uý Vũ Văn Chuyển - Trung cấp cầu đường, trợ lý phụ trách lên đường đi khảo sát ngay, phối hợp với Đại đội khảo sát của Cục Tham mưu Công binh - Bộ tư lệnh Trường Sơn khảo sát tuyến tránh đường tránh đường 35, gọi là đường 32A ( sau này là đường 24). Công việc tiến hành thật khẩn trương để các đơn vị công binh vào thi công kịp thời.
Đang khảo sát tìm bến ngầm vượt sông Sê băng hiêng, tôi gặp đồng chí Võ Sở - Cục phó Cục Chính trị của Bộ tư lệnh Trường Sơn kiêm Chính uỷ Binh trạm 32 trong đoàn cán bộ đi thị sát tuyến đường này, đang thị sát khu vực vượt sông. Đoàn do đồng chí Hoàng Đình Luyến - Cục phó Cục Tham mưu Công Binh - Bộ Tư lệnh Trường Sơn chủ trì, đồng chí Đặng Văn Ngữ - Binh trạm trưởng Binh trạm 32, cùng một số kỹ sư của Cục Tham mưu Công binh - BTL Trường Sơn và Ban Tham mưu Công binh - Binh trạm 32 tham gia.
Thủ trưởng Võ Sở gặp hỏi tình hình và động viên chúng tôi tích cực, khẩn trương để hoàn thành nhiệm vụ, tôi biết đồng chí Võ Sở từ nơi đây trên bờ Bắc sông Sê băng hiêng phía nam đường 9 - Nam Lào.
CHIẾN DỊCH PHÀN CÔNG ĐƯỜNG 9 NAM LÀO.
- Từ năm 1964 đến 1970 suốt hơn 6 năm sử dụng tối đa sức mạnh của không quân, Mỹ vẫn không ngăn chặn được sự chi viện của hậu phương lớn miền Bắc cho tiền tuyến lớn miền Nam. Mỹ- nguỵ đã quyết định mở chiến dịch qui mô lớn bằng bộ binh tiến công đánh vào đường Trường Sơn. Lực lượng gồm quân Mỹ, quân nguỵ Sài Gòn, quân hoàng gia Lào và quân đội đội Thái Lan tham gia.
- Ngày 30 tháng 1 năm 1971 cuộc hành quân Lam Sơn 719 của địch đánh vào khu vực đường 9 bắt đầu. Hơn 4 vạn quân chủ lực nguỵ Sài Gòn , 6000 quân Mỹ, gồm những đơn vị tinh nhuệ nhất. Với số lượng lớn binh khí kỹ thuật, gồm 580 xe tăng và xe bọc thép, 320 khẩu pháo, 1000 máy bay (trong đó có 600 máy bay lên thẳng, 45 máy bay B52), chúng tập kết tại Đông hà tiến lên khu vực xuất phát là Khe Sanh. Từ đây cuộc hành quân được thực hiện bằng hai phương thức:
Tiến công đường bộ: Đánh sang theo đường 9 mục tiêu là đánh tới Bản Đông, Sê Pôn trên đất Lào.
Đổ bộ đường không: Đổ bộ xuống các khu vực trọng điểm để cắt đứt đường Trường Sơn trong một phạm vi có chính diện và chiều sâu khá lớn ở khu vực nam đường 9.
Phối hợp ở phía tây, quân nguỵ lào huy động 4 tiểu đoàn từ Đồng Hến đánh ra khu vực Mường Pha Lan, phía tây Mường Phìn, quân đội Thái Lan hỗ trợ, sẵn sàng tham chiến.
Mục tiêu trong chiến dịch này là hành quân này là cắt đứt hoàn toàn tuyến vận tải chiến lược, phá huỷ tối đa các kho chiến lược trên đường Trường Sơn, ngăn chặn sự chi viện các mặt cho lực lượng của ta ở chiến trường.
Bộ chính trị, Quân uỷ TW, Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã dự đoán trước âm mưu của Mỹ nguỵ, đã có phương án chuẩn bị.
Để đánh bại cuộc hành quân này, Bộ chính trị và Quân ủy Trung ương quyết định mở chiến dịch phản công Đường 9 - Nam Lào.
Do nhà tình báo Phạm Xuân Ẩn đã lấy được toàn bộ kế hoạch cuộc hành quân Lam Sơn 719 của Mỹ nguỵ, báo cáo ra Bộ Tổng tư lệnh, chúng ta đã chuẩn bị trước rất kỹ để đối phó.
Bộ tư lệnh Trường Sơn đã chuẩn bị thế trận cho chiến dịch phản công. Lực lượng của Bộ được điều động đến phục sẵn như sư đoàn bộ binh 2 và một số đơn vị.
Cánh đông Bắc thành lập mặt trận B70 bao gồm các sư đoàn 304, 308, 320 và các trung đoàn, tiểu đoàn độc lập.
Cánh phía tây giao cho Bộ tư lệnh Trường Sơn phụ trách gồm: Sư đoàn 968, Sư đoàn 2, Trung đoàn 48, Trung đoàn 29, cùng một số trung đoàn, tiểu đoàn binh chủng. Bộ đội Trường Sơn là lực lượng dự bị đánh địch tại chỗ trên toàn địa bàn chiến dịch, các đơn vị của BTL Trường Sơn được trang bị vũ khi bộ binh, súng máy phòng không để đánh địch.
Ngày 3/2/1971 Ban chấp hành Trung ương Đảng ra lời kêu gọi toàn thể cán bộ chiến sĩ trên mặt trận đường 9 - Nam Lào " .... Trận này là một trận có ý nghĩa quyết định về chiến lược....Quân đội ta nhất định phải đánh thắng trận này".
Ngày 23 tháng 3 năm 1971 chiến dịch phản công đường 9 - Nam Lào kết thúc thắng lợi. Âm mưu của Mỹ nguỵ cắt đứt tuyến chi viện chiến lược Trường Sơn bị thất bại hoàn toàn. Quân đội nguỵ Sài Gòn nòng cốt của học thuyết Ních Xơn "Việt Nam hoá chiến tranh" bị giáng một đòn thất bại nặng nề. Hơn 2 vạn tên địch bị loại khỏi vòng chiến đấu. 1138 xe tăng, xe bọc thép, xe kéo pháo, 112 pháo lớn bị phá huỷ, 556 máy bay trong đó có 505 máy bay trực thăng bị bắn rơi....
Vừa trực tiếp bảo đảm cho chiến dịch, vừa tham gia chiến dịch, bộ đội Trường Sơn đã tiêu diệt 5.695 tên, bắt 614 tên, bắn rơi 346 máy bay (có 310 trực thăng), thu 125 xe pháo các loại.
Bộ đội Trường Sơn vừa hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ tham gia chiến dịch, vừa tiếp tục vận chuyển chiến lược cho các hướng chiến trường vượt chỉ tiêu đề ra.
Sau chiến dịch Đường 9 - Nam Lào, cuộc chiến tranh ngăn chặn sự chi viện của hậu phương lớn miền Bắc cho tiền tuyến lớn miền Nam qua đường Trường Sơn của đế quốc Mỹ và bè lũ tay sai bị phá sản hoàn toàn.
Sau khi kết thúc chiến dịch Đường 9 Nam Lào, tôi gặp một chiến sĩ của Sư đoàn 2 cùng quê báo tin Đinh Văn Các đã hi sinh, vô cùng thương tiếc bạn học cùng xã rất thân tình.
Sau này về học tại Học viện Lục quân, Học viện Quốc phòng tôi hiểu sâu hơn về Chiến dịch Đường 9 Nam Lào, là một chiến dịch phản công điển hình nhất của Quân đội nhân dân Việt Nam, đã được đưa vào giảng dạy ở các học viện, nhà trường trong quân đội.
Nửa thế kỷ nhớ lại kỷ niệm xưa, vẫn bồi hồi xúc động và tự hào. Gặp Đại uý Nguyễn Ngọc Quang lần đầu và duy nhất, chỉ biết ông là người Quảng Nam tập kết ra Bắc rồi vào Trường Sơn chiến đấu, năm ấy ông khoảng gần bốn mươi tuổi, người to cao, sau đó không gặp lại ông nữa. Không biết sau chiến dịch Đường 9 Nam Lào Trưởng Ban Tham mưu Công binh Binh trạm 32 của chúng tôi ra sao. Vẫn nhớ đến ông với kỷ niệm sâu đậm về chiến trường Trường Sơn năm ấy. "Kiến ăn của ta, ta ăn kiến".
Hoà Bình, thắng Mỹ trở về, tôi đến thăm gia đình bác Đinh Văn Bơ là bố mẹ của bạn Đinh Văn Các, thông báo cho gia đình là bạn Các đã hi sinh ở chiến trường Trường Sơn trong chiến dịch Đường 9 Nam Lào mà tôi đã nghe tin. Gia đình cho biết : Các đã nhập vào em gái ở nhà quê báo tin hy sinh và các thông tin cụ thể, cả nhà mọi người cùng chứng kiến và đều tin, có giấy báo tử nữa. Là gia đình theo đạo Thiên chúa, tôi hỏi: các bác có thờ anh Các không?
Hai bác nói: chúng tôi giao cho em trai của Các là Đinh Văn Bình thờ, vì bên Thiên chúa giáo chỉ thờ chúa thôi. Chú Bình đưa tôi về nhà đến bàn thờ làm giá cao ở một góc nhà, có Bằng Tổ quốc ghi công, có ảnh Liệt sĩ, có bát hương thờ Đinh Văn Các. Tôi đặt lễ, thắp nén hương khấn bạn với lòng tiếc thương sâu sắc.
Gặp nhau ở giữa chiến trường
Tham gia chiến dịch trên đường Trường Sơn
Nam Lào Đường 9 sắt son
Kiền về Các mất mãi còn tiếc thương.
Cái tết đầu tiên của tôi tại chiến trường Trường Sơn, mùa xuân Tân hợi nửa thế kỷ trước như thế đấy. Mồng 5 tết Tân Hợi năm 1971 tôi đi làm nhiệm vụ, mồng 5 tết Tân Sửu năm nay ngồi ghi lại kỉ niệm sau tròn nửa thế kỷ về những năm tháng không thể nào quên. Nhớ lại viết ra mà vẫn cứ bồi hồi xúc đông. Còn rất nhiều kỷ niệm những năm tháng tiếp theo trên chiến trường Trường Sơn rực lửa.
Được sống đến ngày nay là may mắn lắm, hạnh phúc lắm, tự nhắc mình hãy gắng sức tham gia Hội truyền thống Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh Việt Nam để phát huy truyền thống của Trường Sơn Anh hùng và làm việc nghĩa tình đồng đội.
XUÂN TÂN SỬU NHỚ XUÂN TÂN HỢI
Đón xuân Tân Sửu hôm nay
Nhớ tết Tân Hợi ngày này năm xưa
Tròn nửa thế kỷ đã qua
Bừng lên kỷ niệm thiết tha bồi hồi
***
Tuổi đời mười tám đôi mươi
Trong như tiếng hạc lưng trời bay xa
Vai đeo khẩu súng AK
Ba lô con cóc đẫy đà trên lưng
Trường Sơn điệp điệp trùng trùng
Núi cao cao tới tận cùng mây xanh
Vành nguỵ trang, cắm lá cành
Giục ta thôi thục bước nhanh trên đường
Khó khăn gian khổ coi thường
Vững chân vượt dốc băng rừng trèo non
Dép cao su, đá núi mòn
Mũ tai bèo gọn để còn hành quân
Trạm giao liên điểm dừng chân
Bếp Hoàng Cầm vội đào gần suối khe
Cành cây thấy khói phủ che
Tiểu đội cơm nấu, ăn ... vê nắm tròn
Mỗi ngày một chặng đường mòn
Đêm đêm mắc võng ngáy giòn giấc say
Chăn đơn phủ ấm sương bay
Tăng che mưa nắng những ngày trường chinh
Đường vào tuyến lửa quang vinh
Thắm tình đồng đội, nặng tình nước non
Khó khăn gian khổ chẳng sờn
Bừng lên ý chí lòng son kiên cường
Cùng nhau hướng tới tiền phương
Dẫu cho bom đạn cản đường chặn ta
Mưa rừng, muỗi vắt, vàng da
Gian nan thử thách vượt qua kiên cường
........
Bỗng dưng có lệnh khẩn trương
Bổ sung lực lượng cho đường Trường Sơn
Đón Xuân ăn tết vẹn tròn
Bước vào trận chiến chẳng sờn gian lao
.....
Địa bàn Đường 9 Nam Lào
Địch hành quân lớn tiến vào thọc sâu
Quân Nguỵ trước, Mỹ đứng sau
Phía Tây Lào, Thái cùng nhau hô hào
Trực thăng như lũ cào cào
Xe tăng nhung nhúc, lính ào ào sang
Tuyên bố khoác lác huyênh hoang
Triệt phá cơ sở kho tàng của ta
...
Thế trận chuẩn bị từ xa
Lực lượng phối hợp gần xa sẵn sàng
Đón chặn chia cắt dọc ngang
Mở ra chiến dịch phản công hợp cùng
"Chuồn chuồn" rơi rụng như sung
"Bọ hung" tan xác nổ tung dọc đường
Quan quân hàng vạn tử thương
Đại tá lữ trưởng đầu hàng giơ tay
Tin vui chiến thắng vang bay
Nức lòng cả nước nồng say dạt dào
Trường Sơn chiến đấu tự hào
Con đường chiến lược ra vào vẫn thông
Năm mươi năm rực chiến công
Trường Sơn huyền thoại mãi không phai mờ
Xuân về thêm đẹp ước mơ
Mở ra ghi mấy vần thơ đón chào.
Thiếu tướng Hoàng Kiền
Phó chủ tịch Hội truyền thống Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh Việt Nam.